Δυο μεγάλοι ήρωες από το πάνθεον της νεότερης Ελληνικής ιστορίας τιμήθηκαν στα Σφακιά το Σάββατο και την Κυριακή, αντίστοιχα. Χατζημιχάλης Νταλιάνης ο ένας από την Hπειρο που έπεσε μαχόμενος στο Φραγκοκάστελλο και Ιωάννης Βλάχος ή Δασκαλογιάννης, ο Σφακιανός επαναστάτης από την Ανώπολη.
Η εκδήλωση στην Ανώπολη άρχισε το πρωί της Κυριακής στις 10:30 με επιμνημόσυνη δέηση στον ανδριάντα του Δασκαλογιάννη στην πλατεία του χωριού προεξάρχοντος του αρχιμανδρίτη Αγαθάγγελου Κουμή της Ιεράς Μητρόπολης Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων εκπροσωπώντας τον μητροπολίτη κ. Ειρηναίο. Συμμετείχαν ακόμα στο ιερατικό συλλείτουργο ο αρχιερατικός επίτροπος Χώρας Σφακίων πρωτοπρεσβύτερος Αθανάσιος Κουκουνάρης, ο π. Γεώργιος Χιωτάκης, ο ιερομόναχος π. Παΐσιος και ο εκ Δελβινακίου πρωτοπρεσβύτερος Χριστόδουλος Δεληγιάννης. Το ´παρών´ έδωσαν πολιτικές και στρατιωτικές Αρχές, άγημα του Πολεμικού Ναυτικού και η μπάντα της 5ης Μεραρχίας Κρητών.
Την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο υφυπουργός Μανούσος Βολουδάκης, ενώ χαιρετισμό απηύθυναν ο δήμαρχος Σφακίων Παύλος Πολάκης και ο αντιπεριφερειάρχης Χανίων Απόστολος Βουλγαράκης. Σύντομη ομιλία παρέθεσε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Απόστολος Παπαϊωάνου ενώ κεντρικός ομιλητής ήταν ο πρόεδρος της Ενωσης Απανταχού Σφακιανών Σήφης Μανουσογιαννάκης, ο οποίος αναφέρθηκε αναλυτικά στα ιστορικά δρώμενα της επανάστασης του 1770 με τις συνέπειές της.
Ακολούθησαν καταθέσεις στεφάνων, ενός λεπτού σιγή, ριζίτικα τραγούδια και χορός από τον μουσικοχορευτικό Σύλλογο “Τα Σφακιά”.
«Το πεντοζάλι ο χορός της Επανάστασης του Δασκαλογιάννη» υπογράμμισε με στεντόρεια φωνή ο εκφωνητής συγγραφέας Σήφης Παπασηφάκης, για να συνεχίσει, τονίζοντας ότι «είναι καθαρά πολεμικός χορός που συμβολίζει και διαδηλώνει τον ξεσηκωμό, τη λεβεντιά, τον ηρωισμό, αλλά και την ελπίδα».
Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ
«Στο Φραγκοκάστελλο οι Σφακιανοί εκπληρώσανε το χρέος τους απέναντι στον ήρωα Χατζημιχάλη Νταλιάνη ο οποίος το 1828 έπεσε μαχόμενος στο Φραγκοκάστελλο σε μια προσπάθεια να αναζωπυρωθεί η επανάσταση του 1821 στην Κρήτη. Εκατόν ογδόντα πέντε (185) χρόνια μετά, οι Δήμοι Σφακίων και Πωγωνίου προχώρησαν σε αδερφοποίηση για σύσφιξη των σχέσεων ανάμεσα σε δύο ακριτικές περιοχές, πατρίδες πολλών ηρώων και οι δύο» ανέφερε ο δήμαρχος Παύλος Πολάκης, επισημαίνοντας ότι «γιορτάζουμε τον μεγάλο ήρωα των Σφακιών τον Ιωάννη Βλάχο ή Δασκαλογιάννη που το 1770 ήταν ο άνθρωπος ο επαναστάτης που ξεκίνησε την πρώτη μεγάλη και σοβαρή επανάσταση απέναντι στους Τούρκους. Η κατάληξη της επανάστασης και που έληξε με το γδάρσιμό του από τους Τούρκους στο Ηράκλειο, ήταν το πρώτο αίμα που πότισε το δέντρο της λευτεριάς στην Κρήτη το οποίο δυστυχώς κάρπισε μετά από πολλά χρόνια το 1912-13 με την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Η θυσία του Δασκαλογιάννη είναι ένας φάρος που μένει στους αιώνες και με τον οποίο πρέπει να μπολιαστεί η καινούργια γενιά με το εξεγερτικό πνεύμα της εποχής που λίγοι άνθρωποι μπορούν να τα βάλουν με πολλούς που φαίνονται ανίκητοι κάτι που και σήμερα πρέπει να βρει εφαρμογή στα μνημονιακά δεινά που περνά η χώρα μας».
