Νίκος Γιαννακάκης

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ
Όλα ξεκίνησαν από μια πραγματικότητα που μ? εντυπωσίασε. Μία φίλη η οποία δεν ήξερε να τραβήξει μια ευθεία γραμμή, μετά δύο μήνες σε σεμινάριο αγιογραφίας (ένα απόγευμα την εβδομάδα), “κάνει αγίους”.
Το πώς και το πού, είναι το εργαστήριο που λειτουργεί εδώ και 8 τουλάχιστον χρόνια στον Δήμο Ν. Κυδωνίας, με δάσκαλο τον αγιογράφο Νίκο Γιαννακάκη.
Θελήσαμε να γνωρίσουμε αυτόν τον δάσκαλο, που έχει τόση μεταδοτικότητα και καταφέρνει οι μαθητές του, πολλοί χωρίς κανένα ταλέντο στη ζωγραφική, να έχουν τέτοια αποτελέσματα.
Το έργο του Κισαμίτη αγιογράφου Νίκου Γιαννακάκη, μιλά δυνατά από μόνο του. Κι όταν «οι καρποί» μιλάνε, ποιος μπορεί να αμφισβητήσει το «δέντρο»;
Από το 1966 ασχολείται με την Βυζαντινή αγιογραφία και αντλώντας στοιχεία από την Κρητική Σχολή καταφέρνει να ξεπεράσει τη στατικότητα της παραδοσιακής Βυζαντινής ζωγραφικής και να δώσει νέα διάσταση στην αγιογραφία. Με κίνηση στη σύνθεση, την εκφραστικότητα στη μορφή και τον προσωπικό χαρακτήρα σε ύφος δημιουργεί μια Νεοβυζαντινή Σχολή.
Εκθέσεις πολλές στο ενεργητικό του, σε Ελλάδα , Ελβετία, Αγγλία, Γαλλία, ΗΠΑ, Χονγκ Κόνγκ, Ιταλία.
Τοιχογραφίες σε ναούς πάρα πολλές.
Τιμητικές διακρίσεις πολλές, από Βατικανό μέχρι Οικουμενικό Πατριαρχείο. Με το έργο του έχει ασχοληθεί ο ελληνικός και ξένος Τύπος.
Τον βρήκαμε και θελήσαμε να μάθουμε τα μυστικά του, ξεκινώντας από την εντυπωσιακή πρόοδο των μαθητών του.
Ερ. Πώς καταφέρνετε κ. Γιαννακάκη τέτοια αποτελέσματα, γρήγορα και ουσιαστικά, με τους μαθητές σας;
Γιαννακάκης: Για να διδάξεις χρειάζεται μια «ιδιαιτερότητα». Μπορεί να έχεις την γνώση αλλά να μην έχεις την δυνατότητα να την μεταδώσεις. Το πρώτο και κύριο για μένα είναι η ανθρώπινη επικοινωνία με τους μαθητές. Πρέπει δηλαδή ο δάσκαλος να μεταφερθεί στο μορφωτικό επίπεδο του μαθητή, στο συγκεκριμένο αντικείμενο, για να νοιώσει άνετα και χαλαρά ο μαθητής, για να μπορεί να δεχθεί τη γνώση που του προσφέρει ο δάσκαλος. Αυτό το έχω καταφέρει, και το επιβεβαιώνουν και τα αποτελέσματα των όσων έχω καταφέρει μέχρι τώρα. Πρέπει ακόμη να θέλει να δώσει ολόψυχα τη γνώση του, μέσα από την καρδιά του.
Ερ: Πώς ξεκινήσατε τα μαθήματα στον Δήμο Ν. Κυδωνίας;
Γιαννακάκης: Είχα μια πρόσκληση από τον προηγούμενο Δήμαρχο κ. Αποστολάκη να μεταδώσω την τεχνική μου σε νεώτερους. Το σκέφθηκα και επειδή λόγω της εμπειρίας των 35 και πλέον χρόνων μου σε φορητή εικόνα και τοιχογραφία, εδώ και στο εξωτερικό σε καθολικές εκκλησίες, διαμόρφωσα ένα προσωπικό χαρακτήρα όσον αφορά το χρώμα, την κίνηση, το σχέδιο, κλπ. Σκέφθηκα λοιπόν, όλη αυτή τη γνώση και εμπειρία, φεύγοντας να μην τα πάρω μαζί μου αλλά να τα μεταδώσω σε νεώτερους ανθρώπους που τους ενδιαφέρει η αγιογραφία. Έτσι αποφάσισα να συνεργαστώ με τον Δήμο και ξεκίνησε το εργαστήριο, το οποίο στηρίζεται από τον Δήμο, την Ν.Α. Χανίων.
Ερ: Πόσο χρόνο χρειάζεται ένας μαθητής για να μάθει;
Γιαννακάκης: Εκτός από την γνώση που μεταδίδω, που είναι σε ακαδημαϊκό επίπεδο, τον πρώτο χρόνο, κάνουμε καλλιτεχνική ανατομία του σχεδίου, με μέτρα κλπ, για να καταλάβουν οι μαθητές μου πώς ακριβώς στήνεται μια ανθρώπινη φιγούρα και κατ? επέκταση μια φιγούρα ενός αγίου στη σωματική ανατομία αλλά και στην επί μέρους ανατομία του προσώπου. Το δεύτερο χρόνο γίνεται η άσκηση στο χρώμα, στις μείξεις των χρωμάτων πάνω σε χαρτί, και τον τρίτο χρόνο μπαίνουμε στην καθ? εαυτού εικόνα και δείχνουμε από την προετοιμασία της στο σανίδι, την προετοιμασία του φύλλου χρυσού, το χρώμα και την όλη εκτέλεση.
