«Η Μαλάλα Γιουσαφζάι (Malala Yousaf-zai), η νεαρή 16χρονη Πακιστανή μαθήτρια που γλύτωσε από επίθεση των Ταλιμπάν εναντίον της (1), δήλωσε ότι τα βιβλία είναι τα ´όπλα´ που μπορούν να νικήσουν την τρομοκρατία (2), εγκαινιάζοντας την Τρίτη μια νέα βιβλιοθήκη στο Μπέρμιγχαμ της κεντρικής Βρετανίας, όπου πλέον κατοικεί».
(ΑΠΕ – ΜΠΕ και «Κ», 3-9-2013)
TA ΠΑΙΔΙΑ επιθυμούν τη γνώση. Πιότερο σε καιρούς δίσεκτους και σε χώρες με καταπιεστικά καθεστώτα. Διψούν, «ορέγονται φύσει του ειδέναι», όπως κάθε άνθρωπος. Και ξεδιψούν ρουφώντας τους ζωτικούς χυμούς της σοφίας των βιβλίων. Αυτά θα τροφοδοτήσουν και θα διαμορφώσουν την προσωπικότητά τους – για μια ζωή με σταθερότητα και ελευθερία.
ΚΑΘΕ γνώση είναι απόρροια ορισμένων προϋποθέσεων: της έφεσής μας γι? αυτήν, του περιβάλλοντός μας, των γονέων και δασκάλων, των βιβλίων που διαβάζουμε και των σχολείων στα οποία φοιτούμε?
ΟΝΤΑΣ παιδιά, δεν είχαμε «δωρεάν» σχολικά βιβλία. Ούτε τα άλλα ήταν ευπρόσιτα. Τα δανειζόμασταν φθαρμένα από τους μεγαλύτερους? Ετσι, κατανοούμε περισσότερο το πάθος για γνώση της μικρής Πακιστανής. Την απέραντη αγάπη της για το βιβλίο, για το παράξενο και θαυμαστό «ταξίδι» ανάμεσα στις λέξεις και τα νοήματα. Γι? αυτό και μας αρέσει η ιδέα της εφημερίδας «Το Βήμα» να μας μεταφέρει «απτά» στα «αλφαβητάρια» άλλων εποχών στις οποίες η απλότητα γραφής ήταν σοφία, και το θέμα της εθνικής παιδείας βασική προτεραιότητα της πολιτείας.
ΠΡΙΝ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ, το εξωσχολικό βιβλίο ήταν δυσεύρετο. Πανάκριβο. Που, για να φτάσει στα χέρια μας, έπρεπε να κάνει πολλές διαδρομές. Να ταλαιπωρηθεί, να γίνει αγνώριστο, να του λείπουν εξώφυλλα και σελίδες! Ομως, ήταν άφατη η αγαλλίαση και το συναίσθημα ικανοποίησης που μας κατείχε, όταν το είχαμε στα χέρια μας! Όλος ο κόσμος ήταν δικός μας? Ξέρετε, τα κατάλληλα βιβλία στην κατάλληλη ηλικία αποτελούν το μεγαλύτερος θησαυρό για ένα παιδί που μεγαλώνει με αυτά.
?ΣΗΜΕΡΑ τα βιβλία βρίσκονται σε αφθονία και με καλές τιμές. Τα σχολικά παρέχονται «δωρεάν» στα παιδιά, τους μαθητές, που πολλές φορές τα σκίζουν ή τα καίνε! Όσο για τα άλλα βιβλία, τα γενικής παιδείας, τα βρίσκει κανείς στις βιβλιοθήκες και στο διαδίκτυο. Οι μεγαλύτερες παγκόσμιες βιβλιοθήκες είναι στη διάθεση των διαδικτυακών «αναγνωστών» όλου του κόσμου.
ΟΛΩΝ; Οχι βέβαια! Υπάρχουν σήμερα ακόμη χώρες στις οποίες το πολιτικό σύστημα, η παρερμηνεία της θρησκείας ή ορισμένες παγιωμένες αντιλήψεις και στερεότυπα αιώνων, δεν επιτρέπουν την ελεύθερη μόρφωση (και όχι μόνο). Ειδικά των νεαρών κοριτσιών, όπως η Μαλάλα.
ΦΩΤΕΙΝΗ, θαρραλέα και υποδειγματική εξαίρεση, η μικρή Πακιστανή. Που με καταπληκτική ωριμότητα δηλώνει απερίφραστα -στην Αγγλία όπου βρίσκεται- πως «δεν υπάρχει μεγαλύτερο όπλο από τη γνώση και μεγαλύτερη πηγή γνώσης από τα βιβλία». Μας υπενθυμίζει δε ότι 57 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο δεν πηγαίνουν καθόλου στο σχολείο! Η ίδια παρομοιάζει την πόλη που δεν έχει βιβλία και βιβλιοθήκη με «ένα νεκροταφείο»!
