Γράφει ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΑΪΤΖΟΓΛΟΥ
stcloris@yahoo.com)

ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ προχθές, και η Παιδεία είχε την τιμητική της! Eκκλησιασμός μαθητών και δασκάλων, εκφώνηση “επίκαιρων” λόγων, κόψιμο βασιλόπιτας, τιμή στους απερχόμενους εκπαιδευτικούς κ.λπ. Εκδηλώσεις ωραίες, εθιμοτυπικές που είναι όμως μακριά από τα ουσιαστικά προβλήματα της Παιδείας στη χώρα μας, που πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο.

Η ΚΡΙΣΗ των εκπαιδευτικών συστημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο είναι απόρροια της μεγάλης οικονομικής κρίσης, της σύγχυσης που αυτή έχει επιφέρει, αλλά και της κρίσης αξιών στην εποχή μας. Παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζουν σχεδόν όλες οι χώρες του κόσμου (πλην Φινλανδίας και μερικών άλλων)… Να, πώς μας περιγράφει φίλος Βέλγος εκπαιδευτικός (o Rapha?l N.) την κατάσταση στα σχολεία της σημερινής Ευρώπης. Κάθε ομοιότητα με όσα συμβαίνουν και εδώ, δεν είναι καθόλου συμπτωματική:

«Τα σχολεία -γράφει- έχουν ελλείψεις σε υποδομές. Οι μαθητές δεν έχουν κίνητρα μάθησης, οι εκπαιδευτικοί είναι ελλιπώς καταρτισμένοι αλλά και δυσαρεστημένοι από τις συνθήκες εργασίας. Eπιθεωρητές και δ/ντές σχολείων είναι στην πλειονότητά τους διεφθαρμένοι. Ισότητα ευκαιριών δεν υπάρχει, παραποιούνται φάκελοι (σ.σ. των υποψηφίων για την τριτοβάθμια εκπ/ση), γίνονται παρανομίες σε εξετάσεις και επιτηρήσεις, υπάρχει διαπιστωμένη ανικανότητα των υπευθύνων του “Επαγγελματικού Προσανατολισμού” (= Orientation Professionelle), ενώ ακατανίκητη παραμένει η γραφειοκρατία, με το “ρευστό” να ρέει “κάτω απ? το τραπέζι” για να γίνει η δουλειά σου!

“Οι συνδικαλιστές παίζουν το κομματικό “παιχνίδι” τους με μετέπειτα αναρρίχησή τους στην πολιτική. Οι γονείς των μαθητών δεν αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα της κατάστασης, είναι ελάχιστα οργανωμένοι κι αυτό στο “άρπα κόλα”. Οι βουλευτές της περιφέρειας είναι δέσμιοι των τοπικών αρχόντων, των κυβερνητικών συναδέλφων τους, αλλά και των προϊσταμένων των υπηρεσιών. Στα σχολεία των πόλεων επικρατούν γυναίκες -που οι περισσότερες είναι σύζυγοι ανώτατων υπαλλήλων και που οι δ/ντές των σχολείων «σέβονται» τόσο, ώστε να μη καταγράφουν ούτε τις απουσίες τους, ούτε καν την (εκπαιδευτική) ανικανότητά τους.

“Τα φροντιστηριακά μαθήματα κατάντησαν αναγκαίο κακό για τους μαθητές που οι γονείς έχουν χρήματα να τα πληρώσουν, ενώ οι “ιδιαιτερατζήδες” καθηγητές ξεφεύγουν από κάθε έλεγχο. Κάνουν μαθήματα στους μαθητές τους εγκλωβιζόμενοι (ηθικά) στο να ανταποδώσουν το χρήμα που εισέπραξαν βάζοντάς τους βαθμούς που δεν αξίζουν.

“Το δικαίωμα της απεργίας είναι διασφαλισμένο, είσαι δεν είσαι γραμμένος σε Συνδικαλιστικό Όργανο. Οι εκπ/κοί απεργούν άσχετα με το ποιος συνδικαλιστικός φορέας απεργεί (σ.σ., υπάρχουν πολλές ΟΛΜΕ στο Βέλγιο, αλλά και στη Γαλλία). Η ημέρα απεργίας είναι μέρα ανάπαυσης για τον εκπ/κό: τίποτα περισσότερο, τίποτε λιγότερο. Οι δ/ντές των σχολείων δε νοιάζονται παρά για το ποσοστό επιτυχίας των μαθητών τους στο τέλος της χρονιάς. Κάνουν τα πάντα για να διακριθεί το σχολείο τους παραβλέποντας ακόμη και ουσιώδη πράγματα για τη σωστή λειτουργία του. Κλείνουν τα μάτια σε παρατυπίες στις εξετάσεις φτάνοντας στο σημείο να ζητούν από τους καθηγητές να είναι “ανεκτικοί” σε περιπτώσεις που οι μαθητές τους αντιγράφουν”.

