ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ

Πάντα αστράφτει η σοφή και ακούραστη γραφίδα του πυρφόρου αγωνιστή της ουράνιας αλήθειας, Ιγνατίου Χατζηνικολάου, αλλά με το πρόσφατο περισπούδαστο έργο του “Στα μονοπάτια του πόνου” η γραφίδα του αυτή αναδεικνύεται περίλαμπρη ρομφαία που σχίζει τα σκοτάδια του πόνου και ανοίγει τους φωτεινούς ορίζοντες της θείας παρηγορίας.
Βαθύς ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής ξέρει ο συγγραφέας πως ο πόνος είναι συνυφασμένος με την εγκόσμια ζωή μας και πολλές φορές αποτελεί ένα μέσο δοκιμασίας μας, όπως “ο χρυσός εν χωνευτηρίω” αλλά και όργανο σωφρονισμού μας, γιατί οι ριπές του (κατά τον Β. Ουγκώ) μοιάζουν “σαν αστραπές που δεν τυφλώνουν, αλλά φωτίζουν”. Επίσης κατά τον Ρ. Ρολλάν (όπως αναφέρει ο συγγραφέας μας) η ζωή είναι το υπέρτατο βιβλίο, που για να το διαβάσει κανείς σωστά και να το κατανοήσει, πρέπει “ο τραχύς δάσκαλος της δοκιμασίας να του διδάξει τη γλώσσα του”, για να τον κάνει “προσγειωμένο, ευαίσθητο και σωστό άνθρωπο”, όπως έχει διαπιστώσει και ο ίδιος ο συγγραφέας βιώνοντας τη λυτρωτική εμπειρία του πόνου, που το “αλέτρι του (ψυχικού και σωματικού) πέρασε και όργωσε την καρδιά και τη ζωή του, για να φυτρώσουν και να ανθίσουν τα ωραιότερα και πιο εύοσμα άνθη στον κήπο της ψυχής του, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν η αγάπη, η ευσέβεια και η ευγνωμοσύνη προς τον Θεό”. Με το πολύτιμο αυτό έργο του ο συγγραφέας γίνεται -όπως μας λέγει- “συμπορευτής όλων των πονεμένων στα μονοπάτια του πόνου” γιατί “με το δικό του πόνεμα, πονάει τον πονεμένο” και του προσφέρει “παραμυθία και λυτρωτικό προσανατολισμό” καλώντας τον στην χορεία των πιστών και γενναίων αγωνιστών της ζωής και προτρέποντάς τον “να μη φοβάται τα μαύρα σύννεφα του πόνου, γιατί πίσω απ? αυτά κρύβεται ένας λαμπρός και ζωηφόρος ήλιος”, το φως της πίστης και της ελπίδας, που δίχως τη λάμψη του η ανθρώπινη ψυχή παραπαίει και χάνεται στους σκοτεινούς μαιάνδρους της απαισιοδοξίας και της απόγνωσης. Γι’ αυτό, το υπέροχο τούτο βιβλίο του Ιγνατίου Χατζηνικολάου αποτελεί ένα πραγματικό “παραθύρι τ? ουρανού” για όσους έχουν καθάριο νου να τ? ανοίξουν. Οταν σβήνουν τα γήινα φώτα και μας τυλίγει πυκνό το σκοτάδι του πόνου, μόνο από ένα τέτοιο παράθυρο φέγγει παρήγορο της ουράνιας ελπίδας το φως. Οταν λιγοστεύει ο αγέρας και αγκομαχεί η ανάσα μας, μόνο απ’ αυτό το παραθύρι ρουφάει δροσοπνοή η ψυχή μας. Κι όταν οι εγκόσμιοι ορίζοντες στενεύουν, μόνο από ένα τέτοιο “άνοιγμα” μπορεί ο πονεμένος να βλέπει λυτρωτικές απλωσιές.
“Εν τω κόσμω θλίψιν έξετε” είπε ο θεάνθρωπος στους μαθητές του, αλλά η θλίψις “είναι συγχρόνως και η πύλη που εισάγει στη βασιλεία των Ουρανών”.
Η ταπεινή μούσα μου σε κάποιο της ποίημα υπενθυμίζει: “Οταν αγνάντια σ’ άγρια ερέβη / πελώριος κρέμεται σταυρός / πρέπει η ψυχή σου εκεί ν’ ανέβει, / για ν? αντικρύσει τ? άγιο φως”…
“Πάνω απ’ του πόνου τα γρανάζια / με θάρρος θείο κι απαντοχή, / με τ? άχραντου φωτός τ? ατλάζια / τη ματωμένη σου ντύσε ψυχή”.
Το αποτελεσματικότερο, λοιπόν, μέσο για την αντιμετώπιση του πόνου, που συνιστά θερμά και ο συγγραφέας μας είναι “η υπακοή στο άγιο θέλημα του Θεού” κι ας μην ξεχνάμε πώς η Ανάσταση προβάλλει απ’ τον Σταυρό και πως “καμμιά θλίψη δεν διαρκεί για πάντα”.
Η πιο σκληρή μορφή του πόνου είναι ασφαλώς η αίσθηση του τέλους που επιφέρει ο θάνατος. Αλλά η αντιμετώπιση του πανανθρώπινου αυτού πόνου είναι αποκλειστικά ζήτημα κοσμοθεωρίας, γιατί, αν κάποιος πιστεύει στην ύπαρξη ενός υπέρτατου πνεύματος με άπειρη σοφία και αγάπη, τότε όλα όσα υπάρχουν ή συμβαίνουν μέσα στο σύμπαν, που ένα τέτοιο πνεύμα δημιούργησε, εντάσσονται στο θείο του σχέδιο, ακόμη και όσα θεωρούνται ακατανόητα, δυσάρεστα και ανεπιθύμητα, όπως είναι και το φαινόμενο του θανάτου. Επίσης, εφόσον η ψυχή είναι μια θεϊκή πνοή που φιλοξενείται προσωρινά σ? ένα θνητό σώμα, είναι κι αυτή -όπως ο δημιουργός της- αθάνατη και δεν μπορεί να τη σκεπάσει του θανάτου το σκότος. Επομένως ο φόβος και ο πόνος του τέλους της ζωής αντισταθμίζεται και εξουδετερώνεται με την αισιόδοξη πίστη στην αθανασία και στην αιωνιότητα της ψυχής.
Ωραία και παραστατική η εικόνα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να εκφράσει τη δύναμη του πιστού απέναντι στην επίθεση οποιουδήποτε πόνου: “φαντάζομαι, και καμαρώνω, τον πιστό Χριστιανό να στέκεται στην κορυφή ενός βράχου και να δέχεται τα κύματα της τρικυμισμένης θάλασσας, χωρίς αυτά να φθάνουν στα πόδια του κι έτσι εκείνος να μένει ακατάβλητος, άτρωτος και ακαταμάχητος… ψάλλοντας με τον υμνωδό: Της Πίστεως εν πέτρα με στερεώσας…”.
Στη συνέχεια ο συγγραφέας με αξιοθαύμαστη ψυχολογική ικανότητα και εκφραστική δεξιοτεχνία αναλύει τα αίτια του πόνου, την αξία και το σκοπό του που είναι το σμίλευμα και η τελειοποίηση της ανθρώπινης ψυχής.
Για όλο αυτόν τον πνευματικό πλούτο που μας προσφέρει το θαυμάσιο αυτό έργο, εκφράζομε στον δημιουργό του τα πιο θερμά μας συγχαρητήρια και την απέραντή μας ευγνωμοσύνη.
*φιλόλογος, συγγραφέας,
ακαδημαϊκός