Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΛΕΣΣΑ
Λίγοι έχουν γνώσεις αστροφυσικής. Όλοι όμως θα θέλαμε να γνωρίζουμε στοιχειωδώς μερικά απ’ τα μυστήρια του μαγικού κόσμου, που κρύβει το απέραντο διάστημα. Δεν υπάρχει δυσκολότερο θέμα απ’ αυτό της αστρονομίας, που γίνεται όμως πολύ εύκολο για έναν ερευνητή, όταν δείχνει αγάπη και ενθουσιασμό γι’ αυτό το είδος της εξωτικής επιστήμης.
Τον Νοέμβριο του 2009, το οποίον θεωρήθηκε ως παγκόσμιο έτος Αστρονομίας έγινε στο Πλανητάριο μια εκδήλωση του Συνδέσμου Ελληνίδων Επιστημόνων, όπου βραβεύτηκε η δρ Αθηνά Κουστένη, για το λαμπρό επιστημονικό της έργο, ως αστροφυσικού και ερευνήτριας του Αστεροσκοπείου των Παρισίων. Στο κατάμεστο Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου παρευρέθησαν και μίλησαν για το έργο και τις δραστηριότητες της νεαράς κ. Αθηνάς Κουστένη (τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο δημοσιογράφος κ. Προυκάκης) ο Ακαδημαϊκός και διαστημικός επιστήμων δρ Σταμ. Κριμιτζής, ο δ/ντής Διαστημικών Ερευνών Αστεροσκοπείου Αθηνών κ. Ι. Δαγκλής, ο δ/ντής του Πλανητάριου κ. Δ. Σιμόπουλος, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Χρ. Πρωτόπαπας, το μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Ελληνίδων Επιστημόνων κ. Παυλίνα Μποσταντζόγλου και άλλοι προσκεκλημένοι.
Τέτοιου είδους εκδηλώσεις είναι επιβεβλημένο να γίνονται, διότι εκτός του ότι παρουσιάζονται στο ευρύ κοινό τα έργα Ελλήνων επιστημόνων και βραβεύονται, δείχνουν στους νέους τι μπορούν να πετύχουν με την θέληση και την επιμονή τους, όπως η κ. Κουστένη, η οποία έχει γίνει περιζήτητη παγκοσμίως και στη ΝΑΣΑ στο να συντονίζει και να διευθύνει διαστημικά προγράμματα. Το όνομά της συνδέθηκε με την μελέτη των μεγάλων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος, κυρίως δε για την εξερεύνηση του Τιτάνα, ενός δορυφόρου του πλανήτη των δακτυλίων, του Κρόνου, στον οποίον ανήκει και ο δορυφόρος Εγκέλαδος. Η αστρονόμος κ. Κουστένη αποτελεί το κεντρικό πρόσωπο ως Διευθύντρια Ερευνών του Αστεροσκοπείου Μεντόν των Παρισίων για την προετοιμασία μελλοντικών αποστολών στον Δία και στον Κρόνο. Μίλησε στο Πλανητάριο με θέμα: “Η διαστημική εξερεύνηση του Τιτάνα και των άλλων δορυφόρων του Κρόνου”. Έδωσε να καταλάβουν όλοι με γλαφυρότητα, τα εκπληκτικά ευρήματα της Αμερικανοευρωπαϊκής αποστολής Κασίνι με την κάψουλα Χόϊγκεν, που έκανε ένα ταξίδι μερικά δισ. χιλιόμετρα, που για τους αστρονόμους δεν είναι τίποτα μέσα στο ηλιακό σύστημα, για να φθάσει στον Κρόνο. Το σύστημα πρωτοεπισκέφθηκαν τα ρομπότ των αποστολών Βόγιατζερ, που ξεκίνησαν το ’77 κι έφθασαν το ’80. Τότε ανακαλύφθηκε το σύστημα των περίφημων δακτυλίων του Κρόνου σε έναν εκ των οποίων βρέθηκε ο Τιτάνας. Είχε ανακαλυφθεί το 1654 από τον Κρίστιαν Χόϊγκεν, ήρθε στην επικαιρότητα το 1979 και το 1984 ασχολήθηκε μ’ αυτόν η κ. Αθηνά. Όταν τον Ιανουάριο του 2005 το ρομπότ Χόϊγκεν προσεδαφίστηκε στην επιφάνεια του Τιτάνα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ένα νέο κόσμο, ένα ουράνιο σώμα, μια σπάνια ευκαιρία, να κατανοήσουν, πώς δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε το ηλιακό σύστημα.
