Για την ανακάλυψη ενός νέου σπηλαίου στην περιοχή των Περιβολίων, το οποίο µάλιστα στο ρεπορτάζ χαρακτηρίζεται “λίαν αξιόλογο” διαβάζουµε στο φύλλο της 22ας Νοεµβρίου 1966 της εφηµερίδας “Παρατηρητής”.
Αναφέρει αρχικά το ρεπορτάζ της εποχής «η ὁµὰς ἐξερευνήσεως τοῦ Σπληλαιολογικού Κληµακίου Κρήτης, ἐπραγµατοποίησε τὴν παρελθοῦσαν Κυριακὴν 20ην τρ. καὶ νέαν ἐξερευνητικὴ ἐ ξόρµησιν – διὰ τοῦ ἐνταῦθα ἐκπροσώπου καὶ µέλους αὐτοῦ, διδ/λου κ. Ἰωάν. Τσιφετάκη καὶ µὲ ὁδηγὸν τὸν κ. Αντώνιον Ψίλογλου – πρὸς ἀνακάλυψιν καὶ καταχώρισιν εἰς τὰ οἰκεῖα µητρῶα τοῦ Κλιµακίου νέων σπηλαίων». Στην συνέχεια επισηµαίνεται ότι «καρπὸς τῆς ἐξερευνήσεως ταύτης ὑπῆρξεν ἡ ἀνακάλυψις νέου λίαν ἀξιολόγου σπηλαίου εἰς τὴν τοποθεσίαν ”Χαρωδιά” 1200 µ. Ν.Α. τοῦ συνοικισµοῦ ”Κουκιανά” τῆς Κοινότητος Περιβολίων Κυδωνίας.
Τὸ σπήλαιον ἐξηρευνήθη µέχρις ἀποστάσεως 50 µ. ἀπὸ τῆς εἰσόδου, λόγω δὲ ἐλλείψεως ἐπαρκῶν φωτιστικῶν µέσων τὰ µέλη τῆς ἐξερευνητικῆς ὁµάδος ἠναγκάσθησαν νὰ ἐπιστρέψουν, διὰ νὰ ἐπανέλθουν προσεχῶς µὲ ἐπαρκῆ καὶ κατάλληλα µέσα φωτισµοῦ καὶ τὰ ἀναγκαιοῦντα ὄργανα διὰ τὴν πλήρη ἐξερεύνησιν τοῦ σπηλαίου».
Επιπλέον δίνονται οι σχετικές πληροφορίες «τὸ ἐξερευνηθὲν µέρος τοῦ σπηλαίου ἔχει µήκος 50 µ., πλάτος ἀπὸ 2-6 µ., καὶ ὕψος ἀπὸ 0,80-2,5 µ. Εἶναι πολυδαίδαλον. Παρουσιάζει πλούσιον λιθωµατικὸν διάκοσµον. Εἰς πολλὰ σηµεῖα παρατηρεῖται ἔντονος σταγονορροή. Ὑπάρχουν ἄφθονοι µικροὶ κρυσταλλικοί σταλακτῖται.
Ιδιάζουσαν σηµασίαν προσδίδουν εἰς τὸ σπήλαιον τὰ ἀνευρεθέντα καὶ ἐπισηµανθέν τα εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ δαπέδου τοῦ σπηλαίου ἄφθονα Μινωϊκὰ ὅστρακα, διακεκοσµηµένα καὶ µή.».
Τέλος αναφέρει ο συντάκτης του άρθρου «οὕτω τὸ σπήλαιον τοῦτο ἔρχεται µὲ τὴν σειράν του µε τὰ τὸν Γερόσπηλιο τῆς ῾Αγια
Μαρίνας Κυδωνίας – εἰς τὸν ὁποῖον ἀνευρέθησαν ὑπὸ τοῦ κ. Σπ. Μαρινάτου το 1928 τὰ πρῶτα Μινωϊκά λείψανα εἰς τὴν ∆υτ. Κρήτην το σπήλαιον Πλατυβόλας, Περά κ.λ.π., νὰ καταρρίψη τὴν µέχρι πρότινων ἀκόµη ἐτῶν ἐπικρατοῦσαν θεωρίαν, ὅτι οἱ Μινωΐτες οὐδέποτε κατώκησαν δυτικῶς τῆς Ἴδης»
