1-11-1996 – 1-11-2024
1η Νοέµβρη 1996. Συµπληρώθηκαν 28 χρόνια που ο απροσκύνητος Αντάρτης, ο βιγλάτορας της Μαδάρας, η ζωντανή ιστορία του ΕΑΜικού κινήµατος και της εποποιίας του ∆ηµοκρατικού Στρατού των διωγµών στα πέτρινα χρόνια της αντιδικτατορικής πάλης δεν είναι κοντά µας. Αυτός, που µαζί µε τον αχώριστο σύντροφό του ΣΠΥΡΟ ΜΠΛΑΖΑΚΗ έγιναν θρύλος στην πρώτη σειρά των απροσκύνητων του ταξικού αγώνα.
Μελετώντας το βιβλίο που έγραψαν οι δυο τους µετά την Μεταπολίτευση «35 χρόνια αντίσταση», αβίαστα θα υποστήριζε κανείς ότι το περιεχόµενό του, εκτός της ιστορίας, αποτελεί αντικείµενο έρευνας και άλλων κλάδων της επιστήµης. Είχα την τύχη να τον γνωρίσω ως µέλος της Κ.Ν.Ε. µετά το 1974. Αλησµόνητες στιγµές το προσκύνηµα στο µνηµείο του Κερίτη και στην συνέχεια αναπαράσταση πορείας στο ιστορικό χωριό Μεσκλά και αναπαράσταση διανοµής Αντάρτικου συσσιτίου, όπου οι δύο αντάρτες, Γιώργης ΤΖΟΜΠΑΝΑΚΗΣ ΚΑΙ Σπύρος ΜΠΛΑΖΑΚΗΣ, ντυµένοι µε τις στολές του Αντάρτη τους κινηµατογραφούσε Σουηδικό συνεργείο. Εκδήλωση οργανωµένη από την Κ.Ν.Ε και το Κ.Κ.Ε.. Βαθιά χαραγµένη στην µνήµη µου είναι και η βαθιά συντροφική αγκαλιά που είχε µε την θρυλική διµοιρίτισσα του ∆ηµοκρατικού Στρατού Σκευάκη Γεωργία (Σκευογιωργία) στο σπίτι της στα Τρία Αλώνια Κισσάµου όπου ζούσε µε τον σύζυγό της Αναγνωστάκη Ζαχάρη από το Έλος Κισάµου, βετεράνο του Λαϊκού Κινήµατος, απροσκύνητο κοµουνιστή, µε 20 χρόνια φυλακές και εξορίες.
Πολλά τους συνέδεαν µε την θρυλική Σκευογιωργία στην χιονισµένη Μαδάρα, ως πρωταγωνιστές των µαχών του ∆ηµοκρατικού Στρατού. Μεγάλη χαρά ένιωθε όταν εµείς οι νεολαίοι τότε τον πιέζαµε να µας διηγηθεί ιστορίες από τον ΕΛΑΣ και τον ∆ηµοκρατικό Στρατό. Αυτός µε σεµνότητα για τους συναγωνιστές και συντρόφους του, µε το αετίσιο βλέµµα του, τα µετρηµένα λόγια του, απαντώντας µας, µας διαπαιδαγωγούσε. Στο σπίτι του «Μουσείο» στο Κόκκινο Χωριό Αποκορώνου, µετά την κοµµατική δουλειά, φιλοξενία µε την αλησµόνητη σύζυγό του και σύντροφό του Μαρία. Μια τέτοια µέρα µου έκανε την τιµή να κρατήσω το θρυλικό πολυβόλο του, την «Γερµανική Τουρτούρα», που σήµερα φυλάσσεται σαν ανεκτίµητο κειµήλιο στην έδρα της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. στον Περισσό.
