Η εποποιία των Ελλήνων της διασποράς

Οι Ελληνες της διασποράς είναι σήμερα διασκορπισμένοι σε σχεδόν μια εκατοντάδα χώρες και θα τους συναντήσεις από την Αλάσκα μέχρι τη Γη του Πυρός και από το πλέον απίθανο νησί του Ειρηνικού Ωκεανού μέχρι τη Σιβηρία.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι ξεπερνούν τα πέντε εκατομμύρια, ενώ άλλοι ότι είναι όσοι και οι μόνιμοι κάτοικοι της χώρας μας.
Εχουν προσφέρει και προσφέρουν ανεκτίμητη βοήθεια στη μητέρα πατρίδα και τους Ελληνες και είναι οι καλύτερα οργανωμένοι εθνικά, πολιτιστικά, θρησκευτικά και επαγγελματικά από όλες τις άλλες μειονότητες απανταχού της γης.
Η κύρια πηγή απορρόφησης μεταναστών, γενικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, δέχθηκαν τους πρώτους οργανωμένους Ελληνες κατά τα μέσα του 19ου αι., ενώ πολύ πριν μεμονωμένα άτομα είχαν φθάσει ως εκεί.
Οι Ελληνοαμερικανοί υπολογίζονται σήμερα από ένα εκατομμύριο, με μεγαλύτερο αριθμό διαμονής στη Νέα Υόρκη και το Σικάγο 250.000 και 110.000 αντίστοιχα.
Μέχρι και τα μέσα του 20ού αι. ταξίδευαν με δήθεν υπερωκεάνια με εισιτήριο από 35 έως 42 δολάρια τρίτη θέση. Κατάστρωμα σε καλοκαιρία και αμπάρι σε κακοκαιρία, με ελάχιστο φαγητό και νερό, με ασθένειες κατά τη διάρκεια των έντεκα ημερών ταξιδιού των, ενώ με λίγα δολάρια περισσότερα είχαν μια ανεκτά καλύτερη θέση. Στη νησίδα ΕΛΛΙΣ, στην είσοδο του λιμανιού της Νέας Υόρκης, που το κέντρο υποδοχής ιδρύθηκε το 1892, τους αράδιαζαν σαν κοπάδια για εξετάσεις και όσοι βρισκόταν ικανοί, προωθούνταν με μια ταμπέλα κρεμασμένη στον λαιμό με το ενδεικτικό του προορισμού, μιας και δεν γνώριζαν ούτε μια λέξη της γλώσσας. Στην αρχή εργάζονταν ως λούστροι ή για πλύσιμο πιάτων, εργάτες και μετά ανθρακωρύχοι κ.λπ.
Η αλήθεια είναι πως και οι από προηγούμενα χρόνια εγκατεστημένοι εκεί Ελληνες, ως πιο έμπειροι σε γλώσσα κ.λπ., σε αρκετές περιπτώσεις εκμεταλλεύτηκαν τους συμπατριώτες τους.
Τον μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών από διάφορα κράτη, το νησί ΕΛΛΙΣ δέχθηκε το 1907 με περισσότερους από 1.200.000. Σήμερα αποτελεί μουσείο μετανάστευσης, που ένα παρόμοιο θα έπρεπε να υπάρχει και στη χώρα μας, σαν τιμή προ την εποποιία της μετανάστευσης των Ελλήνων.
Η σημερινή είσοδος μεταναστών στις Η.Π.Α. υπολογίζεται σε 90.000 άτομα τον χρόνο.
Το μεγάλο κύμα Ελλήνων για Αμερική ήταν το 1900 έως 1917 με 450.000 μετανάστες και στη σειρά το 1945 – 65 με 75.000, ενώ το 1966 έως 1979 160.000.
Στην 24η οδό της Νέας Υόρκης υπάρχει εκκλησία του Αγίου Ελευθερίου που χτίστηκε το 1918 όπου συγκεντρώνονταν οι Βενιζελικοί όταν η Ομογένεια είχε χωριστεί στα δύο.
