Τριάντα χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας στον χώρο της τέχνης συμπληρώνει το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης στο Ρέθυμνο, από τότε που η καταξιωμένη κριτικός τέχνης Μαρία Μαραγκού και ο Δήμος Ρεθύμνης μοιράστηκαν το κοινό όνειρο ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης.
Το θάρρος της καλλιτεχνικής του διευθύντριας Μαρίας Μαραγκού να ξεκινήσει πριν τριάντα χρόνια την οργάνωση μιας Δημοτικής Πινακοθήκης στην περιφέρεια με προίκα την δική της δωρεά έργων του αγαπημένου θείου της, ζωγράφου Λευτέρη Κανακάκι, καθώς και έργα από τη συλλογή του συλλέκτη συζύγου της, ήταν ένα εγχείρημα καθόλου αυτονόητο. Πολλώ μάλλον όταν στη συνέχεια η Δημοτική Πινακοθήκη «Λ.Κανακάκις» μετεξελίχθηκε με δική της επιμονή, πάθος, σχεδιασμό προγράμματος, πνεύμα συνεργασίας και με τη συμπαράσταση από τον Δήμο Ρεθύμνου σε μουσείο σύγχρονης τέχνης, εμπλουτισμένο με μια πλουραλιστική μόνιμη συλλογή 750 έργων Ελλήνων και διεθνών δημιουργών, από δωρεές, κυρίως των ίδιων των καλλιτεχνών, και με επιτυχημένη λειτουργία-περιοδικές εκθέσεις, συνεργασίες, διαλέξεις, εκπαιδευτικά προγράμματα.
Όλα τα παραπάνω δίνουν ουσία στον εορτασμό των 30 χρόνων του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, που το γιορτάζει κατ’ αρχήν με την επετειακή έκδοση ενός καλαίσθητου, δίγλωσσου τόμου σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Σοφίας Κατόπη, που περιλαμβάνει τα έργα της μόνιμης συλλογής, από το 1950 έως σήμερα. Ενδεικτικά ονόματα της συλλογής είναι αυτά των Γιάννη Γαϊτη, Νίκου Κεσσανλή, Γιάννη Σπυρόπουλου, Μιχάλη Κατζουράκη έως Γρηγόρη Σεμιτέκολο, Γιάννη Μιγάδη, Σοφίας Πορταλάκη, Γιώργου Λάππα, Καλλιόπης Λεμού, έργα της Κορεάτισας Hijo Nam, του Αμερικανού Joan Giordano κ.ά. Ξεχωριστή ενότητα στο λεύκωμα αποτελεί η μελέτη του Αντώνη Βολανάκη στο έργο του Λευτέρη Κανακάκι, «μια γενναία ζωγραφική ήθους και ύφους».
Τα τριαντάχρονα του μουσείου σηματοδοτούν και οι δυναμικές εκθέσεις, που προγραμματίζονται για το 2024 ξεκινώντας τον Ιανουάριο με την έκθεση (σε συνεργασία με το φεστιβάλ Medphoto) φωτογραφίας και ντοκιμαντέρ γύρω από τους πολέμους του κλίματος και την οικολογική καταστροφή σε μη δυτικές χώρες. Τον Απρίλιο, δύο ηγετικές φυσιογνωμίες της τέχνης της δεκαετίας του 70, η Ρένα Παπασπύρου και η Άσπα Στασινοπούλου επανέρχονται με επίκαιρη δουλειά στην έκθεση «Δυνατές στον χρόνο». Τον προσεχή Οκτώβριο αποκαλύπτονται οι «γυναικείες υπογραφές από χρόνο σε χρόνο» με έργα γυναικών από τη μόνιμη συλλογή του ΜΣΤΚ, ενώ τον Απρίλιο 2025 αναμένεται η έκθεση «Είσαι ό,τι φοράς», για τα στερεότυπα και τις ανατροπές με έργα καλλιτεχνών και σχεδιαστών μόδας, αφιερωμένη στην εμβληματική Σοφία Κοκοσαλάκη. Το φθινόπωρο του 2025 το μουσείο θα ξεναγήσει το κοινό σε μια έκθεση περίπατο «Στον κήπο του Βαγγέλη Παπιομύγλου», γνωστού μελετητή φυτών, του οποίου ο κήπος διαθέτει σπάνια φυτά, εξαιρετικά κατανεμημένα σε φυτά της Κρήτης, της Μεσογείου, φυτά του κόσμου.
Το όραμα της Μαρίας Μαραγκού και η συνέχεια του, συνοψίζονται με δικά της λόγια στον επετειακό τόμο, όπου σημειώνει μεταξύ άλλων: «Στρέφοντας το βλέμμα πίσω στο παρελθόν και σκεπτόμενη το μέλλον αυτού του χώρου συνειδητοποιώ ότι μάλλον έχει ευλογηθεί “από τις μοίρες της τέχνης” να ενηλικιωθεί διατρέχοντας τις αγωνίες και τις πιο έντονες χαρές. Το μοναδικό που δεν γεύτηκε ποτέ αυτός ο χώρος ήταν, και εξακολουθεί να είναι, η σιγουριά, ο ναρκισσισμός, η έπαρση. Μάλλον επιλογή συνειδητή η μόνιμη αμφιβολία σε μία υπόθεση που κινείται, αλλάζει, μεταλλάσσει εικόνες, παρακολουθώντας τον ιδεολογικό καρπό και διάλογο της συνεχώς παλλόμενης γεωπολιτικής δίνης. Στον κόσμο μας που απειλείται από τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, την καταστολή και την απειλή της ολοκληρωτικής καταστροφής του περιβάλλοντος ας ευχηθούμε ότι η τέχνη και σκέψη σώζουν».
Ο δήμαρχος Ρεθύμνης Γιώργης Μαρινάκης δηλώνει ένθερμος υποστηρικτής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, αυτής της «δυναμικής καλλιτεχνικής εστίας που δικαίως αποτελεί σημείο αναφοράς για τους Ελληνες και ξένους επισκέπτες του Ρεθύμνου».
