Πολιτισμός:
α) Το σύνολο των πνευματικών και υλικών επιτευγμάτων του ανθρώπου.
β) Τα δημιουργήματα (πνευματικά και υλικά) ενός συνόλου ανθρώπων σε ορισμένο τόπο και χρόνο.
γ) Ο βαθμός ανάπτυξης των πνευματικών και υλικών συνθηκών ζωής ενός κοινωνικού συνόλου, υψηλό – χαμηλό επίπεδο πολιτισμού. Αναφερόταν αρχικά στη “δημόσια διοίκηση” και προέρχεται από το αρχαίο “πολίτης”. Αργότερα δήλωνε τη λεπτή και ευγενική συμπεριφορά των ανθρώπων της πόλης (αστών). Την έννοια αυτή την επανέφερε στη Νέα Ελληνική ο δάσκαλος του Γένους Αδαμάντιος Κοραής.
Εδώ και πολλά χρόνια έχουμε ξεχάσει ότι πολιτισμός δεν είναι μόνο αυτά που έχουμε παραλάβει από τους προγόνους μας στο παρελθόν, αλλά και αυτά που αφήνουμε στο μέλλον για τις επόμενες γενιές. Το φυσιολογικό θα ήταν, όσο εξελισσόμαστε σε, υποτίθεται, καλύτερες κοινωνίες, να μην επαναλαμβάνουμε τα λάθη του παρελθόντος. Επειδή ακούγονται πολλά περί Καλλικράτη τώρα τελευταία καλό είναι να θυμίσουμε τι συμβαίνει στα ιστορικά Χανιά μας, περί αστικού περιβάλλοντος. Αφού καταστρέψαμε και τσιμεντοποιήσαμε την ιστορική συνοικία της Χαλέπας (άξιον απορίας πως γλίτωσε το σπίτι του Βενιζέλου), αφού χαλάσαμε τον ωραιότερο δρόμο των Χανίων, την σημερινή οδό Ηρώων Πολυτεχνείου, με τα εξαίσια νεοκλασικά, ήρθε και η σειρά της πλατείας των Δικαστηρίων. Απέναντι απ? το καλλίμορφο και ιστορικό κτήριο της Νομαρχίας Χανίων και υπό το βλέμμα του εθνάρχη Βενιζέλου (καλά, εσύ έφυγες νωρίς), τοποθετήθηκε ένα “βιομηχανικό” κτήριο. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι τα εξής: Γιατί επιτρέπεται να χτίζουμε οτιδήποτε και οπουδήποτε χωρίς να λαμβάνεται υπ? όψη η εικόνα του γύρω περιβάλλοντος και η ιστορικότητά του; Αυτός είναι ο πολιτισμός που θα βρούνε οι επόμενες γενιές; Μετά από αυτό τι έχει σειρά; Μήπως το κτήριο Φούμη απέναντι από την Εμπορική Τράπεζα; Πότε θα σταματήσει επιτέλους αυτός ο “πολιτισμός” της καφετέριας; Κάθε τόσο διοργανώνονται συνέδρια και παρασυνέδρια αρχιτεκτονικά, διεθνή και μη, στα Χανιά. Άραγε γιατί γίνονται; Γι? αυτό το αποτέλεσμα; Συζητούσαμε το θέμα με έναν μηχανικό των Χανίων να μου πει τη γνώμη του και μου απάντησε διπλωματικά: “Αστοχία του αρχιτέκτονα”. Και του ανταπάντησα ευθέως: “Δυστυχώς πρόκειται για αστοχία της τοπικής κοινωνίας”. Έχουμε την αίσθηση, δυστυχώς, ότι αυτά τα φαινόμενα θα ενταθούν, μπαίνοντας στο δίλημμα, κρίση ή οικοδόμηση. Παντέρμα Χανιά!
Σημ.: Το λήμμα “πολιτισμός” το πήραμε από το λεξικό του Γ.Δ. Μπαμπινιώτη, εκδ. Κέντρο Λεξικογραφίας ε.π.ε. 2004