Ο ΑΠ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ
Στην ομιλία του ο καθηγητής του πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απ. Παπαϊωάννου ανέφερε μεταξύ άλλων: «Η χρονολογία αυτή αποτελεί τομή στην ιστορία των Σφακιών, στην ιστορία της Κρήτης, στην Ελληνική ιστορία. Είναι αφετηρία των επαναστατικών αγώνων που θα ακολουθήσουν το 1821 το 1828 με τον Χατζημιχάλη Νταλιάνη κ.λπ., ώσπου να απελευθερωθεί η Κρήτη. Ο Δήμος Πωγωνίου βρίσκεται σήμερα κι εδώ στην Ανώπολη».
Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΠΩΓΩΝΙΟΥ
«Αντιπροσωπία 50 ατόμων με επικεφαλής εμένα βρισκόμαστε εδώ σε τούτα τα άγια χώματα της κρητικής γης για να αποδώσουμε τον οφειλόμενο φόρο στον αγωνιστή ήρωα Χατζημιχάλη Νταλιάνη ο οποίος γεννήθηκε στο Δερβινάκι του Πωγωνίου και πολέμησε και έπεσε υπέρ πατρίδος εδώ στα ιερά αυτά χώματα», ανέφερε ο δήμαρχος Πωγωνίου κ. Κ. Καψάλης κάνοντας λόγο για «σύμβολα που πρέπει να τιμούμε και να θυμόμαστε για να βγάλουμε συμπεράσματα για το σήμερα».
Ο ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ
«Θέλω να τονίσω ότι τις επαναστάσεις τις κάνουν ονειροπόλοι. Χωρίς αυτούς δεν θα κάναμε τίποτα, δεν θα είχαμε ελευθερωθεί ακόμα από τους Τούρκους. Πρέπει, όμως, στη σημερινή συγκυρία να πω ότι οι ονειροπόλοι χωρίς τη διπλωματία θα έχουν πάντα αποτυχία. Γι? αυτό ο συνδυασμός αυτός είναι ο συνδυασμός που κερδίσαμε την λευτεριά μας και αυτό τον δρόμο πρέπει να ακολουθήσουμε και σήμερα» σημείωσε ο κ. Απ. Βουλγαράκης.
Εξάλλου ο έμπειρος λαογράφος και συγγραφέας από τον Βουβά Σφακίων και συνεργάτης των ´Χ.Ν.´, κ. Κανάκης Γερωνυμάκης μιλώντας στα ´Χ.Ν.´ για τον Χατζιμιχάλη Νταλιάνη, σημείωσε ότι «γεννήθηκε στο Δελβινάκι της Ηπείρου το 1775. Σπούδασε στην Ιταλία και ασχολήθηκε αμέσως μετά στην τοπική καπνοβιομηχανία της Τεργέστης όπου και απέκτησε μεγάλη περιουσία ως επιχειρηματίας. Το αρχικό του όνομα ήταν Μιχάλης Νταλιάνης, όμως επειδή ταξίδεψε στους Αγίους Τόπους και βαπτίστηκε στον Ιορδάνη ποταμό, βαπτίστηκε Χατζής κατά την ελληνική τότε παράδοση. Ο Δασκαλογιάννης τώρα με τον Χατζημιχάλη Νταλιάνη έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Ηταν επιτυχημένοι παράγοντες και οι δύο και θυσιάσανε τα πάντα για την ελευθερία της πατρίδας με τη ζωή τους».
Ο Σ. ΜΑΝΟΥΣΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ
Στην ομιλία του, ο πρόεδρος των απανταχού Σφακιανών, Κ. Σήφης Μανουσογιαννάκης, αναφέρθηκε στην μεγάλη προσωπικότητα του Δασκαλογάννη, επισημαίνοντας ότι «δεν είχε υπηρετήσει ποτέ στις αυλές των πασάδων, όπως άλλοι πρωτοκαπετάνιοι του 1821, ούτε στρατεύθηκε σαν αρματολός».
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες τις εποχής, επισημαίνοντας ότι οι Σφακιανοί του τότε σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, «ήταν άνδρες ωραίοι, ευσταλείς, γενναίοι και σχετικώς ευκατάστατοι, με την ευφυΐα, την εργατικότητα και την ευελιξία τους. Δημιουργούσαν περιουσίες και σχέσεις και ξεχώριζαν στις κοινωνίες που ζούσαν σε όλες τις εποχές».