Την  15-10-1923 πραγματοποιήθηκε το πρώτο μεγάλο συνέδριο των Ελλήνων της ΑΧΕΠΑ, της οποίας η πρώτη κοινότητα είχε ιδρυθεί το 1891.
Ο Σύλλογος Κρητών ´Η ΟΜΟΝΟΙΑ´ ιδρύθηκε Απρίλιο του 1901, κυρίως από τους Σταμάτη Καλαμαρίδη, τους ξενοδόχους αφούς Δημοτάκη και κάποιον Ψαρουδάκη.
Η κάθοδος, όμως, στην Ελλάδα εθελοντών για να συμμετάσχουν στον αγώνα ατόνησε τον σύλλογο και έτσι την 17-2-1917, όταν επέστρεψαν οι αγωνιστές Γ. Μάντακας, Ν. Κοματσουλάκης και Γ. Χρυσουλάκης και άλλοι, πραγματοποιήθηκε νέα Γενική Συνέλευση με συμμετοχή 100.000 Κρητών που εξέλεξαν πρόεδρό της τον Ελ. Σαριδάκη. Το 1927 εκδίδεται το περιοδικό ´ΚΡΗΤΗ´ με υπεύθυνο τον Στυλ. Μαρκαντωνάκη. Σήμερα ο σύλλογος ´ΟΜΟΝΟΙΑ´ διαθέτει τέσσερα μεγάλα κτήρια στο Μανχάταν και ένα στην Αστόρια όπου πραγματοποιούνται αμέτρητες εκδηλώσεις, στεγάζεται το ´Κρητικό Σπίτι´, ο σύλλογος γυναικών ´ΠΑΣΙΦΑΗ´, νεολαίας ´ΛΑΒΡΥΣ´ κ.λπ.
Ας σημειωθεί ότι η ενίσχυση σε κάθε δύσκολη στιγμή του νησιού μας και των ανθρώπων του υπήρξε αμέριστη και τεράστια.
Επίσης, η Ομοσπονδία Κρητικών Σωματείων ιδρύθηκε το 1928 με πρωτοβουλία του τότε προέδρου της Ομόνοιας Γ. Κωνσταντουλάκη.
Αμέσως μετά την Κατοχή δεν υπήρχαν τουριστικά γραφεία, αλλά μόνο Μετανάστευσης και Ταξιδίων, ένα από τα οποία, το αρχαιότερο στην Κρήτη, του 1946, ίδρυσε ο πατέρας μου, τον οποίο βοηθούσα από μαθητής του Γυμνασίου κι έτσι έχω συγκινητικές αναμνήσεις από αυτή την εργασία.
Αλησμόνητες θα μου μείνουν οι συγκινητικές στιγμές που έζησα, νομίζω το 1958, όταν βρέθηκα στην προβλήτα του πειραιώτικου λιμανιού απ? όπου αναχωρούσαν τα υπερωκεάνια με τους μετανάστες. Το πλοίο θα σάλπαρε για το μακρινό ταξίδι και όταν έλυναν τους κάβους, τα μαντήλια από το καράβι και την ταράτσα αποχαιρετισμού της προβλήτας να ανεμίζουν μανιωδώς από κάθε ηλικίας και λογής ανθρώπους που λιγώνονταν στο κλάμα. Το πλέον συγκινητικό ήταν το γεγονός ότι εκεί βρισκόταν και μια μικρή μουσική μπάντα, ίσως του Δήμου και επαιάνιζε το τραγούδι της εποχής της μετανάστευσης: ´Αντίο εκεί που πας στα ξένα, θυμήσου με κι εμένα που θα σε καρτερώ. Ποιος ξέρει της θάλασσας τ? αγέρι ξανά αν κάποτε σε φέρει…´.
