Τρόικα και οικονομική βοήθεια στη ζώνη του ευρώ: επιτυχίες και αποτυχίες

Στις 20 Φεβρουαρίου 2014, 4 στελέχη της δεξαμενής σκέψης BRUEGEL, οι κ. Wolff, De Sousa, Sapir και Terzi, ανέλυσαν τη βοήθεια της Ε.Ε. και του Δ.Ν.Τ. για τις χώρες της ζώνης του ευρώ, προχωρώντας έτσι σε μια πρώτη αξιολόγηση.
Τρία χρόνια πριν, τον Μάιο του 2010, η Ελλάδα έγινε η πρώτη χώρα της Ευρωζώνης που πήρε οικονομική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, σε αντάλλαγμα για την εφαρμογή ενός οικονομικού προγράμματος που σχεδιάστηκε από την τρόικα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Δ.Ν.Τ. Μέσα σε έναν χρόνο η Ιρλανδία και η Πορτογαλία ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο.
Η μελέτη αυτή παρέχει μια έγκαιρη αξιολόγηση αυτών των προγραμμάτων βοήθειας που εφαρμόζονται από την τρόικα στις τρεις αυτές χώρες. Η μελέτη αξιολογεί τον οικονομικό αντίκτυπο των προγραμμάτων και τις συνέπειες των μέτρων που εφαρμόστηκαν, ιδιαίτερα όσα αφορούσαν θεσμικές εξελίξεις.
Αυτή η μελέτη παρέχει μια συστηματική αξιολόγηση της οικονομικής βοήθειας για την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Κύπρο. Και τα τέσσερα προγράμματα, και ιδίως το ελληνικό, είναι πολύ μεγάλα οικονομικά σε σύγκριση με τα προηγούμενα διεθνή προγράμματα, επειδή οι μακροοικονομικές ανισορροπίες και η απώλεια της ανταγωνιστικότητας των τιμών που συσσωρεύτηκαν πριν από τα προγράμματα ήταν εξαιρετικές. Ωστόσο, τα προγράμματα βασίστηκαν σε πολύ αισιόδοξες παραδοχές για την προσαρμογή και ανάκαμψη στην Ελλάδα και την Πορτογαλία. Σε όλες τις τέσσερις χώρες, η ανεργία αυξήθηκε πολύ πιο σημαντικά από ό,τι αναμενόταν. Παρά το γεγονός ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι τηρήθηκαν σε γενικές γραμμές, το χρέος, ως ποσοστό του Α.Ε.Π., διογκώθηκε πέραν των προσδοκιών και αυτό οφείλεται σε απότομη συρρίκνωση του Α.Ε.Π. Η επιδείνωση του Α.Ε.Π. οφείλεται σε παράγοντες, όπως η μεγαλύτερη από την αναμενόμενη εξέλιξη των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών, μια φτωχοποίηση ως προς το εξωτερικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης μιας ανοικτής συζήτησης για τη ζώνη ευρώ και τέλος, μια υποτίμηση της αρχικής πρόκλησης και αδυναμίας των διοικητικών συστημάτων να εφαρμόσουν τα υπεσχημένα!
Το ελληνικό πρόγραμμα είναι το λιγότερο επιτυχημένο. Η Ιρλανδία έκλεισε με επιτυχία το πρόγραμμα τον Δεκέμβριο του 2013, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα στο τραπεζικό σύστημα. Εξοδος από το πορτογαλικό πρόγραμμα Μάιος 2014 φαίνεται εφικτή, αλλά θα πρέπει να συνοδεύεται από μια προληπτική πιστωτική γραμμή. Είναι πολύ νωρίς για να κάνει κανείς, δηλώσεις σχετικά με το πρόγραμμα της Κύπρου, η οποία ξεκίνησε μόλις τον Μάιο του 2013, αλλά μπορεί με ασφάλεια να πούμε ότι υπήρξαν σημαντικές συλλογικές αποτυχίες των δύο εθνικών και κοινοτικών οργάνων, στο πλαίσιο της προετοιμασίας του προγράμματος.
Επειδή είχα την ευκαιρία να γευματίσω την περασμένη εβδομάδα με τον καθηγητή Αντρέ Σαπίρ, στις Βρυξέλλες, είχα την ευκαιρία να του αναφέρω τη μελανή εικόνα που αφήνουν πίσω τους τα μνημόνια και κυρίως η πανούκλα της ανεργίας. Όμως τα στελέχη των δεξαμενών σκέψης γνωρίζουν και ίσως καλύτερα από εμάς που τα βιώνουμε, ορισμένα προβλήματα και τις λύσεις που απομένουν για να δώσουν διέξοδο στα προβλήματα αυτά. Γνωρίζουν, λοιπόν, ότι το θέμα της ανάδρασης είναι θέμα χρηματικό, άρα πόρων και επενδύσεων.
Τώρα, ποιος θα κάνει επενδύσεις σε μια κατεστραμμένη οικονομία, αυτό δεν εξετάζεται από στελέχη που δεν έχουν και ιδιαίτερο συμφέρον να το εξετάσουν.
Οι επενδύσεις θα δώσουν εργασία, η εργασία θα δώσει μισθούς, οι μισθοί θα κυλήσουν στην οικονομία και θα ξαναμπεί το τρένο σε τροχιά δράσης.
Θέματα πολιτικής που υπεισέρχονται σημαντικά δεν λύνονται, παρά μόνο με την ψήφο του λαού. Η λαϊκή δύναμη είναι ο μόνος παράγοντας λύσης των προβλημάτων και όχι οι εφαρμογές πολιτικών με ξένα χρώματα!