Γράφει ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΡΚΑΤΑΤΟΣ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προειδοποίησε οκτώ κράτη μέλη που συνεχίζουν να μην βελτιώνουν την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα. Απεστάλησαν προειδοποιητικές επιστολές στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Δανία, την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακική Δημοκρατία και τη Ρουμανία. Οι προειδοποιήσεις αφορούν τις υπερβολικές εκπομπές μικροσκοπικών αιωρούμενων σωματιδίων, γνωστών ως PM10. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, μέχρι το 2005 έπρεπε να επιτευχθεί η τήρηση συγκεκριμένων ορίων. Πολλά κράτη μέλη ζήτησαν να παραταθεί μέχρι τον Ιούνιο 2011 η προθεσμία για την τήρηση των σχετικών με τα PM10 προτύπων και εγκρίθηκαν παρατάσεις για ορισμένες χώρες που σαφώς καταβάλλουν προσπάθειες για την πληρέστερη συμμόρφωσή τους. Οι επιστολές που απεστάλησαν απευθύνονται σε χώρες που κρίθηκε ότι έχουν καθυστερήσει. Επιπλέον η Γαλλία θα λάβει χωριστή επιστολή επειδή δεν ελέγχει τις εκπομπές διοξειδίου του θείου.
Στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Δανία, την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακική Δημοκρατία και τη Ρουμανία απεστάλησαν πρώτες γραπτές προειδοποιήσεις, επειδή καθυστέρησαν να τηρήσουν τις απαιτήσεις για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα.
Βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας τα κράτη μέλη υπέχουν την υποχρέωση θέσπισης οριακών τιμών για τα PM10 μέχρι το 2005. Ως όρια έχουν καθοριστεί τιμή ετήσιας συγκέντρωσης (40 μg/m3) και τιμή ημερήσιας συγκέντρωσης (50 μg/m3), των οποίων δεν επιτρέπεται η υπέρβαση περισσότερο από 35 φορές ανά ημερολογιακό έτος.
Οι χώρες έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν αίτημα για να εξαιρεθούν από τις οριακές τιμές για τα PM10 έως τον Ιούνιο του 2011, αλλά για τις εξαιρέσεις αυτές ισχύουν αρκετές προϋποθέσεις. Τα κράτη μέλη πρέπει να αποδείξουν ότι έχουν λάβει μέτρα για να επιτύχουν τη συμμόρφωση μέχρι τη λήξη της παρατεταμένης προθεσμίας και ότι εφαρμόζουν σχέδιο για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, στο οποίο καθορίζονται τα μέτρα μείωσης των εκπομπών για κάθε ζώνη ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα.
Η Αυστρία, το Βέλγιο, η Δανία, η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία είχαν υποβάλει αιτήματα παράτασης, αλλά η Επιτροπή δεν πείστηκε για τα μέχρι τώρα ληφθέντα μέτρα. Σύμφωνα με τις ετήσιες εκθέσεις ποιότητας του αέρα που υπέβαλαν τα εν λόγω κράτη μέλη για το 2008, είναι συνεχής η υπέρβαση των οριακών τιμών σε αρκετές ζώνες και, ως εκ τούτου, η Επιτροπή κρίνει ότι τα εν λόγω επτά κράτη μέλη δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους.
Η προειδοποίηση προς τη Ρουμανία αφορά την κοινοποίηση που δεν υπέβαλε ως τα τέλη Μαρτίου 2009, ως όφειλε.
Τα αιωρούμενα σωματίδια (PM10) περιέχονται κυρίως στις ρυπογόνες εκπομπές από τη βιομηχανία, την οδική κυκλοφορία και την οικιακή θέρμανση. Είναι δυνατόν να προκαλέσουν άσθμα, καρδιαγγειακά προβλήματα, καρκίνο των πνευμόνων και πρόωρο θάνατο. Η ρύπανση της ατμόσφαιρας από τα αιωρούμενα σωματίδια, ιδιαίτερα το κλάσμα των εισπνεύσιμων PM10 και αναπνεύσιμων PM2.5 έχει σημαντικές επιπτώσεις στο κλίμα, στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία και αποτελεί ένα περιβαλλοντικό θέμα αιχμής που μελετάται εντατικά παγκοσμίως. Τα αιωρούμενα σωματίδια προέρχονται από φυσικές και ανθρωπογενείς πηγές εκπομπής και μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η εκτίμηση της συμμετοχής διαφόρων πηγών τους, χωρίς τη μελέτη της ποιοτικοποσοτικής σύστασής τους.