Θυμάμαι ακόμη κάποια οικογένεια από τον Αποκόρωνα που αναχωρούσε για Αυστραλία, τότε που ήταν κλειστή η διώρυγα του Σουέζ. Τριάντα μία ημέρες ταξίδι. Μετά από χρόνια συνάντησα στα Χανιά τον πατέρα που γύρισε οικογενειακώς γιατί δεν έκανε εκεί. Στο ταξίδι της μεταβίβασης των 31 ημερών είχε αρρωστήσει και πεθάνει το τρίχρονο αγοράκι του το οποίο φυσικά ρίφθηκε στην αγκαλιά των κυμάτων μετά από τη γνωστή ευχή του πλοιάρχου.
Ειδικά για τους μετανάστες στην Αμερική, οι Προξενικές Αρχές έδιδαν μεγάλη σημασία στα φρονήματα. Στην αρχή ζητούσαν πιστοποιητικό και την οικονομική κατάσταση. Ηθελαν φυσικά άπορους και… πάλι φυσικά εθνικόφρονες.
Ζητούσαν πιστοποιητικά από τους κοινοτάρχες, αλλά όταν κατάλαβαν πώς εκδίδονται στην Ελλάδα τα πιστοποιητικά, ανέθεσαν στην Αστυνομία και τέλος κάθε τακτό χρονικό διάστημα κατέβαινε επιτροπή του Προξενείου που εξακρίβωνε τις πληροφορίες επί τόπου. Η όλη διαδικασία μπορεί να κρατούσε και έναν χρόνο με χαρτιά επί χαρτιών και μετά την ιατρική εξέταση.
Γύρω στο 1960 στην Αυστραλία δεν έβρισκαν γυναίκες για γάμο κι έτσι η κυβέρνηση της χώρας με νόμο επέτρεπε σε Ελληνίδες να στέλνουν τα πιστοποιητικά τους σε υπηκόους Αυστραλίας για να έχουν πρόσκληση ειδικά για γάμο που, αν δεν τελούνταν μέσα σε 60 μέρες, τις απέλαυναν!
Στείλαμε αρκετές νύφες, αλλά μια από αυτές με εύθυμο χαρακτήρα, μετά από μερικούς μήνες με σταμάτησε στον δρόμο στα Χανιά. Στην απορία μου ´πώς εδώ;´, μου εξήγησε ότι φαίνεται ο υποψήφιος γαμπρός να μην αντιλήφθηκε στο πιστοποιητικό τη χρονολογία γέννησης, γιατί η φωτογραφία ήταν παλιά, όταν πήγαινε στο Γυμνάσιο κι έτσι όταν πήγε να την… παραλάβει από το πλοίο και είδε ποια σιτεμένη νύφη του ήρθε, τη γύρισε με το ίδιο πλοίο πίσω σαν… δέμα απαράδεκτο.
Περιορίστηκα με όσα μπορούσα λιγότερα για τους Ελληνες της Αμερικής. Υπάρχουν όμως πολύ μεγάλες ομογενειακές κοινότητες σε πολλές άλλες χώρες και πολύ λίγα θ? αναφέρω γι? αυτές.
Στη Μαύρη Ηπειρο και στο πλέον απομονωμένο σημείο οι Ελληνες ξεπερνούν τις 70.000.
Στην Αυστραλία, όπου έφθασαν το 1827 οι πρώτοι Ελληνες, καμία εθνική ομάδα δεν διατηρεί περισσότερο την ταυτότητά της από την ελληνική που αποτελεί και τη δεύτερη δύναμη μετά τους αγγλόφωνους. Ενδεικτικό είναι ότι από το 1897 μέχρι το 1973 ιδρύθηκαν εκεί 657 οργανώσεις κάθε μορφής.
Στην πρώην Σοβιετική Ενωση, σύμφωνα με απογραφή του 1989, ζούσαν 356.000 Ελληνες.