Του
Γ. Η. ΟΡΦΑΝΟΥ
Αρχές Ιούλη, βρέθηκα για μιαν εβδομάδα στη γενέτειρά μου, στα Χανιά. Ευκαιρία μού έδωσαν τούτες οι «πρώιμες» θερινές διακοπές να ξεκουραστώ ψυχικά και σωματικά και ν’ απομακρυνθώ απ’ όλα όσα με ταλανίζανε την υπόλοιπη έως τότε χρονιά, εντός και εκτός σπιτιού…
Οι μέρες κύλησαν ευχάριστα με συναντήσεις και συζητήσεις με συγγενείς και φίλους και τις βόλτες σε αγαπημένα παιδιόθεν μέρη τούτης της πόλης, που έχουν συνδεθεί άρρηκτα με διάφορα σημαντικά συμβάντα της έως τώρα ζωής μου. Και τις ώρες που παρέμενα στο σπίτι, προτίμησα να χαλαρώσω διαβάζοντας Θουκυδίδη, διότι πάντα έχει σε κάθε λέξη και πρότασή του κάτι να μας διδάξει.
Καθώς, λοιπόν, στη διεθνή ειδησεογραφία δεν έχουν πάψει ούτε μια μέρα να κυριαρχούν οι πολεμικές επιχειρήσεις, είτε με τη μορφή κατακτητικών πολέμων είτε ως αδελφοκτόνες συγκρούσεις, σκέφτηκα να σας παραθέσω πρώτα απ’ όλα τούτο το αντιπολεμικό απόσπασμα από το 3ο βιβλίο της «Ιστορίας» του Θουκυδίδη, σε μετάφραση της Ε. Λαμπρίδη: «[…]Κ’ έπεσαν πολλές και βαρειές συμφορές στα διάφορα κράτη από τις εσωτερικές τους επαναστάσεις, τέτοιες που γίνονται βέβαια και θα γίνονται πάντοτε όσο μένει ίδιο το φυσικό του ανθρώπου, αλλά που μπορεί να συντύχουν πιο άγρια ή πιο μαλακά, και που θ’ αλλάζουνε μορφή ανάλογα με το πώς θα παρουσιαστούν κάθε φορά οι παραλλαγμένες περιστάσεις.
Γιατί σε καιρούς ειρήνης κι όταν υπάρχει σχετική ευημερία, τόσο οι πολιτείες όσο και τα άτομα, είναι πιο καλοπροαίρετοι ο ένας για τον άλλον, επειδή δε φτάνουνε σε απόγνωση από άκρα ανάγκη που δεν τους ήρθε με τη θέλησή τους· ο πόλεμος όμως, που παίρνει ύπουλα κάτω απ’ τα πόδια των ανθρώπων την ευκολία να κερδίζουν το καθημερινό τους, τους διδάσκει την ωμότητα, κ’ εντείνει την αγανάχτηση των πολλών ανάλογα με την κατάσταση όπου τους φέρνει […] ».
Και αφού μας περιτριγυρίζουν δημαγωγοί, το δεύτερο απόσπασμα, με το οποίο θα αφήσω το Θουκυδίδη να… δικαιολογήσει μόνος του γιατί το έργο του είναι «κτήμα ες αεί», προέρχεται από το 7ο βιβλίο του. Βλέπουμε τον Αθηναίο στρατηγό Νικία να στέλνει γιομάτος απόγνωση για τη διαφαινόμενη οικτρή για την πόλη του εξέλιξη της Σικελικής εκστρατείας ένα γράμμα στους συμπολίτες του και να τους γράφει την πάσα αλήθεια γύρω απ’ ό,τι συμβαίνει στην ιμπεριαλιστική τρόπον τινά εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία (415 – 413 π.Χ.), μα και να τους στηλιτεύει για την έως τότε παρασυρθείσα από λαοπλάνους στάση τους. Γράφει, λοιπόν, κατά το Θουκυδίδη, ο Νικίας και μεταφράζει πάλι η Λαμπρίδη: «[…] Θα μπορούσα ίσως να σας μηνύσω άλλα πράματα, πιο ευχάριστα, αλλά όχι πιο χρήσιμα, αφού είναι ανάγκη ν’ αποφασίσετε ξέροντας ακριβώς την εδώ κατάσταση. Κ’ επειδή ξέρω το φυσικό σας, ότι θέλετε βέβαια ν’ ακούτε τα πιο ευχάριστα νέα, ύστερα όμως ρίχνετε σ’ άλλους το φταίξιμο, έκρινα πιο σωστό να σας αναπτύξω την απόλυτη αλήθεια […] ».
