1821: Για τον ανιστόρητο κ. Πάγκαλο

Για τον ανιστόρητο κ. Πάγκαλο αντιγράφω δυο – τρία περιστατικά που συνέβησαν μόνο σε μια μικρή περιοχή των Χανίων το 1821· πόσα δε εκατοντάδες άλλα συνέβησαν σε ολόκληρη την Κρήτη.
Το κείμενο έλαβα από το βιβλίο του αρχιμανδρίτη Ειρ. Θεοδώρου “Γουβερνέτο”, εκδόσεις Αθήνα 1998.
«1821. Το μοναστήρι του Γουβερνέτου από τις πρώτες μέρες της επανάστασης βρίσκεται στο πλευρό των αγωνιζόμενων Κρητικών. Στην προμετωπίδα αρχαίου Ευαγγελίου της μονής είναι γραμμένα από το χέρι του μάρτυρος ιερομόναχου της μονής Αμβρόσιου Βεντουράκη: “Τη 17 Μαΐου 1821 εσηκώθηκε ο πόλεμος των Χανίων της στεριάς και εχαλάσανε δύο χιλιάδες Χριστιανούς και εκάψανε όλο το χανιώτικο χώμα. Αχ! αχ! αχ! Θεέ μου”. Ο μάρτυρας ιερομόναχος περιορίζει όλη του την απόγνωση και όλες του τις ελπίδες στα τρία επιφωνήματα και την επίκληση στον Θεό και αποτελεί το “κύκνειον άσμα” του, γιατί μετά από λίγες μέρες ο αοίδιμος μάρτυς ηγούμενος (;) Αμβρόσιος διασύρθηκε στους δρόμους της πόλεως των Χανίων και θανατώθηκε.
Στις 18 Μαΐου 1821 οδήγησαν στη φυλακή “γυμνούς και ανυπόδητους, μαζί με τον επίσκοπο Κυδωνιάς και Αποκορώνου Καλλίνικο Σαρπάκη και τον ιεροδιάκονον Αρτέμιον -τον μετέπειτα επίσκοπο Κυδωνίας και Αποκορώνου- τους ηγουμένους των μονών Γουβερνέτου και της Γωνιάς μαζί με πολλούς άλλους κληρικούς και λαϊκούς.
Στις 15 Ιουνίου 1821, ο ηγούμενος της μονής Ησαΐας (;) βασανίσθηκε ανηλεώς και σφαγιάσθηκε από τους Τούρκους μαζί με τον ηγούμενο της Γωνιάς.
Κατά την επιδρομή των Τούρκων στο Ακρωτήρι στις 26 Ιουνίου 1821, καταστράφηκε σχεδόν τελείως το Γουβερνέτο. Αφού σκότωσαν τους μοναχούς που βρήκαν σ’ αυτό, έβαλαν φωτιά και έφυγαν αποκομίζοντες ό,τι πολύτιμο βρήκαν. Τότε καταστράφηκε και η μεγάλη βιβλιοθήκη της μονής.
Επτά μοναχοί που έφυγαν από το Γουβερνέτο για να βρουν καταφύγιο έξω από το μοναστήρι, έπεσαν στα χέρια των Τούρκων και εσφάγησαν όλοι με τον πιο απάνθρωπο τρόπον. Το κακούργημα αυτό μαρτυρούν οι σταυροί οι οποίοι χαράκτηκαν πάνω στους βράχους του φαραγγιού αριστερά όπως ανεβαίνουμε. Αυτοί εχαράχθησαν σε ανάμνηση του κακουργήματος και σε μνημόσυνο αιώνιο από τους διασωθέντες μοναχούς».