Οι παρακάτω προγραμματικές προτάσεις και σκέψεις για έναν νέο Δήμο Χανίων είναι προϊόν προβληματισμού που προκύπτει από τη μακροχρόνια εμπλοκή του γράφοντος στην τοπική δημόσια συζήτηση.
Αρκετές από αυτές τις προτάσεις έχουν δημοσιοποιηθεί στην εφημερίδα “Χανιώτικα νέα” με σχετική μου αρθρογραφία, ενώ άλλες έχουν κατά καιρούς τεθεί στη δημόσια συζήτηση από διάφορους ενεργούς πολίτες και συλλογικότητες. Ως εκ τούτου, πρόκειται για τη συμπύκνωση, όχι μόνο προσωπικών σκέψεων, αλλά κυρίως του αποτέλεσματος ενός δημόσιου διαλόγου της τοπικής κοινωνίας.
Αυτές τις προτάσεις, όπως διατυπώνονται παρακάτω, τις κοινοποίησα στον υποψήφιο Δήμαρχο και καλό φίλο Μπάμπη Λουτσέτη ως συμπορευόμενος με τη Λαϊκή Συσπείρωση. Διότι, πράγματι η εν λόγω παράταξη στον Δήμο Χανιών, σε άλλους Δήμους αλλά και στην Περιφέρεια Κρήτης, είναι οι παρατάξεις που μπορούν να έχουν έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην τοπική αυτοδιοίκηση, εφόσον διέπονται από σταθερές αξίες, διεκδικήσεις και αρχές με κύριο χαρακτηριστικό την υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος.
Δεν θα ήθελα, ούτε πρόθεση μου είναι, να μηδενίσω τη συνεισφορά άλλων παρατάξεων και αυτοδιοικητικών προσώπων που πράγματι ενδιαφέρονται για τον τόπο, έχουν μία πολιτική ηθική και δεν χαρακτηρίζονται από βοναπαρτισμό ούτε προωθούν άμεσα ή έμμεσα την πολιτική αποξένωση. Θεωρώ όμως ότι κατά την τρέχουσα περίοδο ο μετασχηματισμός του τοπικού πολιτικού αυτοδιοικητικού υποσυστήματος περνά υποχρεωτικά μέσα από τη Λαϊκή Συσπείρωση.
Εκ προοιμίου, όμως, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι η προσέγγιση μου ήταν ανέκαθεν για μία ευρύτερη συνεργασία των δημοκρατικών και ριζοσπαστικών συλλογικοτήτων, κοινωνικών τοπικών ομάδων και πολιτών, οι οποίες θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε ένα βασικό δημοτικό πρόγραμμα που να ξεπερνά τους παραταξιακούς σχηματισμούς, πάντα όμως με βασικό πυρήνα τη Λαϊκή Συσπείρωση. Αυτή μου τη θέση, περί ενός μεγάλου δημοτικού μετώπου συνεργασίας, την ξεκαθάρισα στους συναγωνιστές της Λαϊκής Συσπείρωσης. Τούτο δεν σημαίνει την αμφισβήτηση του ρόλου του υποκειμένου στην ιστορία και ιδιαίτερα εκείνης της πολιτικής ηγεσίας η οποία επιδιώκει την ρήξη και την ανατροπή, την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων, την υπεράσπιση των ανθρωπίνων και εργασιακών δικαιωμάτων, την καταπολέμηση των πελατειακών σχέσεων και των δικτύων πολιτικής πατρωνίας, τις τακτικές χειραγώγησης των πολιτών κ.λπ.
Αντιθέτως, φρονώ ότι η συγκρότηση τοπικών δημοτικών συνεργασιών από τα κάτω στη βάση, όμως, ενός δημοτικού ριζοσπαστικού προγράμματος θα μπορούσε να δημιουργήσει άριστες προϋποθέσεις προς επίτευξη του στρατηγικού στόχου για κοινωνική αλλαγή, εφόσον μπορεί να δημιουργήσει ευρύτερες τοπικές και κοινωνικές συμμαχίες, συσπειρώσεις και κυρίως να ωθήσει την πολιτική συνείδηση προς τα εμπρός σε μία εποχή που οι συντηρητικές αντιλήψεις στο κεντρικό πολιτικό σύστημα έχουν καταστεί κυρίαρχες. Άλλωστε σε αυτόν εδώ τον τόπο υπάρχουν πολλά παραδείγματα και παραδόσεις προοδευτικής συνεργασίας.
