[Δημοσιεύουμε την παρακάτω επιστολή – μονόλογο ενός γονιού εκπαιδευτικού
στον γιο του που σπουδάζει?]
«Αγαπημένε μας Μάριε,
πάνε μερικά χρόνια που δε μιλάμε όπως παλιά? Με εκείνον, δηλαδή, τον αυθορμητισμό και την άνεση, την αλληλοεμπιστοσύνη και το κέφι που είχαμε. Πιο παλιά, δεν υπήρχε τόση καχυποψία, τόση δυσπιστία. Τα λόγια ήταν ζωντανά, ειλικρινή? τα γέλια συχνότερα, τα τηλεφωνήματα καθημερινά. Τώρα?;
– ´Και τι να πούμε τώρα?;´, θα πεις. ´Οπως καταντήσανε οι ζωές μας?´, τι να κουβεντιάσουμε;.
´Μεγαλώνεις! Κι η απόσταση των χρόνων μεγαλώνει. Φουσκώνουν τα προβλήματα. Χάσκουν οι ´προσδοκίες´ για το μέλλον και πήγαν περίπατο οι παλιές αξίες για τις οποίες μιλούσαμε. Πριν την κρίση?
´- Καλή κι η σιωπή, όταν δεν έχεις κάτι καλύτερο να πεις´, λες μέσα σου. Κι όμως?
´Σεβαστή κάθε εκδοχή. Ακόμη κι αυτή που σε πείθει πως σήμερα γονείς, φίλοι, συμμαθητές, συγγενείς είναι αναξιόπιστα πρόσωπα. Ίσως και μισητά´.
Συμβαίνουν αυτά στη ζωή. Οι φιλίες έχουν ημερομηνία λήξης. Οι συγγένειες γίνονται εχθρικές, όταν καταρρέει γύρω μας ένας ολόκληρος κόσμος. Αναρωτιέμαι μήπως ξεπέρασες την ηλικία σου παύοντας να συγχωρείς τους άλλους?
Η στάση που υιοθετείς, ναι, είναι λογική. Είναι στάση που παραμένει κοινός τόπος για τους νέους κάθε γενιάς. Που δίκαια (κατά την άποψή τους) αμφισβητούν, κατηγορούν, απορρίπτουν παλιές απόψεις και τρόπους ζωής. Θεωρούν ´παλαιάς κοπής´ τους γονείς τους. Και, όχι σπάνια, υπαίτιους των δεινών τους.
Ομως?, μια κουβέντα, χωρίς απολυτότητες και θυμούς, έστω κι αν ακούγονται εκνευριστικά επιχειρήματα εκατέρωθεν (μέρος του διαλόγου κι αυτό), καλόν είναι να υπάρχει? Η ζωντανή επικοινωνία λυτρώνει: ακούς, ξεσπάς όταν δεν ´καταπίνεις´ τα προβλήματά σου, εκτονώνεσαι. Ειδικά στο τηλέφωνο ή στο skype, μπορείς να μιλάς πιο ελεύθερα. Ο ´άλλος´, άσχετα με τα δικά του προβλήματα, μπορεί να σου εκφράσει μια άλλη άποψη που πιθανόν δεν υποψιάζεσαι. Αρκεί, βέβαια, να δέχεσαι ότι υπάρχουν κι άλλες απόψεις? Ξέρεις, πολιτισμένος σημαίνει να δέχεσαι ότι κι ο άλλος μπορεί να έχει δίκαιο. Κι ας μην αποδέχεσαι το ´δίκαιό´ του.
Προσωπικά, όταν ζορίζομαι από εσωτερικά ή εξωτερικά προβλήματα, βγαίνω έξω? Περπατώ. ´Σκαρφίζομαι, όπως λέει κι ο Κουμανταρέας, ψώνια´. Αρέσκομαι να ´συλλέγω´ καλημέρες, να αναπνέω, να συναντώ γνωστούς ή αγνώστους, να στέκομαι κάπου παράμερα και να μιλώ μαζί τους?