ΝΑΙ! Νομίζουμε πως το βιβλίο είναι το σημαντικότερο πολιτισμικό αγαθό. Σ? αυτό οι συγγραφείς καταγράφουν ή περιγράφουν σκέψεις και συναισθήματα, εμπειρίες και γνώσεις. Με αυτό βοηθούν τους συνανθρώπους τους. Οι συγγραφείς «φεύγουν», όμως οι σκέψεις τους ταξιδεύουν στο χρόνο συναντώντας κι άλλες γενιές στις οποίες πιθανόν να στέλνουν τα ίδια μηνύματα υπό άλλες συνθήκες.
ΣΤΗΝ τεχνολογική εποχή μας το «χαρτί» δείχνει να υποχωρεί μπροστά στη μαγεία της εικόνας και των? πλήκτρων! Όμως, ο εκδοτικός οργασμός που υπάρχει ?και στη χώρα μας- με τις πολλές και ποικίλες εκδόσεις «καλά κρατεί». Παρά την οικονομική κρίση. Πεποίθησή μας είναι πως η τηλεόραση και τα e-books δεν πρόκειται να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Αυτό ενισχύει τη φαντασία, ενώ η τηλεόραση τη σκοτώνει. Το βιβλίο σε παρακινεί σε φανταστικά ταξίδια, ενώ η εικόνα σε καθηλώνει στην καρέκλα. Το βιβλίο σε ενισχύει με επιχειρήματα, εμπλουτίζει τις ιδέες σου, σε αντίθεση με την τηλεόραση που σε αποχαυνώνει αν δεν σε αδρανοποιεί?
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ, κατά την άποψή μας, παραμένει ο πιο πολύτιμος σύμμαχος της κάθε μέρας μας. Αποτελεί βασικό εργαλείο για την αυτο-ανάπτυξη και αυτογνωσία μας. Και ένα όπλο εναντίον κάθε είδους βαρβαρότητας. Η αξία του ως μέσο μόρφωσης, έρευνας, εξανθρωπισμού και ελευθερίας των ψυχών είναι ανεκτίμητη. Συνεπώς, οι δύο βασικοί θεσμοί κοινωνικοποίησης των ατόμων -η οικογένεια και το σχολείο- φέρουν μεγάλη ευθύνη σε ό,τι αφορά την αγάπη ή το μίσος των παιδιών για το βιβλίο.
ΑΛΛΑ, να πως μας περιγράφει ο Στέφαν Τσβάιχ (στο «Σκακιστή») τη μαγική επαφή του με το βιβλίο (μετάφραση του αποσπάσματος από τα γαλλικά):
«Ένα βιβλίο! Ένιωσα τα γόνατά μου να τρέμουν: ένα βιβλίο! Είχα τέσσερις μήνες να κρατήσω στα χέρια μου κάποιο, και η απλή παρουσία του τώρα με καταγοήτευε. Ένα βιβλίο μέσα στο οποίο θα έβλεπα τις λέξεις να αραδιάζονται η μια δίπλα στην άλλη, με σελίδες που θα μπορούσα να ξεφυλλίσω. Ένα βιβλίο που θα μου παρουσίαζε σκέψεις άλλων για να ακολουθήσω, νέες σκέψεις που θα άλλαζαν τις δικές μου, που ίσως τις ενστερνιζόμουν, τι εύρημα μεθυστικό και ηρεμιστικό ταυτόχρονα για μένα!».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Στις 9 Οκτωβρίου του 2012, Ταλιμπάν ανέβηκαν σε σχολικό λεωφορείο και πυροβόλησαν στο κεφάλι τη μικρή μαθήτρια Μαλάλα, στην κοιλάδα Σουάτ του βορειοδυτικού Πακιστάν. Οι ισλαμιστές αντάρτες δήλωσαν ότι ήθελαν να την τιμωρήσουν γιατί υποστήριζε το δικαίωμα των κοριτσιών να πηγαίνουν σχολείο! Η Μαλάλα μεταφέρθηκε στη Βρετανία, όπου υποβλήθηκε επιτυχώς σε επέμβαση τον Φεβρουάριο (2013) σε νοσοκομείο του Μπέρμιγχαμ, την πόλη στην οποία πλέον ζει μαζί με την οικογένειά της και πηγαίνει στο σχολείο. Μορφή της αντίστασης κατά των Ταλιμπάν, η Μαλάλα περιλαμβάνεται στις προσωπικότητες που θεωρούνται επικρατέστερες για το Νόμπελ Ειρήνης που θα ανακοινωθεί τον Οκτώβριο.
-(2) «Έχω θέσει στόχο να διαβάσω χιλιάδες βιβλία, να τραφώ με τη γνώση. Τα μολύβια και τα βιβλία είναι τα όπλα που νικούν την τρομοκρατία» (Δήλωση της 16χρονης Μαλάλα Γιουσαφ-ζάι, σε ομιλία της).