Ανεξαρτήτως των προαναφερθέντων και εφόσον η προσέγγιση και πρόταση μου δεν κατέστη εφικτή, φρονώ ότι τα χρονικά περιθώρια πλέον είναι ασφυκτικά και ότι η μόνη ρεαλιστική λύση είναι η συστοίχιση των διαφόρων δημοτικών συλλογικοτήτων και κυρίως των ενεργών πολιτών με τη Λαϊκή Συσπείρωση. Η δε παρακάτω πρόταση μου είναι πρόταση βαθιά προγραμματική και μπορεί να αποτελέσει την πλατφόρμα σύγκλισης των κοινωνικών δυνάμεων του δήμου μας..
Τα 15 σημεία προγραμματικής σύγκλισης
1.Άμεση μελέτη και δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου με την ενοποίηση του Δημοτικού Κήπου, του Γηπέδου Χανίων και του Πάρκου Ειρήνης και Φιλίας. Πεζοδρόμηση παρακείμενων οδών και ήπια κυκλοφορία οχημάτων. Μεταφορά αθλητικών δραστηριοτήτων από το Στάδιο «Έλενα Βενιζέλου» στο Μαρκόπουλο και πράσινη ανάδειξη του.
2.Σύγχρονα πεζοδρόμια και φωτισμός των εισόδων της πόλης. Οι είσοδοι της πόλης από Βαμβακόπουλο, Αγίους Αποστόλους, Μουρνιές, Σούδα και Ακρωτήρι θα μετατραπούν σε σύγχρονους και ασφαλείς δρόμους. Ανακαινίζουμε και μεταμορφώνουμε τις εισόδους, και φυσικά ανάπλαση των επικίνδυνων οδών του Δήμου. Επέκταση και ορθολογική κατασκευή του ποδηλατόδρομου. Κανένας αποκλεισμός της ελεύθερης μετακίνησης των δημοτών της πόλης και των εμπορευμάτων στην ευρύτερη περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων εν όψει της σχεδιαζόμενης τοποθέτησης διοδίων του νέου ΒΟΑΚ.
3.Δημιουργία πέντε περιφερειακών δημοτικών χώρων στάθμευσης και ενός υπόγειου κάτω από το Μητροπολιτικό Πάρκο. Σύνδεση των περιφερειακών παρκινγκ με το κέντρο της πόλης με μίνι bus ανά 20 λεπτά. Προμήθεια 15 δημοτικών ηλεκτροκίνητων μίνι μπας. Διεκδίκηση σταθερής αεροπορικής και ακτοπλοϊκής σύνδεσης όλο τον χρόνο με την υπόλοιπη Ελλάδα και ιδιαίτερα με την Αθήνα/Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη. Θα εξεταστεί η αποικιακή σύμβαση εκχώρησης του αεροδρομίου «Δασκαλογιάννης» κατά το μέρος εκείνο που αφορά τον Δήμο Χανίων και οι επιπτώσεις που αυτή έχει στις μετακινήσεις και την ασφάλεια των συμπολιτών μας. Ταυτόχρονα θα ληφθούν όλα τα απαιτούμενα μέτρα για να μην ιδιωτικοποιηθεί ο Λιμένας Σούδας.
4.Δημιουργία και αποκατάσταση πλατειών σε κάθε κοινότητα του Δήμου με βάση την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του τόπου. Δίκτυο κοινοτικών παραδοσιακών καφενείων και μικρών χώρων εστίασης στην ενδοχώρα τα οποία θα προωθούν την τοπικά προϊόντα και στο οποίο θα ενταχθούν υφιστάμενα και νέα που θα δημιουργηθούν με ατομικές ή συλλογικές πρωτοβουλίες. Όσοι εντάσσονται στο δίκτυο θα απαλλάσσονται των δημοτικών τελών και τελών ύδρευσης για μία πενταετία. Ενίσχυση πρωτοβουλιών αγροτουρισμού και ανάδειξη του ορεινού και ημιορεινού όγκου του Δήμου Χανίων.
5.Πρόγραμμα οικοδόμησης δημοτικής κατοικίας σε δημοτικές εκτάσεις ή εκτάσεις που θα απαλλοτριωθούν στις παρυφές της πόλης και στις κοινότητες του Δήμου Χανίων που υπάρχουν σχολεία και κέντρα υγείας. Σε πρώτη φάση οικοδόμηση 100 σύγχρονων κατοικιών με ενεργειακή αυτονομία. Προτεραιότητα δωρεάν στέγασης θα δοθεί στους γιατρούς, δασκάλους και καθηγητές μέσης εκπαίδευσης που μετατίθενται στις περιοχές του Δήμου, για να διδάξουν τα παιδιά μας και με συμβολικό ενοίκιο σε συνδημότες με μηδενικό ή πολύ χαμηλό εισόδημα, χωρίς πρώτη κατοικία, με έμφαση στα νέα ζευγάρια. Το πρόγραμμα θα προβλέπει άλλες 100 κατοικίες μεσοπρόθεσμα.