Στο μεταξύ με άλλη ανακοίνωση της Επιτροπής γνωστοποιήθηκε ότι η Επιτροπή εξέφρασε τις αντιρρήσεις της για τα αιτήματα παράτασης για την ποιότητα του αέρα, με την έκδοση τριών αποφάσεων που αφορούν αιτήσεις της Βουλγαρίας, της Πολωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Οι αποφάσεις αφορούν αιτήσεις προσωρινής εξαίρεσης 97 ζωνών ή οικισμών από την υποχρέωση τήρησης των προτύπων ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, τα οποία καθόρισε η ΕΕ για τα επικίνδυνα αιωρούμενα σωματίδια, γνωστά ως PM10.
Η απόφαση που αφορά την Πολωνία αναφέρεται επίσης στην προσωρινή παράταση της προθεσμίας για την τήρηση των σχετικών με το διοξείδιο του αζώτου (NO2) οριακών τιμών σε μία ζώνη. Με τις αποφάσεις της Επιτροπής εγκρίνεται παράταση της προθεσμίας τήρησης των τιμών για τα PM10 σε πέντε ζώνες ποιότητας του αέρα στην Πολωνία, αλλά εκφράζονται αντιρρήσεις για όλες τις άλλες αιτήσεις. Εντός του 2009 εκδόθηκαν ήδη γύρω στις 17 αποφάσεις. Για τη μεγάλη πλειονότητα των ζωνών ποιότητας του αέρα στην ΕΕ, είτε κρίθηκε ότι δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις για χρονική παράταση, είτε διαπιστώθηκε ότι τηρούσαν ήδη τις οριακές τιμές. Η Επιτροπή αποφάσισε ότι οι κοινοποιηθείσες εξαιρέσεις για πέντε ζώνες ποιότητας του αέρα στην Πολωνία πληρούν τους όρους της οδηγίας.
Για τις υπόλοιπες ζώνες της Πολωνίας, καθώς και για όλες τις ζώνες της Βουλγαρίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, η Επιτροπή έκρινε ότι οι όροι δεν πληρούνται. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, σε πολλές περιπτώσεις, είτε δεν διαβιβάστηκαν επαρκή στοιχεία, είτε τα περιγραφόμενα μέτρα στα σχέδια για την ποιότητα του αέρα που υποβλήθηκαν στην Επιτροπή δεν εξασφαλίζουν την τήρηση των προτύπων μετά τη λήξη της περιόδου εξαίρεσης.
Από την αξιολόγηση που διενήργησε η Επιτροπή προκύπτει επίσης ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δεν θα χρειαστεί να εγκριθούν εξαιρέσεις, δεδομένου ότι η τήρηση των οριακών τιμών έχει ήδη επιτευχθεί. Αυτό συμβαίνει με το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το 2008 όλες οι ζώνες ποιότητας του αέρα, πλην εκείνης της ευρύτερης περιφέρειας του Λονδίνου, ανταποκρίνονταν στα πρότυπα. Η Επιτροπή έκρινε ότι το σχέδιο για την ποιότητα του αέρα της συγκεκριμένης ζώνης δεν πληρούσε τις ελάχιστες απαιτήσεις της οδηγίας για την έγκριση χρονικής παράτασης.
Για τις περιπτώσεις όπου η Επιτροπή εξέφρασε αντιρρήσεις σχετικά με την παράταση της προθεσμίας, τα κράτη μέλη μπορούν να επανυποβάλουν αιτήσεις με νέα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι πληρούνται οι σχετικοί όροι.
Το πρότυπο για τα PM10 αποτελείται από δύο οριακές τιμές:
– συγκέντρωση 50 μικρογραμμαρίων (?g)/m3, μετρούμενη στη διάρκεια ενός 24ώρου, της οποίας δεν επιτρέπεται υπέρβαση περισσότερες από 35 ημέρες ανά ημερολογιακό έτος,
– συγκέντρωση 40 ?g/m3, μετρούμενη στη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους, της οποία δεν επιτρέπεται καμία υπέρβαση.