Πολλά έµαθα και διδάχτηκα από τον ξακουστό Αντάρτη και µε βαθύ σεβασµό τον αποχαιρέτησα ως εκπρόσωπος της Τ.Ε.∆.Κ. Χανίων στην εξόδιο ακολουθία στο Κόκκινο Χωριό, στις 2 Νοεµβρίου του 1996, µεταξύ των πολλών που τον τίµησαν. Όµως αξίζει εδώ να αναφερθεί πως τον αποχαιρέτησε ο άλλος θρύλος του Λαϊκού Κινήµατος, ο σύντροφος του στον αγώνα Λευτέρης Ηλιάκης εκ µέρους της Π.Ε.Α.Ε.Α.. Έτσι θεωρώ πως τιµώνται δύο µεγάλοι αγωνιστές το παράδειγµα των οποίων έχουµε ανάγκη σήµερα.
«Όποιος δεν είχε γνώση για την αρρώστια που σιγότρωγε την ζωντάνια του ξακουσµένου Αντάρτη δυσκολευόταν να πιστέψει την θλιβερή είδηση που µεταδόθηκε σαν αστραπή στο Ν. Χανίων.
Ήτανε δύσκολο να πιστέψει πως ο καπετάν Τζοµπάνης, ή Γιωργάρα, όπως συνήθιζαν να τον ονοµάζουν οι σύντροφοί του, έπαψε να βρίσκεται στη ζωή. Κι ακόµα πιο δύσκολο να φανταστεί, πως ήταν δυνατόν σ’ ένα φέρετρο να χωρέσει τ’ αντρίκιο κορµί ενός γίγαντα, του σαραντάπηχου του παραµυθιού και µια ψυχή ανυπότακτη. Ενός γεννηµένου Αντάρτη που ‘χε περπατήσει σπιθαµή προς σπιθαµή τις Χανιώτικες Μαδάρες και είχε διαβεί τα βαθιά φαράγγια και στις δυσκολοπερπάτητες λαγκαδιές. Που βρέθηκε πολλές φορές αντίκρυ µε το θάνατο χωρίς να δειλιάσει και να φοβηθεί απ’ την παρουσία του.
Εδώ ταιριάζουν τα λόγια του ποιητή σε γνωστό επίγραµµα: «∆εν ήταν τούτο πάλεµα σε µαρµαρένια αλώνια, εδώ να στέκει ο ∆ιγενής κι εκεί να στέκει ο χάρος». ∆εν ήταν πάλεµα µιας στιγµής, µιας ώρας µ’ όποιο νικητή και µ’ όποιο νικηµένο. Εδώ ήταν χαροπάλεµα 33 χρόνων. Μια ζωή ολόκληρη κρυφτούλι µε το θάνατο στα πεδία των µαχών και των άλλων ενόπλων συγκρούσεων.
Κρυφτούλι µε το θάνατο που παραµόνευε παντού στα µονοπάτια της Μαδάρας, στα σταυροδρόµια και στα περάσµατα του κάµπου, ακόµα και σε µικρές απόµακρες νεροπηγές όπου απαγορεύονται οι ενέδρες ακόµη και στα πετεινά του ουρανού. Όπου ο χάρος έµπαινε από την πόρτα του φιλόξενου σπιτιού κι από την άλλη γλιστρούσε ο Αντάρτης στο σκοτάδι της νύχτας. Μια ζωή ολόκληρη νυχτοπερπατήµατα, σε µονοπάτια δύσβατα, σε πλαγιές απόµακρες και στις άγριες θάλασσες του Αποκόρωνα. Με στρώµα τα χαµόκλαδα και κατοικία τις θεοσκότεινες σπηλιές και σε περιπτώσεις άγριας καταδίωξης ακόµη και τα έγκατα της γης. Και να κινδυνεύει η ζωή από την πιο µικρή αιτία. Από ένα βήξιµο, από τη µυρωδιά του τσιγάρου, από ένα µάτι που σε είδε χωρίς να το αντιληφθείς, ακόµη κι από το γαύγισµα του σκύλου που µπορεί να προδώσει το κρησφύγετό σου. Με µόνιµη συντροφιά την πείνα και τη δίψα ή το ξεθέωµα από την ολονύχτια πορεία. Να ‘χεις ανάγκη κι από το λάδι των ερηµοκλησιών κι από τους άγριους καρπούς της φύσης για να ξεγελάσεις πολλές φορές την πείνα σου. Κι όλες αυτές τις σκληρές κι απίστευτες δοκιµασίες, που συναντά κανείς µόνο σε µυθιστορήµατα, τις υπόφεραν καρτερικά χωρίς να έχουν ελπίδα για γρήγορο λυτρωµό, χωρίς να προβάλει στην άκρη του τούνελ η παραµικρή ακτίνα φωτός.
