Ο ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ είναι μια άλλη πολύμορφη «εποχή», μέσα στο καλοκαίρι: με τους πανηγυριώτες που ξεχύνονται στις «Παναγίες», με τους θερινούς περιηγητές που πλημμυρίζουν τα νησιά ή σκαρφαλώνουν σε βουνά και λαγκάδια?
Είναι κι ο άλλος Αύγουστος, ο «σκοτεινός», με τις μαύρες επετείους: την 4η Αυγούστου, τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, τον 2ο Αττίλα? Κάθε μήνας έχει την «ιστορία» του, με τις φωτεινές και τις σκιώδεις πλευρές του.
ΕΠΙΖΗΤΟΥΜΕ τον Αύγουστο λίγη ανάπαυση «ψυχής τε και σώματος», μια αλλαγή παραστάσεων, κάποια φυγή απ? τη μνημονιακή αγωνία και τη ρουτίνα της καθημερινότητας. Ολοι, λίγο πολύ, θέλουμε να εκπληρώσουμε κι ένα τάμα – προσκύνημα?
ΕΦΕΤΟΣ, όπως και τα τρία προηγούμενα χρόνια, τα πράγματα πάνε απ΄ το κακό στο χειρότερο. Τα όσα συμβαίνουν, ας πούμε με τη θερινή «διαθεσιμότητα» ή την ανεργία, δεν είναι μόνο παράλογα, είναι και αυτοκαταστροφικά? Ετσι, δεν μας επιτρέπονται πολυήμερες διακοπές. Το τι τέξεται η επιούσα είναι υπαρξιακά αβάστακτο. Αν, τουλάχιστον, με τις τόσες «ανθρωποθυσίες», βλέπαμε ένα, έστω κι αμυδρό φως στο τούνελ, πιθανόν η ελπίδα να είχε εισχωρήσει στις ζωές μας.
ΚΥΡΙΑΡΧΗ είναι η ρευστότητα θέσεων εργασίας και μισθών. Η ανασφάλεια βασιλεύει παντού? Μετά την Υγεία, το δεύτερο δημόσιο αγαθό που χτυπιέται αλύπητα είναι η άλλοτε? δωρεάν Παιδεία! Αλλά μια Πολιτεία που αρχίζει να «περικόπτει» δασκάλους και ειδικότητες «άνευ λόγου», θα πρέπει να είναι πολύ άρρωστη?
ΓΙΑ όλα τα παραπάνω, γιατί να μην επικαλούμαστε τη βοήθεια της Μεγαλόχαρης; Είναι να μη λες «Παναγία, βόηθα μας?»; Η παρέμβασή Της «αιτείται» σήμερα περισσότερο από ποτέ, αφού είμαστε τελείως ανίσχυροι και υποχείρια των δυναστών μας.
ΟΜΩΣ, ο Αύγουστος είναι κυρίως τα φρεσκοασπρισμένα ξωκλήσια -τα διάσπαρτα στην Ελλάδα- που γιορτάζουν την Πλατυτέρα των Ουρανών. Είναι η κατάνυξη των ημερών του Δεκαπενταύγουστου, που συγκρίνεται μόνο με αυτήν του Θείου Πάθους. Είναι ο στοχασμός των υμνωδών της Κοίμησης που παραπέμπει σε Μεγαλοβδομαδιάτικες στιγμές.
ΤΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ στη Χάρη Της προηγείται όλων των δραστηριοτήτων μας. Ολοι, λίγο πολύ, ζητούμε τη μέρα Αυτή «εξαιρέτως» την αρωγή Της? Απευθυνόμαστε στη Μάνα της Χριστιανοσύνης και όλης της Ανθρωπότητας, μια και η Αγιοσύνη της είναι Οικουμενική.
ΟΤΑΝ βλέπεις τον απλό κόσμο να σιμώνει με ευλάβεια, αφοσίωση και προσδοκία το (οποιοδήποτε) εικόνισμά Της, να κάνει γονυκλισίες και να ακουμπά το τρεμάμενο χέρι ή το κάθιδρο μέτωπο στο εικόνισμα, διαπιστώνεις πως η λατρεία προς το πρόσωπό Της εμπεριέχει κάτι το μυστικιστικό, το πολύ ανθρώπινο, το τελετουργικό. Η Μεγαλόχαρη, ως Μητέρα του Θεού, είναι το πιο κοντινό μας πρόσωπο προς Αυτόν?
ΑΛΛΑ, ας αφεθούμε στον ποιητικό λόγο που υμνεί τον γλυκασμό των Αγγέλων. Στο ποίημα «Ότι ο Θάνατος της Θεομήτορος εστάθη η Θεϊκή Αγάπη» (1) του Αντώνιου Στρατηγού (1691;-1758), ποιητή γεννημένου στην Κέρκυρα αλλά καταγόμενου από την Κρήτη, «γευόμαστε» τη λαμπρότητα και την ομορφιά -τον «γλυκύν θάνατον»- της Κοιμήσεως της Θεοτόκου:
«Eίχε λάμψ? η αυγή εις την οποίαν
ώρισεν ο Θεός ν? αποσηκώση
στ? άστρα από τον κόσμον την Mαρίαν
κι ως Kυράν του παντός να στεφανώση.
