«Αν διδάσκουμε τους μαθητές μας με τον ίδιο τρόπο που διδαχτήκαμε εμείς, τότε τους ληστεύουμε το μέλλον τους».
John Dewey, φιλόσοφος-εκπαιδευτικός
Πριν χρόνια, οι γονείς υποψήφιας φοιτήτριας η οποία είχε συγκεντρώσει το απόλυτο άριστα -20.000 μονάδες- στις Πανελλήνιες, ζήτησαν τη γνώμη μου «Ποια Σχολή πιστεύεις ότι είναι κατάλληλη;»
Η απάντηση μου ήταν σαφής και απλή:
«Να ακολουθήσει το ένστικτο και τις δεξιότητες της».
Οι ερωτήσεις κλειδιά που οφείλει να κάνει στον εαυτό του κάθε έφηβος που επιθυμεί να ακολουθήσει ένα συγκεκριμένο επάγγελμα είναι:
«Τι δεξιότητες έχω; Πόσο αναπτυγμένες είναι;».
«Τι δεξιότητες απαιτεί αυτό το επάγγελμα;».
«Πόσο αποφασισμένος είμαι να βελτιωθώ στις απαιτούμενες δεξιότητες;».
Οταν ήμουν έφηβος “έπεισα” τους γονείς μου ότι πλοίαρχος είναι το ιδανικό μέλλον για τον πρωτότοκο γιο τους. Τότε, δεν γνώριζα τις απαιτήσεις του επικερδούς επαγγέλματος.
Αν ρωτήσετε σήμερα έφηβους «Τι γνωστικές δεξιότητες απαιτεί ένα οτιδήποτε επάγγελμα;» το πιθανότερο είναι να σας πουν ότι βασίζονται στην Τεχνολογία ή θα δηλώσουν άγνοια.
Στο σημείωμα κάνω επισκόπηση των δεξιοτήτων που απαιτούνται για να ακολουθήσει κάποιος το επάγγελμα ενός κυβερνήτη, ενός πιλότου ή ενός πλοιάρχου.
Χωρική αντίληψη
Απαραίτητα προσόντα για αυτά τα επαγγέλματα είναι η αυξημένη αντίληψη του χώρου και ο άριστος προσανατολισμός.
Τις δεξιότητες αυτές τις έχουν έμφυτες τα εικονοχωρικά άτομα, αυτούς που ονομάζαμε οπτικούς τύπους. Υπολογίζω ότι αποτελούν ένα σημαντικό μέρος του ανδρικού πληθυσμού και ένα μικρότερο του γυναικείου.
Πρακτικά, τα άτομα αυτά υπολογίζουν με σχετική ακρίβεια αποστάσεις, διαστάσεις, γωνίες, τόξα, κατευθύνσεις, πορείες, ταχύτητες.
Ο αντίλογος κάποιων σπουδαστών σε Σχολές Πλοιάρχων μπορεί να είναι «Δεν μας χρειάζεται τίποτα από αυτά, τώρα έχουμε το GPS».
Η εξαιρετική αντίληψη του χώρου οφείλει να συνδυάζεται με μια αναπτυγμένη μνήμη εργασίας, όπως θα δούμε παρακάτω.
Παρατηρητικότητα
Στην προίκα των κυβερνητών, των πιλότων και των πλοιάρχων, περιλαμβάνεται η άριστη όραση και η παρατηρητικότητα. Το ραντάρ, και τα όργανα δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το γερακίσιο βλέμμα ενός εκπαιδευμένου κυβερνήτη…
Επιπλέον, οφείλουν να παρατηρούν τα πάντα στο περιβάλλον και στα όργανα, να τα αξιολογούν στιγμιαία και να αντιδρούν με ταχύτητα.
Σε κάθε φάση της εργασίας τους οφείλουν να έχουν αντίληψη του χώρου, εγρήγορση, δηλαδή συνεχή άσκηση της προσοχής τους και οξεία παρατηρητικότητα είναι το τρίπτυχο για την καλή εκτέλεση της εργασίας τους και την πρόληψη ατυχημάτων και ζημιών.
Κλασσική αμέλεια στην φόρτωση είναι το περιστατικό της περασμένης εβδομάδας όταν ρώσικο αεροσκάφος έχασε το φορτίο χρυσού που μετέφερε.