Οι δυσκολίες του προοδευτικού κινήµατος ορθώνονταν αξεπέραστες και οι απογοητεύεις έρχονταν απανωτές. Από το τροµοκρατικό µεταπελευθερωτικό καθεστώς του δοσιλογισµού και της αντίδρασης στο Απριλιανό πραξικόπηµα και την ανοιχτή δικτατορία της χούντας. Πως να στεριώσει η ελπίδα και πως να γίνει πιστευτό πως γρήγορα θα παραµερίσουν τα σύννεφα και θα φωτίσει ο ήλιος της λευτεριάς µαζί και της λευτεριάς της δικής τους;
Κι όµως, αν όλα ήταν γύρω σκοτεινά κι όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα, στην καρδιά του Γιώργη και τ’ ακριβού συντρόφου και συναγωνιστή του Σπύρου Μπλαζάκη έκαιγε άσβεστη η φλόγα µε πυροδότη την πίστη σε υψηλά ανθρώπινα ιδανικά. Με ζωοδότη τις πατριωτικές παραδόσεις του κρητικού λαού και πιο πολύ ακόµη τα ιδανικά της εθνικής ανεξαρτησίας της λαϊκής κυριαρχίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, τα ιδανικά και τις ηθικές αξίες που µεταλαµπάδευσε στην ψυχή τους το ΕΑΜ στις γραµµές του οποίου εντάχθηκαν απ’ τους πρώτους µήνες της ίδρυσής του.
Ο αγωνιστής που συνοδεύουµε σήµερα στην τελευταία του κατοικία γεννήθηκε στο Κόκκινο χωριό το 1919. Νέος, όλο ζωντάνια, ακούραστος δουλευτής της γης, δεινός κολυµβητής, που λάτρευε κυριολεκτικά τον τόπο του και τον γνώριζε χωράφι το χωράφι, δέντρο το δέντρο. Όνειρα πολλά για δηµιουργία και προκοπή κι ελπίδες πολλές που τις διαψεύσαν τα δίσεκτα χρόνια που ακολούθησαν, όπου ξένοι και ντόπιοι δυνάστες φόρτωσαν στο λαό µας το σταυρό του µαρτυρίου που τον βαραίνει ακόµη και θα τον βαραίνει για πολύ στους ώµους του.
Στον πόλεµο του 1940 επιστρατεύθηκε σαν κληρωτός και το σύνταγµά του µεταφέρθηκε στον Τρίπολη για εκπαίδευση, κατέβηκε µετά στην Κρήτη και πήρε µέρος στην µάχη κατά των χιτλερικών επιδροµών.
Με την ίδρυση του ΕΑΜ ανταποκρίθηκε από τους πρώτους στο εθνοσωτήριο προσκλητήριό του και ρίχτηκε στον αγώνα µε πίστη και ενθουσιασµό. Ξένα γι’ αυτόν ολότελα τα συναισθήµατα του φόβου, αναλάµβανε κι έφερνε µε επιτυχία σε πέρας επικίνδυνες αποστολές. Προσχώρησε στις γραµµές του µόνιµου ΕΛΑΣ, αλλά βρισκόταν παντού και δρούσε ακόµη και στην µύτη του κατακτητή. Ο ίδιος οργάνωσε την φυγή στο αντάρτικο, Αυστριακού αντιφασίστα υπαξιωµατικού µε µπόλικο πολεµικό υλικό που το µετέφεραν στο βουνό οµάδα µόνιµων και έφεδρων ΑνταρτοΕΠΟΝιτών.
