Η φύσει αισιοδοξία σχετικά με το μέλλον είναι σημαντικό χάρισμα για έναν άνθρωπο. Και μάλιστα, εξίσου σπουδαίο με τη διορατικότητα ενόψει όσων πρόκειται να συμβούν στην προσωπική και τη δημόσια ζωή του καθενός από μας και με την ψυχική δύναμη για την αντιμετώπιση των τρεχουσών δυσκολιών.
Μολαταύτα, απ? όσα ακούμε και βλέπουμε σήμερα, οι προβλέψεις για το αύριο και το μεθαύριο, το δικό μας και των παιδιών μας, είναι δυσοίωνες. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην οικονομική κρίση, την οποία και τους αντίχτυπούς της όλοι ζούμε, καθημερινά, παντού, αλλά, κυρίως, την κοινωνική.
Από την Ιστορία των Εβραίων, όλοι θυμούμαστε τις δέκα πληγές του Φαραώ. Ήταν, καθώς λέγεται, οι τρόποι ? τιμωρίες που διάλεξε ο Θεός για να «πείσει» τον Αιγύπτιο μονάρχη να επιτρέψει στους υπό το Μωυσή Εβραίους να γυρίσουν στη Γη της Επαγγελίας. Και συνάμα, εάν διαβάσουμε προσεχτικά τις σχετικές Γραφές, να ξεφύγουν από τον κοινωνικοηθικό «βάλτο», που είχαν παρασυρθεί από την πολυετή συμβίωση με τους Αιγυπτίους.
Στις ημέρες μας, όμως, βιώνουμε, όπως προανέφερα, μια σοβαρή κοινωνική κρίση και με ορατές τις «πληγές» της. Μονάχα που οι δικές μας «πληγές» είναι συνεπακόλουθα δικών μας επιλογών, όσες προσπάθειες κι αν καταβάλλονται να επιρρίψουμε αλλού τις ευθύνες για το ? κατρακύλισμά μας!
Θα φέρω συγκεκριμένα παραδείγματα, τα οποία γυροφέρνουν, από τις πρώτες ημέρες της νέας χρονιάς, αδιάκοπα, στη σκέψη μου. Η σημερινή οικονομική κρίση, πρώτα απ? όλα, όπως όλοι ξέρουμε, σημαίνει ελάττωση των πόρων για την εξασφάλιση των προς το ζην. Μα πώς να μη συρρικνωθούν οι πόροι των νοικοκυριών, όταν εμείς οι ίδιοι, επί σειρά ετών, παρασυρόμασταν από διάφορους πλανευτές και ξοδεύαμε τα χρήματά μας σε αχρείαστα και άχρηστα πράγματα αντί να φροντίζουμε για την προμήθεια όσων πραγματικά είχαμε ανάγκη ή προβλέπαμε ότι θα μας χρειαστούν μελλοντικά;
Μια ακόμη από τις «πληγές» της εποχής μας αρκετοί φρονούν πως είναι το ότι οι ανθρώπινες κοινωνίες έχουν χάσει τον προορισμό τους. Κάποτε, μαθαίναμε από γονείς και από δασκάλους ότι, για να προοδέψουν οι άνθρωποι και να ευημερήσουν οι κοινωνίες τους, θα πρέπει να προτάσσεται το κοινό καλό. Σήμερα, όμως, είναι παντού ευδιάκριτο το ότι προηγείται το ατομικό συμφέρον και προς αυτήν την κατεύθυνση προσανατολίζουν, μεταξύ άλλων, και τους στόχους της εκπαίδευσης όσοι θέλουν να «επωφεληθούν» απ? αυτό.
Επακόλουθη, λοιπόν, τούτου μοιάζει η έλλειψη εμπιστοσύνης, η καχυποψία δηλαδή ανάμεσα στους ανθρώπους, η οποία συνεπικουρείται από μια σειρά αρνητικών «παθών» τους. Τι εννοώ; Η αρχομανία, η φιλοχρηματία, η ματαιοδοξία, η εγωπάθεια, αντί να βοηθούν το άτομο να προκόψει σε αγαστή συνεργασία με τον κοινωνικό του περίγυρο, μπορεί να του εξασφαλίζουν τα μέσα και τους πόρους για να «περνά καλά», αλλά όχι και για να «είναι καλά»! Και τούτο, διότι η θεσιθηρία και η μανία π.χ. για απόχτηση όλο και περισσότερων υλικών αγαθών και προσωπικής δύναμης γεννούν ζήλια ανάμεσα στους ανθρώπους και τους σπρώχνουν να φθονούν ο ένας τον άλλο αντί να συμπράττουν ανιδιοτελώς και να συνενώνουν τις δυνάμεις και τις γνώσεις τους για το καλό του συνόλου, επειδή τον αντιμετωπίζει με καχυποψία ως ανταγωνιστή στη διεκδίκηση μιας θέσης ή στην επίτευξη ενός σκοπού. Ως ανταγωνιστή, ο οποίος το μόνο που νοιάζεται είναι πώς θα τον «βγάλει από τη μέση», για να πετύχει ο ίδιος!