Οσο κι αν ακολουθούμε ένα αποπνικτικό modus vivendi, το τελευταίο που δεν χρωστάμε στον εαυτό μας είναι να κλεινόμαστε στο εγώ μας! Η λύση πάμπολλες φορές έρχεται από εκεί που δεν την περιμένεις?
Σίγουρα για την τωρινή κατάσταση φταίμε κι εμείς, οι προηγούμενες γενιές. Σίγουρα σου ζητάμε συγγνώμη. Δυστυχώς, δεν αρκεί αυτή. Σίγουρα εδώ μας έφερε η ανικανότητα του πολιτικού μας συστήματος, αλλά και η κάθε λογής ´απληστία´ μας. Σίγουρα φταίνε οι μεταπολιτευτικές συντεχνίες και τα συνδικάτα. Που διαμορφώθηκαν έτσι από τα κόμματα, ώστε κάθε ουσιαστική μεταρρύθμιση να μη ´περνάει´. Αλλά κι η ελληνική μεταπολιτευτική κοινωνία αποδείχθηκε δυσπροσάρμοστη σε καινοτομίες ή στερήσεις. Έμαθε, βλέπεις, να δέχεται ´διεκδικητικά´ την επόμενη μέρα? Να κερδίζει, όχι να πληρώνει.
Ναι! Θα θέλαμε ένα καλύτερο κι αποδοτικότερο πολιτικό σύστημα. Δεν το είχαμε και δεν το έχουμε.
Ετσι, η αηδία για τα συμβαίνοντα σού δημιουργεί την απαισιοδοξία για το μέλλον. Αυτή συντελεί στο να στρεφόμαστε στους μικρόκοσμούς μας αδρανοποιώντας δυστυχώς και κάθε ίχνος φαντασίας, πρωτοβουλίας, αγώνα.
Κατά την άποψή μου, δεν πρέπει να αποδέχεσαι μοιρολατρικά τίποτε. Υπάρχει η επόμενη μέρα που οφείλουμε να κατακτήσουμε. Δεν είναι δεδομένο τίποτε: ούτε η εργασία, ούτε το μέλλον, ούτε καν η ύπαρξή μας.
Ετσι, μια επιτυχημένη ´επιθετική´ στάση απαιτεί τρία πράγματα από μας:
– αυτογνωσία και καλλιέργεια των ατομικών δεξιοτήτων,
– αυτοπεποίθηση και εναλλακτικά σχέδια δράσης και
– αισιοδοξία ότι τελικά όλα θα πάνε καλύτερα.
Η ζωή δεν είναι τόσο δύσκολη, όσο τη φοβόμαστε. Οταν, μάλιστα, τη συν-βιώνουμε με κάποιο άλλο αγαπημένο πρόσωπο, γίνεται ευκολότερη. Αλίμονο, αν η κάθε δυσκολία που αντιμετωπίζουμε -υγεία, ανεργία, απρόσμενες αλλαγές- ´μας έβαζε κάτω´.
Κι αν ακόμη μέσα μας όλα καταλήγουν σε πλήρη σύγχυση, ´δεν πρέπει να υποκύπτουμε στο εσωτερικό μας χάος´. Σκύβουμε, συμμαζεύουμε τα θρύψαλα και ξαναφτιάχνουμε άλλους δικούς μας κόσμους.
Οι νέοι των Μνημονίων είστε τα θύματα της πιο εγκληματικής μεταπολεμικής πολιτικής που γνώρισε η χώρα. Γι? αυτό χρειάζεται το μυαλό σας να δουλεύει με ´φουλ μηχανές´. Γι? αυτό χρειάζεται σωφροσύνη, συνεχής επικοινωνία και γνώση εναλλακτικών μορφών αντίδρασης. Το νεανικό μυαλό δεν βαλτώνει ποτέ σε μιζέριες: ανατρέπει ό,τι μπορεί να ανατρέψει.
