Τον Οκτώβριο του 1861 -δηλαδή πριν 155 έτη- κυκλοφόρησε το α’ ελληνικό γραμματόσημο. Από τις συλλεκτικές δραστηριότητες, η ευγενέστερη είναι αυτή του φιλοτελισμού. Γαλούχησε και διαπαιδαγώγησε γενεές Ελλήνων με αρετές που σήμερα τείνουν να εκλείψουν!
Το γραμματόσημο ως καινοτομία προπληρωμής της αλληλογραφίας βρήκε απροσδόκητη υποδοχή, είναι δημιούργημα του πολιτισμού και συμπίπτει με την εξέλιξη του διεθνούς εμπορίου και την πρόοδο ων μεταφορικών μέσων. Eχει δε ως βάση τη διευκόλυνση της ανάγκης του ανθρώπου να έρχεται δι’ αλληλογραφίας σε επαφή με τους συνανθρώπους του.
Στις 6 Μαΐου 1840 κυκλοφόρησε στη Μ. Βρετανία το πρώτο γραμματόσημο, το αποκαλούμενο “Μαύρη Πένα”, με απεικόνιση της κεφαλής της Βασίλισσας Βικτωρίας (1837-1901) κοιτάζουσας προς τα αριστερά. Εφευρέτης του γραμματοσήμου είναι ο Βρετανός σερ Ρόουλαντ Χιλλ, ο οποίος το 1837 δημοσίευσε εγχειρίδιο με το οποίο πρότεινε την τροποποίηση του μέχρι τότε υφιστάμενου συστήματος διαβίβασης των επιστολών. Τελικά το 1840, κατόρθωσε να επιτύχει την εισαγωγή στη Μ. Βρετανία του συστήματος του Penny Postage, δηλαδή την ενιαία πληρωμή μίας πένας για όλες τις επιστολές, με αποτέλεσμα την καταπληκτική αύξηση της ταχυδρομικής κίνησης.
Η παρθενική του εμφάνιση στην Ελλάδα έγινε το 1861, όταν την 1η Οκτωβρίου εκείνου του έτους μπήκε επίσημα σε κυκλοφορία η περίφημη σειρά των Μεγάλων Κεφαλών του Ερμή. Όμως με εγκύκλιο της Γενικής Δ/νσης Ταχυδρομείων ορίσθηκε ότι αν τυχόν μέχρι την 30.9.1861 παρεδίδετο στα ταχυδρομεία αλληλογραφία με επικολλημένα γραμματόσημα, τα τελευταία έπρεπε να σφραγισθούν με χρονολογικό σήμαντρο της ημέρας παράδοσης. Έτσι σφραγίσθηκε την 30.9.1861, μία ημέρα προ της επίσημης κυκλοφορίας το μοναδικό γράμμα από Αλεξάνδρεια προς Σύρο που φέρει 4 γραμματόσημα παρισινής εκδόσεως.
Η Ελλάδα καθυστέρησε ένεκα οικονομικών λόγων, κυρίως, να εισάγει το γραμματόσημο. Eπειτα από διαπραγματεύσεις που έγιναν το 1855 με τον αγγλικό οίκο Perkins, Bacon & Co που δεν ολοκληρώθηκαν λόγω υψηλού κόστους, η ελληνική κυβέρνηση απευθύνθηκε τον Ιούλιο του 1860 στον γνωστό χαράκτη Albert Désiré Barre, γιο του χαράκτη Jean Jacques Barre που χάραξε το 1849 τα πρώτα γαλλικά γραμματόσημα. Ο Barre εδέχθη και εσχεδίασε το γραμματόσημο με την απεικόνιση της κεφαλής του Ερμού στο μέσον, ο οποίος φέρει πέτασσο και βλέπει (από αριστερά) προς τα δεξιά της εικόνας. Ανέλαβε επίσης την εκτύπωση των πρώτων ελληνικών γραμματοσήμων χωρίς όμως οδόντωση, για μείωση του κόστους. Η φιλοτελική και συλλεκτική αξία των μεγάλων κεφαλών Ερμού είναι τεράστια. Μπορεί αναμφισβήτητα να λεχθεί ότι και οι μεγάλες κεφαλές του Ερμού κατατάσσονται μεταξύ των καλύτερων τελειότερων και πιο περιζήτητων κλασικών γραμματοσήμων, του κόσμου!