Συναισθηματικές – κοινωνικές δεξιότητες
Μπορείτε να φανταστείτε ένα πετυχημένο κυβερνήτη αεροπλάνου ή σκάφους που να μην έχει αμφίπλευρη συναισθηματική νοημοσύνη; Δηλαδή, να μην τα πηγαίνει καλά με τον εαυτό του ή να μην κατανοεί τις ανάγκες του πληρώματος ή των επιβατών;
Είναι δυνατόν ένας κυβερνήτης να μην έχει επαρκείς κοινωνικές δεξιότητες επικοινωνίας (γραπτής και προφορικής) και ικανότητα κοινωνικοποίησης σε διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα;
Μνήμη εργασίας
Όλες αυτές οι δεξιότητες αχρηστεύονται αν δεν συνοδεύονται από αναπτυγμένη μνήμη εργασίας. Η μνήμη εργασίας κάθε ατόμου είναι τουλάχιστον τρία διαφορετικά συστήματα που λειτουργούν και αλληλεπιδρούν…
Κατ’ αρχήν η χωρητικότητά της είναι σημαντικός παράγοντας στην κατανόηση οδηγιών, τη λύση προβλημάτων, τη λήψη αποφάσεων, την πολύπλοκη μάθηση και την αιτιολόγηση.
Συνάμα είναι ένα σύστημα προσωρινής αποθήκευσης στοιχείων και επεξεργασίας τους. Αυτή η λειτουργία της είναι αναγνωριστική και ξεχωριστή σε κάθε άτομο.
Η μνήμη εργασίας είναι και ένα σύστημα ελέγχου της προσοχής κι ολόκληρου του συστήματος. Είναι δηλαδή η ικανότητα να αλλάζει το άτομο αποτελεσματικά την εστίαση του από το ένα θέμα, να εσωτερικεύει με ταχύτητα ενημερώσεις πληροφοριών και να αυτό-ρυθμίζει τις αντιδράσεις του.
Σημειώνω τη σχέση μνήμης εργασίας και ευφυΐας. Ευρήματα δείχνουν ότι χαμηλή μνήμη εργασίας σε παιδιά είναι προάγγελος μέτριας απόδοσης στα μαθήματα και πιθανές μαθησιακές δυσκολίες. Αντίστοιχα υψηλές επιδόσεις σε τεστ και λύση προβλημάτων αντιπροσωπεύουν υψηλές τιμές χωρητικότητας της μνήμης εργασίας. Παρ’ όλα αυτά είναι λάθος να κάνουμε αυτοσκοπό μας την κατάκτηση υψηλού δείκτη νοημοσύνης, γιατί όπως είχε πει ο αστροφυσικός Stephen Hawking, «Οσοι κομπάζουν για τον δείκτη ευφυΐας τους είναι αποτυχημένοι».
Μεταγνωστικά συμπεράσματα
Στα Χανιά γίνονται αξιόλογες εκπαιδευτικές δράσεις με πρωτοβουλίες φιλοπρόοδων εκπαιδευτικών. Κάποιες από αυτές στοχεύουν στην ανάπτυξη των παραπάνω δεξιοτήτων.
Το εμφανές έλλειμμα είναι στη συστηματική ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων για όλους τους μαθητές.
• Φανταστείτε ένας νέος ή μια νέα να στοχεύει να κάνει καριέρα σαν κυβερνήτης, πιλότος ή πλοίαρχος χωρίς να έχει αυτές τις δεξιότητες αναπτυγμένες σε επαρκή βαθμό.
• Κι αν δεν τις έχει πως μπορεί κάποιος να αποκτήσει αυτές τις δεξιότητες;
• Και τώρα φανταστείτε επιστήμονες ή επαγγελματίες να μην έχουν αναπτύξει τις δεξιότητες που χρειάζονται.
• Μήπως τα συστήματα Εκπαίδευσης οφείλουν να προωθούν μια διδασκαλία με επίκεντρο το μαθητή και όχι την διδακτέα ύλη;
• Μήπως ο γκουρού της Εκπαίδευσης John Dewey, είχε δίκιο;
Πτυχ.Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στην Δια Βίου Μάθηση,
συγγραφέας “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα” “Μελετώ αποτελεσματικά”.
• Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr facebook polygnosi