Η τύχη που περίµενε το Γιώργη, όπως και δεκάδες άλλες χιλιάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης µετά την απελευθέρωση, ήταν οι σκληρές διώξεις και οι κατατρεγµοί. Οι ηθικές αξίες ανατράπηκαν. Οι συνεργάτες των κατακτητών, οι ριψάσπιδες και οι κακοί συµβουλάτορες του λαού που καλλιεργούσαν το ραγιαδισµό και την παθητικότητα, ανακηρύχθηκαν θεµατοφύλακες του έθνους και οι πραγµατικοί πατριώτες, οι ανιδιοτελείς αγωνιστές της ΕΑΜικής Αντίστασης φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν είτε στάλθηκαν στα εκτελεστικά αποσπάσµατα.
Στον κατάλογο των πρώτων διωγµένων κι ο Γιώργης. Ζώστηκε πάλι τ’ άρµατα έτοιµος γι’ άνιση πάλη κι αγώνα. Αντάρτης ξανά στον τόπο του που τον γνώριζε πέτρα στην πέτρα και τον είχε τον πρώτο καιρό ανακηρύξει ελεύθερη περιοχή αντιµετωπίζοντας αρκετές φορές µόνος πολυάριθµες οµάδες παρακρατικών. Ώσπου τα πράγµατα ζορίστηκαν και προσχώρησε στις πρώτες οργανωµένες δυνάµεις του ∆ηµοκρατικού Στρατού.
Μετά την κατάπαυση του ένοπλου αγώνα, µαζί µε µια µικρή οµάδα Ανταρτών, συνέχισε τον αγώνα µε πολιτικά µέσα κάτω από αφάνταστες δυσκολίες για την περίθαλψη, µετακίνηση και διαµονή τους. ∆εκάδες αποσπάσµατα ειδικά για την δίωξη των Ανταρτών, όργωναν βουνά και κάµπους, έστηναν ενέδρες σ’ ανύποπτα µέρη, παραµόνευαν στις πόρτες των σπιτιών, δηλητηρίαζαν ακόµη και πηγές από τις οποίες προµηθεύονταν νερό οι Αντάρτες. Πρόσφεραν µπόλικα τ’ αργύρια της προδοσίας µε τον παλιό νόµο περί ληστείας, σε όσους θα δέχονταν να συµβάλουν µε οποιονδήποτε τρόπο στην εξόντωσή τους.
Από το 1961 και µετά την αναχώρησης των υπολοίπων της οµάδας στην Σοβιετική Ένωση, ο Γιώργης έµεινε συντροφιά µε το Σπύρο και η βασανιστική πορεία συνεχίζονταν ώσπου µε τον ηρωικό ξεσηκωµό στο Πολυτεχνείο αναπτερώθηκαν οι ελπίδες και µε την οριστική κατάρρευση της χούντας σήµανε και γι’ αυτούς η χαρµόσυνη καµπάνα της Λευτεριάς. Κι ο λαός των Χανίων, που προς µεγάλη του τιµή τους εξασφάλισε τριάντα και πάνω χρόνια την συντήρηση και σωτηρία, τους υποδέχθηκε δικαιολογηµένα σαν ήρωες.
Γνωστές οι αδυναµίες, µικρές ή µεγάλες, σ’ όλους ανεξαιρέτως τους θνητούς, γνωστά κι αναπόφευκτα τα λάθη σε όλους, γιατί όπως φαίνεται η ζωή δεν προχωρεί µπροστά χωρίς λάθη. Κι απ’ το γενικό αυτό κανόνα δεν µπορούσε να ξεφύγει κι ο Γιώργης. Αυτό όµως που µετράει για κείνον είναι η αφοσίωση µιας ολόκληρης ζωής στον αγώνα για την ανθρωπιά και το δίκιο, για ιδανικά που η ζωή κάθε µέρα που περνά αποδείχνει πιο πιστευτά την ανάγκη υλοποίησης και πρακτικής εφαρµογής τους, όχι µόνο στην χώρα µας αλλά σε πανανθρώπινη κλίµακα.
