10 Οκτωβρίου 1968 και όπως διαβάζουμε σε ρεπορτάζ της εποχής σπάνια ευρήματα είχαν έρθει στο φως μετά από ανασκαφές σε ολόκληρη την Κρήτη.
Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ «Ο τροχός -το εργαλείο, που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα για την κατασκευή πήλινων αγγείων- ήταν γνωστός στην Κρήτη πρίν 4.500 χρόνια.
Το αποδεικνύουν τα ευρήματα, που ανακαλύφθησαν είς τις ανασκαφές από την Βρεταννική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών.
Οι ανασκαφές, που τις διευθύνει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ κ. Πήτερ Ουώρρεν ανεκάλυψαν έναν ολόκληρο οικισμό της περιοχής του χαλκού που είναι γνωστή σαν «πρωτομινωική ΙΙ» (2.600 – 2.200 π.Χ.)
Στο εργαστήριο πήλινων αγγείων που ανακαλύφθηκε στη νοτιοδυτική πλευρά του οικισμού, βρέθηκαν 9 πήλινες πλάκες διαμέτρου 35 εκατοστών περίπου που αποτελούσαν το επίπεδο του «τροχού» του συστήματος που χρησιμοποιείται για την κατασκευή πήλινων αγγείων.
Βρέθηκαν επίσης, 60 πήλινα αγγεία διαφόρων τύπων με έγχρωμες και εγχάρακτες παραστάσεις. Μερικά απ’ αυτά έχουν ιδιαίτερο τύπο διακοσμήσεως με σκούρο χρώμα και άλλα είναι διακοσμημένα με ένα απλό άσπρο σχέδιο σε ένα σκούρο φόντο.
Τα ερείπια του οικισμού της εποχής του Χαλκού βρίσκονται σε ένα ύψωμα κοντά στην ακτή που απέχει 14 χιλιόμετρα από την Ιεράπετρα. Είναι ο πρώτος οικισμός της εποχής αυτής που αποκαλύφθηκε ολόκληρος και οι αρχαιολόγοι έφτιαξαν το πλήρες σχεδιάγραμμά του.
Ενας δρόμος οδηγεί από τη νότια πύλη του στην κορυφή του λόφου, στη βόρεια πλευρά του οποίου υπάρχει ένα πολυγωνικό κτίριο άγνωστης χρησιμότητος. Σ’ ένα άλλο σημείο του οικισμού ανακαλύφθηκε ένας βράχος με επίπεδη κορυφή μπροστά στον οποίο ήταν πεσμένο ένα πήλινο άγαλμα γυναίκας που παρουσιάζει ομοιότητες με ανάλογα αγάλματα που ήλθαν σε φώς από τις ανασκαφές είς την Κέα.
Ο οικισμός έχει κτίσματα με χαρακτηριστικά γνωρίσματα των κατασκευών της εποχής του Χαλκού και της νεολιθικής εποχής της περιοχής της ανατολικής Μεσογείου.
Τα ευρήματα του αρχείου οικισμού του χωριού Μύρτος, φυλάγονται προς το παρόν σε μιά αποθήκη της αρχαιολογικής υπηρεσίας, στο χωριό Αγιος Νικόλαος.
Θα αποτελέσουν τα αντικείμενα αυτά θέμα μελέτης των αρχαιολόγωνμ εδήλωσεν ο διευθυντής της Βρεταννικής Αρχαιολογικής Σχολής κ. Πήτερ Φρέυζερ “Για τους Βρεταννούς αρχαιολόγους”, προσθέτει, “υπάρχει παράδοση αρχαίων ερευνών στη Κρήτη από την εποχή (1900) που ο Εβανς ανεκάλυψε τα ανάκτορα της Κνωσού. Αλλωστε κάθε καλοκαίρι η Βρεταννική Αρχαιολογική Σχολή κάνει συστηματικές έρευνες στην Κνωσό βάσει ενός ειδικού προγράμματος. Η Κρήτη έχει πάντα για τους αρχαιολόγους μεγάλο ενδιαφέρον”».