Η έλλειψη, όμως, εμπιστοσύνης εκτείνεται και, εκτός από τις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων, στις σχέσεις των πολιτών με τους κοινωνικούς φορείς και τις κρατικές υπηρεσίες. Δηλαδή έχει χάσει την πίστη ότι τα εντεταλμένα όργανα της Πολιτείας θα τον βοηθήσουν, όπως είναι ο σκοπός της λειτουργίας τους, σε όσα έχει καθημερινά ν? αντιπαλέψει, αλλά νομίζει, κρίνοντας απ? όσα βλέπει και ακούει, ότι, στελεχωμένες με «κηφήνες και παράσιτα» και όχι υπαλλήλους στην υπηρεσία των πολιτών, η Εφορία και οι Τράπεζες π.χ. θα τον κλέψουν, ότι η ΔΕΗ και οι υπηρεσίες τηλεφωνικών επικοινωνιών θα τον κοροϊδέψουν, ότι η Δικαιοσύνη θα μεροληπτήσει υπέρ των αντιδίκων κ.α.
Δεν πρέπει, μολαταύτα, να παραβλέπουμε και το πόσο καταστροφικοί για την ανθρωπότητα είναι, διαχρονικά, οι ανταγωνισμοί μεταξύ των κρατών και των κοινωνικών τάξεων, οι οποίοι οδηγούν πάντοτε τους πιο δυνατούς να επιβάλλουν, με το «δίκαιο της πυγμής» και όχι αναίμαχτα, τη θέλησή τους στους ασθενέστερους και στις μέρες μας έχουν «αποθρασυνθεί» πλήρως και αγωνίζονται αψηφώντας (ψυχικά, υλικά κ.α.) κόστη για την επίτευξη των σκοπών τους. Και τις περισσότερες φορές, όπως όλοι βλέπουν, οι δυνατοί προσπαθούν να πλανέψουν την Κοινή Γνώμη, για να την πάρουν με το μέρος τους και εφευρίσκουν ορατούς και αόρατους, τωρινούς και μελλοντικούς «εχθρούς», προκειμένου να μην μπορέσει αυτή να ορθώσει το ανάστημά της σε όσους καταπατούν τα δημοκρατικά δικαιώματα των πολιτών, συνθλίβουν την ελευθερία και αλυσοδένουν την ειρήνη, εξευτελίζουν κάθε έννοια ανθρωπισμού, παρρησίας και αξιοκρατίας και καταστρατηγούν τις με πολυαίματους αγώνες καταχτήσεις των λαών στο διάβα των αιώνων?
Δεν είναι λίγοι όσοι θεωρούν «πληγή» των κοινωνιών μας και τη δημιουργία «προτύπων», που, μολονότι είναι προς αποφυγή, αναδεικνύονται προς μίμηση. Ναι, μοιάζει πως είναι «της μόδας» να μην πιστεύεις σε θεό, να δίνεις ευκολότερα το σώμα παρά την ψυχή σου, να κυκλοφορείς με ακριβό αυτοκίνητο, να επιδιώξεις ένα κοινωνικά «προβεβλημένο» γάμο, να κλέβεις και να κοροϊδεύεις τον ανήμπορο συνάνθρωπό σου, ν? ανταποδίδεις όση αγάπη σού προσφέρουν με αδιαφορία. Αλλ? όμως, όση χαρά και αν σου προσφέρουν όλα τούτα, είναι, λένε κάποιοι, βέβαιο ότι, όσο κι αν εθελοτυφλούμε, είναι βραχύβια και κατόπιν, όταν σβύσουν τα «φώτα της σκηνής» και μείνει, στο τέλος, μόνος του ο άνθρωπος και κάνει τον απολογισμό και την αυτοκριτική του, θα βρει πόσο είχε λαθέψει με την προσωπική του επιλογή να γίνει, άκριτα και απερίσκεφτα, ένας του «συρμού», έτσι δεν είναι;
Γεννιέται, όμως, ένα άλλο ερώτημα: Θεωρείται «πληγή» του σύγχρονου ανθρώπου ή όχι το ότι παρασύρθηκε και δεν έχει καθόλου ελεύθερο χρόνο για αυτοκριτική και αυτοέλεγχο, αλλά παλεύει νυχθημερόν να υπερκεράσει τις «ανάγκες» που οι πιο δυνατοί κοινωνικοοικονομικά απ? αυτόν τον έχουν σπρώξει να πιστεύει ότι έχει;
Τέλος, αν και η ανθρωπότητα του αιώνα μας παινεύεται πως έχει «δαμάσει» τις μηχανές, έχει ταξιδέψει στο σύμπαν και έχει διευκολύνει σημαντικά την καθημερινή ζωή της, δεν είναι λίγα όσα εγκλήματα γίνονται, κάθε μέρα, σε διάφορα σημεία της γης. Αναφέρομαι, κυρίως, σ? εκείνα τα εγκλήματα που, χωρίς να είναι απαραίτητο να χυθεί αίμα για να τα αντιληφθούμε, δείχνουνε πόσο στενοκέφαλοι, ατομιστές και μικρόψυχοι, αλλά και «βραχυκυκλωμένοι» από τον (πολιτικό, θρησκευτικό, αθλητικό κ.α.) φανατισμό και τον κάθε λογής ρατσισμό, μα και ένα σωρό άλλες «απηρχαιωμένες και θεοσκότεινες» προκαταλήψεις παραμένουν οι άνθρωποι και «περιχαρακώνουν» οι ίδιοι τις ζωές και τις (φιλικές, ερωτικές, επαγγελματικές, δασκάλου ? μαθητή κ.α.) σχέσεις τους με «συρματοπλέγματα» βασισμένα στο ψέμα και στο «θεαθήναι»! Μια ματιά τριγύρω μας θα σας δείξει τι είχα στο νου μου όταν έγραψα τις παραπάνω γραμμές?!
Αλήθεια, εσείς για όλα τούτα, τι πιστεύετε;