Αγώνας, συνεπώς, για να βρεθεί το καλύτερο μέσα στο χειρότερο.
Και μπορεί όλα γύρω μας να είναι ακόμη ζοφερά, όμως δεν δικαιώνουμε την ηττοπάθεια που χαρακτηρίζει τέτοιες καταστάσεις. Όπως περίπου τις έβλεπε σκωπτικά ο Όσκαρ Γουάιλντ, ισχυριζόμενος πως πεσιμιστής είναι αυτός που μεταξύ δύο κακών επιλέγει και τα δύο! Αλίμονο, αν αυτή είναι η επιλογή μας.
Η απογοήτευση που αισθάνεσαι είναι φυσικό επακόλουθο της κατάρρευσης ενός επίπλαστου ´γυάλινου´ κι αποτυχημένου κόσμου. Του κόσμου μας. Όμως, πάρε παράδειγμα τη φύση. Αυτή δεν γνωρίζει ποτέ? αποτυχίες, ούτε απογοητεύσεις, με όσες καταστροφές κι αν της συμβαίνουν. Ο ήλιος, η θάλασσα, η νύχτα, η μέρα, οι άνεμοι παραμένουν οι νικητές της ζωής? Συνεχίζουν εκατομμύρια αιώνες την αταλάντευτη κι αμετάκλητη πορεία τους.
Λέω, μήπως είναι καιρός για επαναστατικές αποφάσεις! Γιατί, όπως είπε κάποτε κι ο Ιερώνυμος (ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών) ´όποιος δεν κάνει την επανάστασή του, δεν είναι ευτυχισμένος´.
Εξάλλου, το πρότεινε άλλωστε και πολύ σωστά η σημαντική Χανιώτισσα φιλόλογος/συντελεστής πολλών πολιτιστικών δρώμενων στην πόλη μας, η κα Βαρβάρα Περράκη (1): ´?Αν μπορέσουμε να αρθρώσουμε τη δημιουργική άρνηση κι αν το σώμα μας υψωθεί και ξαναβρεί τη στάση της αξιοπρέπειας κι αν θέλουμε να βλέπουμε τα παιδιά μας στα μάτια και να μην ντρεπόμαστε, ανάγκη πάσα να παλέψουμε με πίστη για παιδεία, εργασία κι υγεία. Να παλέψουμε, γιατί όχι, για δημοκρατία?´.
Εμείς, αργά ή γρήγορα, φεύγουμε! Ο κόσμος θα γίνει δικός σας. Κι όταν γίνετε κι εσείς γονείς, πιθανόν να αντιληφθείτε πόσο πολύ σας αγαπούσαμε. Πόση αγωνία είχαμε για την κάθε σας μέρα, για το κάθε σας βήμα.
Λέει ο Αϊνστάιν για τη ζωή: ´Υπάρχουν μόνο δύο τρόποι να ζήσει κανείς τη ζωή του: Ο ένας είναι να θεωρεί ότι τίποτε στη ζωή δεν είναι θαύμα. Ο άλλος είναι να θεωρεί ότι η ίδια η ζωή είναι ένα θαύμα´.
Οποια ζωή κι αν είναι αυτή.
Για μας η ζωή ήταν, είναι και παραμένει το μεγαλύτερο θαύμα! Και μόνο που ξυπνάμε την κάθε επόμενη και αντικρίζουμε το φώς της μέρας, οφείλουμε να ευχαριστούμε το Θεό για το πιο θαυμαστό ´δώρο´ του?
Πάντα καλά!».
[Και, για την αντιγραφή, Στ.Γ.Κ.]
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
– (1) Βαρβάρα Περράκη: επιστολή με τίτλο «Χωρίς φόβο, αλλά με πάθος – Ναι στους αγώνες» (στα ´X.N.´, 25/7/2013).