Αυτό που µετράει για τον τιµηµένο νεκρό µας είναι η βαθιά πίστη και αφοσίωση στο κόµµα του, στο ΚΚΕ ακόµη και σε στιγµές µεγάλων δυσκολιών και συγχύσεων, ακόµη και µετά τις δραµατικές εξελίξεις στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο και την προσωρινή νίκη του ιµπεριαλισµού.
Στις κρίσιµες στιγµές που περνά η πατρίδα µας, όπου αµφισβητείται και επίσηµα η ανάγκη διατήρησης και εξασφάλισης της εθνικής µας ανεξαρτησίας και κυριαρχίας. Όπου µε την ανοχή της πολιτείας ξεπουλιέται στους ξένους η αιµατοβαµµένη µας γη και ο λαός µας άρχισε να γεύεται τα καλά της νέα ιδιόµορφης ξένης κατοχής, η αγωνιστική ζωή του Γιώργη, ζωή ασταµάτητης πάλης κι Αντίστασης, αποτελεί φωτεινό παράδειγµα για όλους όσοι φιλοδοξούν να συνεχίσουν χωρίς ιδιοτέλεια τον αγώνα τον καλό που σήµερα παίρνει τη µορφή της Αντίστασής τους στην πολιτική της υποτέλειας.
Αγαπητέ σύντροφε Γιώργη. Από µέρους του ∆Σ της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του Παραρτήµατος Χανίων της ΠΕΑΕΑ, σου απευθύνω τον ύστατο χαιρετισµό µε την βεβαιότητα ότι η µνήµη σου θα µείνει αιώνια, γιατί δεν πέρασες απ’ αυτό τον τόπο αθόρυβα, αλλά άφησες βαθιές πατηµασιές στο πέρασµά σου.
Ας είναι αιωνία η µνήµη σου».
Αποτελεί ιερή παρακαταθήκη το κοινό τους κείµενο που διάβασε ο Σπύρος Μπλαζάκης στο φαράγγι του Θερίσου όταν παρουσιάστηκαν στις 22-2-1975 οι απροσκύνητοί αντάρτες. Κατέβηκαν λίγο έξω από τα Χανιά, όπου τους υποδέχθηκαν φίλοι, σύντροφοι, δηµοσιογράφοι και κάτοικοι της περιοχής. Εκ µέρους της ΚΕ του ΚΚΕ, τους δυο αγωνιστές υποδέχτηκε ο Γιώργης Τρικαλινός.
«Κατ’ αρχήν, θέλουµε να αποτίσουµε φόρο τιµής στους συντρόφους που πέσανε στα πεδία του αγώνα, όπου ελληνική γης. Μα θα µείνει για πάντα η µνήµη µας µε ιδιαίτερη συγκίνηση στους κρητικούς αντάρτες που τα οστά τους βρίσκονται στις σπηλιές και τα φαράγγια της µαδάρας. Εµείς γυρίζουµε. Αυτοί θα µείνουν για πάντα εκεί πάνω. Όµως πιστεύουµε ότι τηρήσαµε τον όρκο πούχαµε δώσει µαζί τους πριν 35 χρόνια: να κρατήσουµε ψηλά τη σηµαία της πατρίδας, του λαού µας και του κόµµατός µας, τη σηµαία της ελευθερίας και της δηµοκρατίας, όπως άλλωστε έκαναν χιλιάδες και χιλιάδες σύντροφοι στις φυλακές και στις εξορίες. Αυτό ήταν άλλωστε και το νόηµα της παρουσίας µας στα κρητικά βουνά µετά τη λήξη του εµφυλίου πολέµου».
*Ο Σπύρος ∆αράκης είναι πρόεδρος µαρτυρικής ΜΑΛΑΘΥΡΟΥ, πρώην δήµαρχος Μηθύµνης και µέλος του ∆.Σ. του ∆ικτύου Μαρτυρικών πόλεων και χωριών της Ελλάδος περιόδου ‘41-‘45
(ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ)
