Στο αέναο νωχελικό στροβίλισμα του γαλαζόθωρου πλανήτη μας στο αχανές του απείρου, ο ένοικός του homo sapiens – ο νοήμων άνθρωπος- πειθαναγκάστηκε στο μοίρασμα των καιρών σε μέρες, εβδομάδες, μήνες, χρόνια, αιώνες, ελάχιστες έως μικρές χρονοστιγμές του άναρχου όσο κι ατέρμονα άχρονου χρόνου.
Kαι μέσα σε τούτες τις χρονοστιγμές οικοδομεί πολιτισμούς, καριέρες, επωνυμίες, γεννά ελπίδες, προσδοκίες, όνειρα, καλλιεργεί θυσίες, άγχη, καημούς και αγωνίες στο σύντομο μονόδρομό του, μέχρι να έλθει η νύχτα η ατέλειωτη στο τέρμα της διαδρομής για άτομα μεμονωμένα, πληθυσμούς, πολιτισμούς, σε μία ατελεύτητη αλληλουχία ερχομού και φευγιού, δημιουργίας και φθοράς, ακμής και παρακμής, αρχής και τέλους.
Σκίρτημα της ψυχής η ακατάλυτη ετούτη διαπίστωση που έρχεται σαν επαλήθευση από το αχανές του παρελθόντος και εξελίσσεται σε μνημοσύνη ατόμων, πληθυσμών, πολιτισμών καιρών αλλοτινών, μα φτάνει ως τα σήμερα η ηχώ της ύπαρξής τους: Αρχαίοι `Ελληνες, Αιγύπτιοι, Χετταίοι, Αζτέκοι, Ετρούσκοι, Ράμα, `Ινκας, Μάγια, Μιστέκοι, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί… Πολιτισμοί που άνθησαν και έσβησαν, λαοί που χάθηκαν οριστικά, άλλοι που υπάρχουν ως τα τώρα σ’άλλη διαδρομή με δανεικές τις μνήμες του φωτεινού τους παρελθόντος, ανάγκη υπαρξιακή η θύμηση της ρίζας της αρχέγονης. Μαζί με άλλα, μας άφησαν τούτοι οι πρόγονοι οι μακρινοί και την αναγκαιότητα του ορισμού και του καθορισμού μιας νέας αρχής οριοθετημένης στην αρχή του κάθε “νέου χρόνου”, προσαρμοσμένης στην ψυχοσύνθεση κάθε λαού, όπου γης. Ανάγκη υπαρξιακή να θεωρήσουν κάτι σαν “αίτιο” στις κακοτυχιές τους το χρόνο που έφευγε (και κύρια αν τύχαινε να είναι δίσεκτος), και να εναποθέτουν τις ελπίδες στο νέο χρόνο, στον κάθε νέο χρόνο. `Ετσι, για τους Ρωμαίους, ο χρόνος άρχιζε με την κτίση της Ρώμης, για τους Χριστιανούς με τη γέννηση του Χριστού, για τους Μουσουλμάνους με την Εγίρα (τη φυγή του Μωάμεθ από τη Μέκκα), για τους αρχαίους Αιγυπτίους απ’όταν ο θεός Οσιρις, με τη βάρκα του, έφερε στον κόσμο για πρώτη φορά τον ήλιο. Για τους Αρχαίους Αθηναίους αρχή του χρόνου ήταν το καλοκαίρι, με τη νέα Σελήνη μετά το θερινό ηλιοστάσιο του Ιουνίου. Αρχικά, και ως την επιβολή του Ιουλιανού ημερολογίου (46-45 π.Χ.), η ρωμαϊκή πρωτοχρονιά ήταν το μήνα Μάρτη.
Αν και αργότερα η πρωτοχρονιά μεταφέρθηκε στον Ιανουάριο, οι μήνες εξακολούθησαν, να έχουν το τακτικό αριθμητικό τους όνομα: `Ετσι, ο Σεπτέμβριος έχει την ονομασία του έβδομου μήνα (septem), ο Οκτώβριος του όγδοου (octo), ο Νοέμβριος του ένατου (novem), ο Δεκέμβριος του δέκατου (decem). Η πρώτη ημέρα κάθε μήνα ονομαζόταν από τους Ρωμαίους Cαlendαe, λέξη από την οποία προέρχεται και η ονομασία Κάλαντα, κυρίως για τα ευχετικά τραγούδια της πρωτοχρονιάς. Αλλά και στην άλλη άκρη της Γης και των πολιτισμών, οι Μάγια, οι Μιστέκοι, οι Αζτέκοι, λάτρεψαν το χρόνο και επινόησαν χρονολογικά συστήματα αρκετά περίπλοκα με δυο σκοπούς: Από τη μια, για να εξασφαλίσουν σημεία αναφοράς ώστε να κατανοούν και να προβλέπουν τα φυσικά φαινόμενα, και από την άλλη, για να προσδιορίζουν τη μοίρα του καθενός μέσα σε έναν κόσμο εφήμερο και υποταγμένο εις την ανάλγητη τη δύναμη του θείου.
2023 μ.Χ.! Το λυκαυγές μιας νέας χρονοστιγμής, ώρα περισυλλογής στον κάθε νοήμονα για τα κατάλοιπα της προηγούμενης “γερασμένης” χρονοστιγμής (του “γέρου” χρόνου κατά τη συνήθη ονομασία). Μα ώρες περισυλλογής και για όλες τις χρονοστιγμές που προηγήθηκαν από λαούς του παρελθόντος που ονοματίσαμε, σε μνημοσύνη σεβαστή για όσα μας προικοδότησαν, όσα μας άφησαν. Και όπως τότε, όπως στο κάθε “τότε” στη φύση την ανθρώπινη την αναλλοίωτη στο χρόνο, όπως το κάθε τι που αρχίζει, έτσι και ο “νέος” χρόνος χρειάζεται “καλόπιασμα”. Ανάγκη υπαρξιακή και τούτη για να ανθήσουν οι ελπίδες που σπέρνει ο δυνατός – αδύναμος ο άνθρωπος στο “χωράφι του χρόνου”. Και είναι το “καλόπιασμα” γιορτές, καλωσορίσματα, βεγγαλικά, ευχές…Κάθε αρχή πρέπει να είναι και καλή για να προοιωνίσει κι ένα καλό μέλλον στις 365 μέρες που (καθώς το όρισαν οι άνθρωποι), θα είναι η “θητεία” του Νέου Χρόνου.
Κι εμείς με τη σειρά μας, αδύναμοι στο δέος του υπερφυσικού που καθορίζει το νωχελικό στροβίλισμα του γαλαζόθωρου πλανήτη μας στο αχανές του απείρου, εναποθέτουμε ανθρώπινα τούτες τις ώρες ελπίδες και ικεσίες στο Νέο Χρόνο, να’ναι καλός μαζί μας από το λυκαυγές του που μόλις άρχισε, μέχρι και το λυκόφως του… Και με τη σοφία που τον συνοδεύει στο αέναο ταξίδι του στους γαλαξίες, στέλνουμε ικεσία, να δώσει φως αγάπης στην ψυχή του ανθρώπου του δυνατού και του κυρίαρχου, του ευφυή και του αδύναμου, καθώς:
Το φως αυτό το θεϊκό
αν τύχει και ανάψει στις καρδιές,
θα γίνει φωτοστέφανος στη γη,
θα γίνει ο άνθρωπος, ανθρώπινος…
*O δρ Γιάννης Θ. Πολυράκης
είναι γεωπόνος-συγγραφέας, μέλος της “Λογοτεχνικής Παρέας Χανίων