Όσον αφορά το σχεδιασμό της επανάστασης, ο κ. Μανουσογιαννάκης εξήγησε πως «ο Δασκαλογιάννης, όντας άριστος γνώστης της κατάστασης που επικρατούσε στην σκλαβωμένη από τους Τούρκους Κρήτη, πρέπει να γνώριζε σίγουρα ότι οι πεδινοί Κρητικοί δεν θα σηκώνονταν μαζί του. Ήταν άλλωστε, έναν αιώνα άοπλοι και άμαθοι των όπλων, σε αντίθεση με τους Σφακιανούς που οπλοφορούσαν από νήπια».
Εξιστορώντας τα γεγονότα, τον σχεδιασμό και την έναρξη της Επανάστασης ο κ. Μανουσογιαννάκης ανέφερε ότι «κατά τα τουρκικά αρχεία, στις 28 Μαΐου ο αρχηγός του στρατού που είχε εντολή να χτυπήσει τους επαναστάτες αναφέρει ότι, οι προσπάθειές του να ησυχάσει τους Σφακιανούς απέτυχαν. Ο ηγούμενος του Πρέβελη και ο επίσκοπος Αρκαδίας (Μεσαράς) που έστειλε για συμφωνίες εκδιώχθηκαν από τον Δασκαλογιάννη».
Αναφορικά με τις μάχες, ο ομιλητής σημείωσε ότι «η υπεροχή των Τούρκων σε αριθμό και η απουσία βοήθειας ανάγκασαν τον Δασκαλογιάννη να αναδιπλωθεί στα βουνά και τα περάσματα.
Ο αρχηγός, απογοητευμένος από την απατηλή στάση των Ρώσων, συγκέντρωσε όλα τα τμήματα στις πύλες των Σφακιών» όπου ο τόπος ευνοούσε τους επαναστάτες καθώς οι Τούρκοι έπρεπε να περάσουν από φαράγγια και άνυδρα βουνά. «Οι Σφακιανοί τούς περίμεναν παντού, τους αιφνιδίαζαν, κυλούσαν ακόμη και βράχους από τις πλαγιές και τους αποδεκάτιζαν. Οι στρατιώτες που προχωρούσαν συντεταγμένοι μαζί με τα υποζύγια δεν μπορούσαν να αμυνθούν σ? αυτή την πρωτοφανή μορφή πολέμου. Οι μέρες περνούσαν. Δίψα και ζέστη βασάνιζε τους εισβολείς. Οι Σφακιανοί έδιδαν και μάχες στην είσοδο κάθε χωριού. Οι Τούρκοι περνούσαν αφήνοντας εκατοντάδες νεκρούς στα λαγκοπεράματα και στα ποροφάραγγα».
Αλλά και οι Σφακιανοί βρίσκονταν σε τραγική θέση, όπως ανέφερε ο ομιλητής. «Όλα τα χωριά καμένα. Τα κοπάδια, τα σπίτια, οι σοδειές λεηλατημένες. Και έφταναν οι ψυχρές μέρες του Φθινοπώρου».
Φτάνοντας στην παράδοση του Δασκαλογιάννη, ο ομιλητής ανέφερε ότι «παρά τις αντιδράσεις των πρωτοκαπετάνιων του, αποφάσισε να παραδοθεί. Τον συνόδευσαν μάλιστα τιμητικά και αρκετοί από τους συντρόφους του ως τα σύνορα των Σφακιών. Αλλά οι Τούρκοι τους παγίδευσαν όλους και τους οδήγησαν στο Μεγάλο Κάστρο, όπου βασανίστηκαν απάνθρωπα στον λιμανόπυργο του Κάστρου, αλλά τελικά όσοι επέζησαν δραπέτευσαν».
Στις 17 Ιουνίου 1771 το πρωί, ο Δασκαλογιάννης βρήκε φρικτό θάνατο από τα βασανιστήρια. «Εκείνο, όμως, που περίμεναν οι Τούρκοι αξιωματούχοι, δεν έγινε. Μάταια λογάριαζαν πως ο Δάσκαλος θα ούρλιαζε, θα ?κλαιγε, θα γύρευε έλεος. Εκείνος πάλευε σαν άντρας περήφανος με τους φοβερούς πόνους. Κάθε φορά που το ξυράφι έκοβε το κορμί του, ακουγόταν ένα πνιχτό μουγκρητό. Τίποτε άλλο».
Κλείνοντας την ομιλία του, ο κ. Μανουσαγιαννάκης ανέφερε: «Ας τον έχουμε πάντα στη σκέψη μας τον Δασκαλογιάννη και οδηγό μας, και ας γονατίσουμε ευλαβικά μπροστά στο μεγαλείο του, στη μεγάλη θυσία και προσφορά του για το γένος μας?
Ας αναλογιστούμε ότι όταν κάνεις μια επανάσταση δεν γνωρίζεις το αποτέλεσμα, αλλά αξία έχει να τολμάς?
Ας τολμήσουμε λοιπόν να διανθίσουμε τη ζωή μας με πράξεις γενναίες, που θα τον κάνουν υπερήφανο για τους απογόνους του?»