6.Η βραχυχρόνια μίσθωση κατοικιών αποτελεί ένα σοβαρό ζήτημα που έχει οδηγήσει στην ανυπαρξία κατοικίας για τους μη έχοντες συνδημότες, τους εισερχόμενους φοιτητές, και επιστήμονες, ενώ τα ενοίκια έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Απαλλαγή από τα δημοτικά τέλη για μία πενταετία σε όσους εντάξουν τις κατοικίες τους σε καθεστώς μακροχρόνιας μίσθωσης.
7.Σύσταση ειδικού Γραφείου νομικής υποστήριξης και συντονισμός με άλλες κοινωνικές πρωτοβουλίες και εθελοντικές οργανώσεις για την υποστήριξη συνδημοτών των οποίων η πρώτη και μοναδική κατοικία κινδυνεύει να βγει σε πλειστηριασμό. Η νέα Δημοτική Αρχή θα λάβει όλα τα μέτρα για να αποφευχθεί η λεηλασία της πρώτης κατοικίας, μπαίνοντας μπροστά στη δημιουργία ενός δικτύου κοινωνικής αλληλεγγύης.
8.Καμία παραχώρηση σε ιδιωτικές εταιρείες εκτάσεων για την τοποθέτηση Ανεμογεννητριών στις περιοχές του Δήμου και προστασία των Λευκών Ορέων. Εάν ήδη έχουν εγκριθεί από την Περιφέρεια Κρήτης σχέδια τοποθέτησης αιολικών πάρκων από διάφορες εταιρείες, οι εκτάσεις αυτές, εφόσον είναι ιδιωτικές, θα απαλλοτριωθούν αναγκαστικά με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντός και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Σε δημόσια συζήτηση θα τεθεί η πιθανότητα δημιουργίας δημοτικής ενεργειακής επιχείρησης που θα παράγει και θα παρέχει φθηνή ενέργεια στα οικιακά τιμολόγια των δημοτών και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, κάτι που θα συζητηθεί, συμφωνηθεί με τις τοπικές κοινότητες αλλά και την επιστημονική κοινότητα υπό την προϋπόθεση πάντα της ύπαρξης περιβαλλοντικής χωροταξικής μελέτης.
9.Ενίσχυση της ΔΕΔΙΣΑ στους τομείς της ανακύκλωσης, της παραγωγής ενέργειας και της Κοινωνικής Κυκλικής Οικονομίας. Η ΔΕΔΙΣΑ θα αναβαθμιστεί και εξορθολογιστεί ως προς τη λειτουργία της, παραμένοντας ένας αποκλειστικά διαδημοτικός φορέας αξιοποίησης των απορριμμάτων προς όφελος των πολιτών. Τα απορρίμματα αποτελούν κοινωνικό προϊόν εφόσον οι πολίτες πληρώνουν τα απορρίμματα που αποτελούν το μη ωφέλιμο του προϊόντος που έχει αγοραστεί από τους ίδιους, καταβάλλουν δημοτικά τέλη για τη συγκομιδή και εναπόθεση και τέλος πληρώνουν για το λεγόμενο περιβαλλοντικό τέλος. Προστασία του Περιβάλλοντος και δημιουργία νέων πράσινων πλατειών και ελεύθερων χώρων με τα παραχθέντα ανακυκλώσιμα υλικά, έτσι ώστε να συρρικνωθεί σημαντικά το κόστος κατασκευής.
10.Προστασία των μνημείων της πόλης και δημόσια αξιοποίηση τους σε συνεργασία με άλλους δημόσιους, επαγγελματικούς και κοινωνικούς φορείς αλλά και το Πολυτεχνείο Κρήτης. Προτεραιότητα η άμεση αποκατάσταση της Δημοτικής Αγοράς, η ανάπλαση των Νεώριων, του Ιταλικού Στρατώνα, του Ιντζεδίν, των Μνημείων στο Λόφο Καστέλι κ.λπ. Καμία παραχώρηση των Μνημείων της πόλης σε ιδιώτες και αξιοποίηση τους προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος, όπως για παράδειγμα η στέγαση του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης. Αποκατάσταση και ανάδειξη των οχυρώσεων του Φρουρίου, των προμαχώνων και των ενετικών τειχών, ιδιοκτησίας του Δήμου Χανιών, σε συνεργασία με την τοπική εφορεία αρχαιοτήτων. Όσα μνημεία έχουν μεταβιβαστεί στο επονομαζόμενο «Υπερταμείο» και στους δανειστές θα υπάρξει άμεση διεκδίκηση προκειμένου να περάσουν στον Δήμο Χανίων.