Συγχρόνως κάνουμε και ιστορία της τέχνης για να γνωρίζουν πώς ξεκίνησε, πώς διαμορφώθηκε, πώς διαμορφώθηκαν οι σχολές, πώς μεγαλούργησε η κρητική σχολή, στοιχεία της οποίας έχω πάρει και χαρακτηρίζει και την δική μου ζωγραφική, μέχρι και την πτώση του Βυζαντίου, στα εργαστήρια που υπήρχαν επί Ενετοκρατίας στην Κρήτη, κ.α..
Κάτι άλλο που επιδιώκω να πάρουν οι μαθητές μου είναι μια σφαιρική γνώση περί εικαστικών δηλαδή της εικαστικής τέχνης ανεξάρτητα από την βυζαντινή τέχνη.
Η αδελφοποίηση που έχω καταφέρει να κάνω με εργαστήρια της Ιταλίας, δίνουν την δυνατότητα σε ομάδες μαθητών μου να ανταλλάσσουμε επισκέψεις κι έτσι οι μαθητές μου έχουν την δυνατότητα να καταλάβουν πώς διαμορφώθηκε η αναγεννησιακή ζωγραφική στην Ιταλία και Ιταλοί μαθητές έρχονται εδώ και γίνονται σεμινάρια πάνω στην βυζαντινή ζωγραφική. Κι έτσι γίνεται μια ανταλλαγή πολιτισμών μέσω της ζωγραφικής τέχνης.
Ερ: Ανάμεσα στη δική μας αγιογραφία και αυτής των καθολικών υπάρχουν διαφορές και ποιες;
Γιαννακάκης: Οι καθολικοί παρουσιάζουν τους αγίους στη φυσική τους διάσταση, γι? αυτό έχουν και τα αγάλματα. Πιστεύουν δηλαδή περισσότερο στην ανθρώπινη υπόσταση του Χριστού και όχι τόσο στη θεϊκή, γι? αυτό και η μεγαλύτερη γιορτή των Καθολικών είναι τα Χριστούγεννα κι όχι η Ανάσταση.
Εμείς ναι μεν έχουμε και την φυσική τους υπόσταση αλλά παρουσιάζουμε τα πρόσωπα και στην πνευματική τους διάσταση. Η διαφορά είναι η εξής: υπάρχει ο συμβολισμός, η δογματική έννοια, και όλα τα μεταφορικά μηνύματα που δίδονται μέσω του χρώματος, της σύνθεσης, και μέσω γεγονότων που αναφέρονται σε διάφορες εποχές και συνοψίζονται σε μια εικόνα. Παράδειγμα στο τέμπλο της εκκλησίας οι κάτω εικόνες έχουν λατρευτικό χαρακτήρα, Ιησούς, Παναγία, τιμώμενος άγιος. Στην πάνω σειρά οι εικόνες έχουν ιστορικό ? διδακτικό χαρακτήρα και γίνονται αντιληπτές από όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το επίπεδο γνώσεών τους.
Ερ: Τι έλκει τους μαθητές στα σεμινάρια του Δήμου Ν. Κυδωνίας;
Γιαννακάκης: Άλλο να είσαι καθηγητής κι άλλο δάσκαλος. Κι εμένα με νοιώθουν και με φωνάζουν δάσκαλο οι μαθητές μου. Αυτό, όπως και τα έργα των μαθητών, είναι αυτά που φέρνουν νέους μαθητές στο εργαστήριο του Δήμου Ν. Κυδωνίας. Όταν κάθε χρόνο υπάρχουν από 35 ? 45 μαθητές σημαίνει ότι το εργαστήριο δουλεύει σε υπεύθυνη βάση κι έχει αποτελέσματα και δεν δουλεύει ούτε κερδοσκοπικά ούτε καιροσκοπικά.
Ερ: Η διδασκαλία σας κουράζει ή σας δίνει δύναμη;
Γιαννακάκης: Μου δίνει δύναμη, διότι βλέποντας μαθητές μου σε λίγα μαθήματα να κάνουν σχέδιο και βλέποντας την πρόοδό τους παίρνω δύναμη και συνεχίζω. Η πρόοδος των μαθητών μου δίνει δύναμη αλλά και με οδηγεί ακόμη περισσότερο να κάνω το έργο μου με μεγαλύτερη υπευθυνότητα.
Η θέση του δασκάλου είναι πολύ υπεύθυνη και πέρα από τις γνώσεις πρέπει να θέλεις να τις μεταδώσεις εποικοδομητικά στους μαθητές σου. Εδώ, στο εργαστήρι μας έχουμε μια πολύ ανθρώπινη επικοινωνία.
Ερ: Ποιοι λόγοι οδηγούν τους ανθρώπους στην αγιογραφία και στο εργαστήρι σας;
Γιαννακάκης: Βλέπω ότι έρχονται για τρεις λόγους:1ος ο επαγγελματικός, 2ος διέξοδος από την καθημερινότητα και ο 3ος για να καλλιεργήσουν την αισθητική τους.
Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι ο κ. Γιαννακάκης πέρα από ένας αγιογράφος με περγαμηνές, είναι ένας δάσκαλος που θέλει να αφήσει τις γνώσεις του στις επόμενες γενιές και παλεύει γι? αυτό.
«Τα δέντρα» κρίνονται από τους «καρπούς τους». Κι εδώ το έργο μιλά.