***
Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ Παιδείας, η κα Άννα Διαμαντοπούλου, μας προϊδέασε πρόσφατα για ένα “Νέο Σχολείο” στο οποίο πρωτεύοντα ρόλο θα έχει ο μαθητής, όχι ο εκπαιδευτικός. Η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας σχεδιάζει διορθωτικές μεταρρυθμίσεις στο όλο ελληνικό εκπ/κό σύστημα. Το σημερινό είναι στρεβλά δομημένο, αφού προέχουν οι ανάγκες των εκπαιδευτικών, όχι των μαθητών! Έτσι, η υφυπουργός Παιδείας κα Eύη Xριστοφιλοπούλου (1) δήλωσε πως με τις ρυθμίσεις που θα ισχύσουν από το έτος 2010 – 2011 επιδιώκεται “ένα σχολείο που θα δίνει τη δυνατότητα στο μαθητή ν? αναπτύξει βασικές ικανότητες, να συνεργάζεται με τους συμμαθητές του, να παίρνει πρωτοβουλίες και να εξελιχτεί σε ενεργό πολίτη. Στο επίκεντρο των αλλαγών βρίσκεται ο μαθητής, και για τον σκοπό αυτό θέλουμε να πετύχουμε ανατροπές στον τρόπο μάθησης, αναδιάταξη της ύλης, και γενικότερα ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία, όπου θα πρωταγωνιστούν οι εκπαιδευτικοί, αλλά ρόλο θα έχουν όλοι (οι γονείς, οι μαθητές, οι φορείς της T. Α. κ.ά.) και θα υπάρχει δυνατότητα για πλήθος εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα σχολείο που θα αντέχει τη διαφορετικότητα, θα αξιοποιεί τις δυνατότητες των μαθητών και που τελικά θα πάψει να κάνει τα παιδιά να βαριούνται τις σπουδές τους».

ΣΤΑ ΦΙΛΟΔΟΞΑ σχέδια του υπουργείου, όμως, δε βλέπουμε πουθενά να γίνεται, έστω κάποια μνεία, για το μεγάλο πρόβλημα του “Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού” στη χώρα μας. Ειδικότερα για το θέμα της ανάπτυξης της δεξιότητας της “μετάβασης” που αντιμετωπίζουν τα παιδιά, όταν έλθουν σε επαφή με την πραγματικότητα του ελληνικού σχολείου: Δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένα για το ποιες διαφορές (τυπικές και ουσιαστικές) θα συναντήσουν σε κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα. Στοιχειώδης ενημέρωση -σε θεωρητικό επίπεδο (2)- γίνεται μεν στο “μάθημα” του “Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού” (Γ? τάξη Γυμνασίου, και Α? τάξη Λυκείου) που, όμως, όσο “φιλότιμα” κι αν “διδάσκεται” αυτό, παραμένει ελλιπές.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ στο σχολείο (Νηπιαγωγείο – Δημοτικό – Γυμνάσιο – Λύκειο κ.λπ.) μοναδικό κριτήριο παραμένει η… ηλικία του παιδιού (και οι τυχόν “τίτλοι” που έχει). Αυτά στην εποχή μας δεν αρκούν. Στη χώρα μας, δυστυχώς ακόμη, παραμένει ακλόνητη η “φιλοσοφία” της αυτόνομης λειτουργίας των τριών εκπ/κών βαθμίδων (Δημοτικό – Γυμνάσιο – Λύκειο). Όχι ως αλληλοσυμπληρούμενες και αλληλοβοηθούμενες. Με συνέπεια τη μη φυσιολογική “μετάβαση” από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο ενός ποσοστού 10% των μαθητών (περίπου 100.000 σε όλη τη χώρα). Οι οποίοι μαθητές “δοκιμάζονται” ψυχολογικά αποκτώντας ανεπούλωτες τραυματικές εμπειρίες (στην Α? τάξη Γυμνασίου, ή και στην Α΄ Λυκείου). Σύμφωνα με έρευνα (3), ένα στα τέσσερα “πρωτάκια” του Γυμνασίου δηλώνει ότι δεν πολυκαταλαβαίνει τα μαθήματα, ενώ παρόμοιο ποσοστό δηλώνει πως φοβάται τους μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων στα διαλείμματα.

ΟΜΩΣ, τα πιο έντονα χαρακτηριστικά μιας μη φυσιολογικής μετάβασης από το ένα επίπεδο εκπαίδευσης στο άλλο, είναι “το χάσιμο παλιών φίλων”, η δημιουργία νέων ή η «μοναξιά», η “αλλαγή εκπαιδευτικών” στα μαθήματα, το να γίνεται κάποιος “νεότερος” ενώ ήταν παλαιότερος, η “αλλαγή διδακτικών μεθόδων” καθώς και οι “απαιτητικότερες εργασίες” στο σπίτι. Επίσης το 1/3 των μικρών μαθητών που ρωτήθηκαν δηλώνει ότι θα ήθελαν τους καθηγητές τους “πιο φιλικούς και ανεκτικούς” (κυρίως τα κορίτσια), και “περισσότερη βοήθεια για την προσαρμογή τους” (κυρίως τα αγόρια). Αλλά ποιος αντιλαμβάνεται τέτοιες… λεπτομέρειες;

ΟΤΑΝ τα παραπάνω σχολικά “τραύματα” είναι αμελητέα για το υπουργείο Παιδείας, γιατί να προσδοκούμε ότι το “νέο σχολείο” θα είναι πράγματι νέο, και μάλιστα με επίκεντρο τον μαθητή;

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

– (1) Εφημερίδα, “Έθνος”, 4-11-09)
– (2) Η παράμετρος “μετάβαση” είναι δεξιότητα θεμελιώδους σημασίας, για έναν επιτυχημένο “Σχολικό Επαγγελματικό Προσανατολισμό” (ΣΕΠ). (Οι άλλες τρεις παράμετροί του είναι η “αυτογνωσία”, η “πληροφόρηση” και η λήψη “απόφασης”). Αλλά, η έννοια της μετάβασης είναι στενά συνυφασμένη με όλα τα στάδια της ζωής μας.
– 3) Εφημερίδα, “Τα Νέα”, 11-11-09 [Έρευνα του δρος Ν. Αναστασάτου και Λ. Κεχαγιά].