11.Η ανάπλαση του πάρκου Αγίων Αποστόλων με μελέτη θα πραγματοποιηθεί μόνο μετά από δημόσιο διάλογο και διαβούλευση και χωρίς κανενός είδους τσιμεντοποίηση. Προστασία των κείμενων δημοτικών παραλιών με ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών. Κατασκευή δημοτικού αναψυκτηρίου, αίθουσας εκδηλώσεων και δημιουργία ενός Μεσογειακού Παρατηρητηρίου Περιβάλλοντος στα ερειπωμένα κτήρια των πρώην Παιδικών Εξοχών στον Λοφίσκο των Αγίων Αποστόλων. Δημιουργία νέου πράσινου πάρκου αναψυχής στο Μαρκόπουλο και ανάπλαση του υφιστάμενου Πάρκου Χλωρίδας στα Κουνουπιδιανά σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο Κρήτης.
12.Απαλλαγή των δημοτικών τελών για τους άπορους και τους φτωχούς συμπολίτες μας. Ενίσχυση του Κοινωνικού Παντοπωλείου, ιατρείου και φαρμακείου για τους άπορους και στήριξη του έργου των ανθρωπιστικών οργανώσεων της πόλης. Δημιουργία νέων δημοτικών δομών κοινωνικής στήριξης και Δικτύου Κοινωνικής Αλληλεγγύης με όλους τους εμπλεκόμενους.
13.Πρόγραμμα ανάπλασης όλων των σχολείων του Δήμου και ενεργειακή αναβάθμιση τους. Τα σχολεία μας θα καταστούν όλα πρότυπα. Δημιουργία νέων δημοτικών βρεφονηπιακών σταθμών. Ενίσχυση και αναβάθμιση των αθλητικών υποδομών και δημιουργία ελεύθερων και αυτοοργανωμένων χώρων για τους νέους οι οποίοι θα μπορούν να αναπτύσσουν τις πρωτοβουλίες τους.
14.Συνεργασία του Δήμου Χανιών με τους υπόλοιπους Δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Χανιών για την προστασία των παραλιών στα Φαλάσαρνα, Λαφονήσι, Μπάλο, Σταυρό και Μαράθι. Αναγκαστική απαλλοτρίωση ιδιωτικών εκτάσεων και φραγμός σε σχέδια για τη δημιουργία ξενοδοχειακών μονάδων και κατάληψης των δημόσιων παραλιών στις περιοχές αυτές. Ο Δήμος Χανιών εμπλέκεται ευθέως εφόσον οι αρμοδιότητες της πολεοδομίας, για όλους τους δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων, ανήκει σε αυτόν.
15.Λαϊκές συνελεύσεις σε κάθε γειτονιά και χωριό, στις δημοτικές ενότητες του Δήμου, τουλάχιστον κάθε έξι μήνες με τη φυσική παρουσία της Δημοτικής Αρχής. Θεσπίζουμε άμεση και απευθείας επαφή με τους πολίτες και συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων.
Οι παραπάνω προτάσεις προφανώς δεν αποκλείουν την ύπαρξη και άλλων προτάσεων ή τον περαιτέρω εμπλουτισμό και επεξεργασία τους. Άλλωστε ένα δημοτικό ολοκληρωμένο πρόγραμμα δεν μπορεί να περιοριστεί σε 15 σημεία μόνο. Απλά οι εν λόγω προτάσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον πυρήνα σύγκλισης και συγκρότησης μίας ευρύτερης τοπικής προοδευτικής και δημοκρατικής συνεργασίας κάτω από τη Λαϊκή Συσπείρωση, συνεργασία η οποία θα στοχεύει σε μία νέα δημοτική αρχή που θα προτάξει το δημόσιο συμφέρον και θα είναι απαλλαγμένη από τα ισχυρά πελατειακά δίκτυα των τοπικών παραγόντων και τις συνδεδεμένες με αυτά, τοπικές οικονομικές ελίτ οι οποίες επιδιώκουν τη συρρίκνωση του δημόσιου χώρου.
* Καθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
