Γράφει ο αρχιμανδρίτης ΙΓΝΑΤΙΟΣ Θ. ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ*
Από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου εισήλθαμε στο Τριώδιο, τον προθάλαμο αυτόν της Μ. Τεσσαρακοστής με ορίζοντα την Ανάσταση του Κυρίου.
Και είναι πολύ χαρακτηριστική η ευαγγελική περικοπή του Τελώνου και Φαρισαίου (Λουκ. 18, 10 – 14). Στην απαρχή της ευλογημένης αυτής περιόδου η Εκκλησία ξεδιπλώνει στα μάτια μας και στην καρδιά μας την ειλικρινή αυτογνωσία, προϋπόθεσις της σωτηρίας, που οδηγεί στην μετάνοια, δηλαδή στην αγκαλιά του Θεού – Πατέρα (πρβλ. Άσωτος υιός) (Λουκ. 15, 11 – 32).
Σήμερα, που δεν θέλουμε να παραδεχτούμε την κατάσταση που ζούμε ως άτομα και ως λαός, ο Τελώνης του ιερού Ευαγγελίου μας καλεί σε επίγνωση της καταστάσεώς μας και επιζήτηση του ελέους του Θεού: “Ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ” (Λουκ. 18, 13). Μας καλεί, όπως ο Χριστός, να ανατρέξουμε και σε άλλες εποχές παρόμοιες με τις επιπτώσεις τους και μας υπενθυμίζει τις ημέρες του Νώε: “ώσπερ αι ημέραι του Νώε…” (Ματθ. 24, 37).
Θυμόμαστε τις σχετικές διηγήσεις της Αγίας Γραφής. Σε ποια ηθική κατάπτωση βρισκόταν η εποχή του Νώε. Πίστις, αγάπη, ελπίδα, δικαιοσύνη εξέλιπαν. Η εικόνα του Θεού είχε εξαφανισθεί. Η ύλη κυριαρχούσε. Η γη, η κατοικία του ανθρώπου, είχε γίνει ακάθαρτη. Μολυσμένα τα πάντα. Κρίσις, δυσωδία παντού. Το κτήνος – άνθρωπος κυριαρχούσε. “Ο θάνατός σου, ζωή μου” το σύνθημα. Ο προφήτης Δαβίδ με πόνο θα διαπιστώσει: “Πάντες εξέκλιναν, άμα ηχρειώθησαν, ουκ έστι ποιών χρηστότητα, ουκ έστι έως ενός” (ψαλμ. 13, 13).
Και ήλθε ο κατακλυσμός. Την ανοχή του Θεού, διεδέχθηκε η δικαιοσύνη Του. Ο Νώε μπήκε στην Κιβωτό και σώθηκε. Οι εκτός της κιβωτού καταστράφηκαν. Η γη καθαρίστηκε από τα αίσχη των ανθρώπων.
Οι ημέρες του Νώε: Και πέρασαν χρόνια και αιώνες. Και επανήλθαμε στις “ημέρες του Νώε”. Οι ημέρες μας είναι όμοιες με εκείνες του Νώε. Τα πάντα το πιστοποιούν. Τα σημεία των καιρών αυξήθηκαν, ο διεθνής ορίζοντας θολώνεται. Καιρικά φαινόμενα, πόλεμοι, ανταγωνισμοί, ληστείες και εγκλήματα. Νομίζεις ότι από στιγμή σε στιγμή θα ανοίξουν οι καταρράκτες του ουρανού για να ρίξουν στις κεφαλές των ανόμων, όλων μας, όχι πλέον νερό, αλλά πυρ που θα καίει χιλιάδες παραπάνω από τον ήλιο.
Πάλι ο Θεός μας δίνει προθεσμία, αν και κατά διαστήματα και κατά τόπους, έχουμε ραπίσματα από τον Θεόν, προειδοποιήσεις για το τι ακόμα μας περιμένει.
Και όμως, όπως στις ημέρες του Νώε, συνεχίζουμε την κατρακύλα σαν να μην έχουμε τάχα επίγνωση το που και πως βαδίζουμε. Ποιες οι καταστροφικές σκέψεις, σχέδια και πράξεις μας και πού μας οδηγούν ως άτομα, ως κοινωνία και ως ανθρωπότητα.
Δυστυχώς, οι προβλέψεις είναι αποκαρδιωτικές, οι μεγάλοι και ισχυροί να κατεξουσιάζουν και με πολλούς τρόπους να εκμεταλλεύονται τους πτωχούς και αδύναμους. Και οι τελευταίοι, πολλές φορές να χειροκροτούν, να επευφημούν και να ψηφίζουν τους δυνάστες Τους. Οπότε νομίζω πως ακούω τον συσταυρωμένον ληστήν να λέγει στον έτερον “άξια γάρ ων επράξαμεν απολαμβάνομεν”(Λουκ. 23, 41).
Δεν θέλουμε να δούμε την αλήθεια. Μας αρέσει πολύ ο φαρισαϊσμός μας. Αποστρεφόμαστε τον Τελώνη. Σημάδια κατακλυσμού βλέπουμε και υφιστάμεθα. Η εικόνα της εποχής, “των ημερών του Νώε”, είναι ορατή. Είναι ανάγλυφη. Τα λόγια της Εκκλησίας, που όλο το Τριώδιο ψάλλονται στον όρθρο της Κυριακής “Της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα” εμπνευσμένα από την ταπείνωση του Τελώνου, μας βρίσκουν ψυχρούς και αδιάφορους. Ο Θεός, όπως τότε στον Νώε “είσελθε συ και πας ο οίκος σου εις την Κιβωτόν” και σήμερα μας καλεί για να σωθούμε. Μπείτε με ταπείνωση στην Κιβωτό της Χάριτος που είναι η Εκκλησία, της οποίας είμαι Κεφαλή. Θυμηθείτε τις “ημέρες του Νώε” και μετανιώσετε. Ποιος θα τον ακούσει;…
*Θεολόγος –
τ. λυκειάρχης –
ακαδημαϊκός