Την έκδοση και κυκλοφορία των πρώτων γραμματοσήμων στην Κρήτη είχαν αναλάβει τα οθωμανικά ταχυδρομεία που λειτουργούσαν στο νησί. Τα γραμματόσημα αυτά θεωρούνται κρητικά, εφ’ όσον φέρουν σφραγίδες τουρκικών ταχυδρομείων Κρήτης.
Την 1η Μαρτίου 1900 κυκλοφόρησε η πρώτη σειρά των γραμματοσήμων της Κρητικής Πολιτείας. Οι παραστάσεις είναι παρμένες από την κρητική μυθολογία και ιστορία, η έμπνευση δε και ο σχεδιασμός ανήκουν στον νομισματολόγο Ι. Σβορώνο. Εκτυπώθηκαν με την χαλκογραφική μέθοδο στο εργοστάσιο Bradbury Wilkinson & Co LTD του Λονδίνου. Τα ελληνικά Ταχυδρομεία εξέδωσαν την 1η Δεκεμβρίου 1913 αναμνηστικό γραμματόσημο των 25 λεπτών για την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα με παράσταση την έπαρση της ελληνικής σημαίας στον Κόλπο της Σούδας (1.5.1913).
Το πρώτο φιλοτελικό σωματείο που συστήθηκε στην Ελλάδα ήταν ο “ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΩΝ”, το 1890. Μέχρι το 1940 είχαν ιδρυθεί 40 Σύλλογοι και είχαν κυκλοφορήσει 23 φιλοτελικά περιοδικά. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο απλός κόσμος στράφηκε στα γραμματόσημα ως έσχατη ελπίδα διάσωσης της περιουσίας του ή άμεση κερδοσκοπία. Κάθε σειρά γραμματοσήμων που εξέδιδε το Ταχυδρομείο επωλείτο αμέσως, με αποτέλεσμα η Πολιτεία να θέσει περιοριστικούς όρους και δελτίο στην αγορά γραμματοσήμων. Eνας βασικός όρος ήταν ότι ο αγοραστής έπρεπε να επιδεικνύει ταυτότητα μέλους Φιλοτελικού Συλλόγου. Κατά χιλιάδες άρχισαν οι εγγραφές μελών στα υπάρχοντα σωματεία!
Σήμερα η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΤΕΛΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ έχει περίπου 40 μέλη Εταιρείες, Ενώσεις, Συνδέσμους και Ομίλους. Κυκλοφορούν δε 3 περιοδικά και δύο πλούσιοι σε εικονογράφηση και πληροφορίες κατάλογοι Ελλαδικών και Κυπριακών γραμματοσήμων, ο κατάλογος Βλαστού και ο Ερμής. Οι Eλληνες συλλέκτες κατέχουν εξέχουσα θέση στη διεθνή φιλοτελική σκηνή και αποσπούν συνεχώς χρυσά μετάλλια σε διεθνείς εκθέσεις του εξωτερικού. Μία ομάδα περίπου 50 φιλοτελιστών εκθετών με ελληνικές συλλογές, αποτελούν την αιχμή του δόρατος. Το άμεσο αποτέλεσμα αυτής της δράσης είναι η συνεχής προβολή του ελληνικού γραμματοσήμου στον διεθνή χώρο. Η βαθύτερη όμως, ουσία της επιτυχημένης μέχρι σήμερα προβολής του ελληνικού φιλοτελισμού στο εξωτερικό, είναι το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι ξένοι φίλοι του ελληνικού γραμματοσήμου, συνηθέστατα με πνευματικό και οικονομικό επίπεδο ανώτερο του μέσου, αποτελούν στη χώρα μας διαμορφωτές γνώμης.
Στην Ελλάδα, ένας αιώνας φιλοτελικής δράσης έδωσε την ευκαιρία στην ελληνική κοινωνία να αποδεχθεί την συλλογή γραμματοσήμων ως μία ασχολία που δεν ανήκει μόνο στην παιδική ηλικία. Σήμερα η απήχηση της συλλογής γραμματοσήμων απέχει ακόμη από τα επιθυμητά επίπεδα.