Aπείκασεν ευθύς νεύσιν την θείαν
ο Έρωτας? Γοργά όθεν να σώση
χρυσόπτερος πετά στην Παναγίαν
και θάνατον γλυκύν αυτής να δώση!
Tότ? ευλαβής βέλος χρυσόν τεντώνει
και κείνην την καρδιάν την αναμμένην
με φλόγες θεϊκές γλυκά πληγώνει!…
Aν η Kόρη νεκρά έτζι απομένη,
τούτο τον νουν τινος ας μη θολώνη,
γιατί πόθον θανή δεν υπερβαίνει!…».
?Ο ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ είναι η δόξα, το αγλάισμα της καλοκαιρινής φύσης. Είναι ο θρίαμβος της διαφάνειας των πάντων που μας μιλούνε «ευφρόσυνα» διώχνοντας τα «σκοτάδια» της ψυχής μας. Είναι το απέραντο γαλάζιο του ουρανού, η γλαυκή και γλυκοκυματούσα θάλασσα, είναι η βαρυφορτωμένη φύση με τους ώριμους και γλυκείς καρπούς της, είναι η δροσιά των μελτεμιών και το αιφνίδιο ρίγος των κυμάτων που προαναγγέλλουν την αρχή του τέλους του καλοκαιριού? Είναι που ο χρόνος αρχίζει και μετράει αντίστροφα, αφού, μετά τη γιορτή της Παναγίας, αρχίζει η επιστροφή των «αδειούχων». Επιστροφή στα τόσα άλυτα προβλήματα και τις πρόσθετες έγνοιες που θα φέρει το κοντινό φθινόπωρο. Και ο σκληρός χειμώνας δεν είναι μακριά.
ΤΟ ΔΟΞΑΣΤΙΚΟ ύφος του αυγουστιάτικου καλοκαιριού, μας απομακρύνει για λίγο απ? την απαισιόδοξη ενατένιση των πραγμάτων. Αυτή η θερινή πληθωρική δόξα της φύσης ενέπνευσε και εμπνέει τους ποιητές. Είτε υπάρχει κρίση είτε όχι. Ο δικός μας, ο Χανιώτης ποιητής, ο Γ. Μανουσάκης, γράφει στο «Μεγάλο μάτι του ηλιοτρόπιου» (2):
«?Δόξα στα ξερά χόρτα
που χρυσώνει ο ήλιος
δόξα στους οξειδωμένους σγουρούς βράχους
στο κόκκινο χώμα
και στις τούφες των θάμνων
δόξα στο μοναχικό κυπαρίσσι
που δείχνει με τον ίσκιο του
το δρόμο της νύχτας
δόξα στα βούρλα που αποίκισαν την άμμο
και στην έκλυτη θάλασσα
που αργά ξυπνά
με μια βαθειά ανάσα
έτοιμη για καινούργια ερωτικά παιχνίδια»
?ΜΕΡΕΣ αποθέωσης της φύσης, αλλά και μέρες γιορτινής συνένωσης ανθρώπων, τόπων, ζωής, θανάτου, κτιστού, άκτιστου, σάρκας, ψυχής, καθημερινότητας, ελπίδας, παρόντος, μέλλοντος?
ΝΑΙ! Οι ευλαβείς, οι βαρύνουσες μέρες του Δεκαπενταύγουστου δεν επιδέχονται ερμηνείες. Μοιάζουν με εκείνες του Ακατάληπτου Θείου Πάθους. Τις δέχεσαι με την καρδιά, ή τις απορρίπτεις με το «λογικό» σου. Όμως αυτές μένουν εκεί, για όσους τις χρειάζονται, για όσους τις ατενίζουν σαν θείο φως και οδηγό τους?
ΥΠΑΡΧΟΥΝ αυτές οι μέρες, ανάμεσα στο μετέωρο φως της προσδοκίας και του γκρίζου της ύπαρξής μας, στην απέραντη πίστη των ανθρώπων και τη θερινή ουδέτερη ραστώνη μας. Για να μας θυμίζουν πως υπάρχει δίπλα μας «η Θεός μετά τον Θεό» που μας συντρέχει σε όλες τις αγωνίες μας, όταν Της το ζητήσουμε ένθερμα?
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) πηγή: Ανθη Ευλαβείας, επιμ. Αθανάσιος Καραθανάσης, Ερμής, Αθήνα 1978, σ. 20
-(2) Γ. Μανουσάκης, «Τα Ποιήματα» 1967 – 2007, Τ. Β? Ανέκδοτα – Αθησαύριστα, σελ. 141, σε φιλολογική επιμέλεια Αγγελικής Καραθανάση – Μανουσάκη, εκδ. Γαβριηλίδη, 2013