Η φιλοτελική έρευνα και μελέτη, παρά το υψηλό επιστημονικό κύρος που διαθέτει, δυστυχώς δεν έχει αναγνωρισθεί από την ακαδημαϊκή κοινότητα, που την αγνοεί, επειδή δεν την γνωρίζει!
Η Ελλαδική Πολιτεία αγνοεί τον φιλοτελιστή και τις προσπάθειές του για την προβολή μιας άλλης πολιτιστικής Ελλάδας στο εσωτερικό και το εξωτερικό, σε αντίθεση με άλλες χώρες όπου φιλοτελιστές κύρους απολαμβάνουν τιμές και ηθικές αμοιβές διότι αναγνωρίζεται η προσφορά τους στην προβολή της χώρας και στη διάσωση της πολιτιστικής της κληρονομιάς.
Το γραμματόσημο είναι όπως και το νόμισμα, κρατική περιουσία όση αναγράφεται επ’ αυτού εφ’ όσον δεν έχει επικολληθεί και σφραγισθεί από το Ταχυδρομείο. Μετά την σφράγισή του δεν έχει αξία ως τέλος και μεταβάλλεται σε απλό τεμάχιο χαρτιού. Και όμως μετά την σφράγιση το γραμματόσημο δεν καθίσταται άχρηστο, αλλά πολλές φορές έχει αξία μεγαλύτερη από την αρχική του. Ένας γενικός τύπος υπολογισμού της αξίας του είναι ο εξής: P (1+i)n=V, όπου Ρ η αξία που αναγράφεται πάνω του, i μία παράμετρος σταθερή για το χρονικό διάστημα από έκδοσης του γραμματοσήμου μέχρι την ημερομηνία πώλησης, n ο αριθμός των ετών αυτού του διαστήματος και V η τελική αξία του!
Οι ασχολούμενες με το εμπόριο των γραμματοσήμων σήμερα εμπορικές επιχειρήσεις αριθμούνται κατά χιλιάδες σ’ όλες τις χώρες του κόσμου. Πολλές απ’ αυτές αποτελούν οργανισμούς κολοσσιαίους, οι οποίοι εκδίδουν ετησίως ογκώδεις τιμοκαταλόγους, που περιλαμβάνουν όλα τα ανά τον κόσμο γραμματόσημα. Επίσης στις μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου λειτουργούν ειδικά χρηματιστήρια γραμματοσήμων, συχνότατα δε διενεργούνται μεγάλες πλειοδοτικές πωλήσεις, ο κύκλος εργασιών δε των διεθνών πλειοδοσιών γραμματοσήμων ανέρχεται σε εκατομμύρια δολάρια! Σημειωτέον ότι η αύξηση της αξίας των γραμματοσήμων είναι κατά κανόνα πολύ σταθερότερη και αλματώδης της παρατηρούμενης στους χρηματιστηριακούς τίτλους, χωρίς εκπλήξεις, αλλά αντιθέτως με μια σταθερή ετήσια αύξηση που ανατοκίζει το διατεθέν κεφάλαιο. Η ιδιότητα αυτή των γραμματοσήμων έχει ως συνέπεια να κεντρίσει την προσοχή των οικονομικών κύκλων, οι οποίοι βρίσκουν συμφερότερο να επενδύσουν μέρος των διαθεσίμων των στις κινητές αξίες, παρά σε άλλες οικονομικές επενδύσεις!
Επίσης στα ευρωπαϊκά Flomarkt μπορεί κανείς τυχαία να αγοράσει κάποιο γραμματόσημο του οποίου η αξία είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι απ’ αυτή της συγκεκριμένης αγοράς. Κάποτε Χανιώτης φιλοτελιστής αγόρασε στις όχθες του Σηκουάνα κεφαλή Ερμού η οποία ήταν μία από τις λίγες κεφαλές Ερμού Σολφερίνο. Ο πωλητής δεν το γνώριζε και πώλησε σε “ευτελή” τιμή. Αργότερα αυτό το γραμματόσημο πωλήθηκε σε δημοπρασία σε μεγάλη τιμή. Σολφερίνο ονομάσθηκαν οι κεφαλές Ερμού με το αιματώδες ερυθρό χρώμα, όπως αιματηρή ήταν και η μάχη του Σολφερίνο 24.6.1859.