Η αστροφυσικός κ. Κουστένη, “διάκονος και εραστής του ουρανού” κατά τον κ. Σιμόπουλο, δείχνοντας παραστατικά σλάϊτς της πορείας και προσεδάφισης της κάψουλας στον Τιτάνα είπε: “Ο Τιτάνας είναι από πάγο και πετρώματα. Η μάζα του είναι πολύ χαμηλή εν σχέσει με την γη και ονομάστηκε έτσι γιατί είναι ο μεγαλύτερος δορυφόρος του πλανητικού συστήματος. Είναι μεγαλύτερος απ’ τον Ερμή, δεύτερος εν σχέσει με τον Γανιμίδη, περιφέρεται γύρω απ΄ τον Κρόνο, ο οποίος κάνει 30 χρόνια για μια περιφορά γύρω από τον ήλιο. Άρα ο Τιτάνας κάνει τον ίδιο χρόνο, που σημαίνει, ότι ένας χρόνος σ’ αυτόν είναι 30 γήινα. Έχουμε 7,5 χρόνια χειμώνα, και από 7,5 χρόνια Άνοιξη, Καλοκαίρι και Φθινόπωρο. Μια μέρα διαρκεί 16 γήινες, οχτώ νύχτα, οκτώ ημέρα. Η βασική αιτία του Τιτάνα για το ενδιαφέρον μας είναι, ότι έχει ατμόσφαιρα και ατμόσφαιρες που δεν βρίσκουμε στους δορυφόρους του ηλιακού συστήματος. Και τούτο γιατί η ατμόσφαιρα είναι εκείνη, που μας επιτρέπει, να αναπνέουμε. Και τι αναπνέουμε; Όσοι λένε οξυγόνο έχουν λάθος. Αναπνέουμε 78% άζωτο και αυτό είναι το βασικό στοιχείο του Τιτάνα. Μετά έχουμε οξυγόνο και στον Τιτάνα μεθάνιο. Το οξυγόνο είναι λιγοστό. Το μεθάνιο στον Τιτάνα παίζει το ρόλο του νερού και του οξυγόνου. Εκεί αντί για νερό και υδρατμούς έχουμε μεθάνιο. Σύννεφα από μεθάνιο, βροχή από μεθάνιο, υγρό στην επιφάνεια από μεθάνιο και ατμόσφαιρα από άζωτο και μεθάνιο. Είναι αυτά τα μόρια της οργανικής ύλης, που δημιουργήθηκε η ζωή στη Γη. Ένα προβληματάκι μικρό έχει ο Τιτάνας. Είναι λίγο μακρυά. Δέκα φορές πιο μακρυά όσο ο ήλιος από τη Γη και έχει λίγο φως. Είναι όλα σκοτεινά και κρύα. Στην επιφάνεια έχουμε θερμοκρασία -180°C και πάνω στην ατμόσφαιρα -200°C. Και τούτο διότι η επιφάνεια έχει θερμανθεί από ένα φαινόμενο, που γνωρίζουμε στη Γη, του θερμοκηπίου, που δημιουργείται από τα σύννεφα μεθανίου και άλλων αερίων. Ο Τιτάνας επιτρέπει να μελετηθούν οι συνθήκες, που επικράτησαν στη Γη πριν την εμφάνιση της ζωής, στην οποία το αρχικό στοιχείο ήταν η αμμωνία και το μεθάνιο. Αυτή η ιδιότυπη εκδήλωση για τα ελληνικά δεδομένα φανερώνει σ’ εμάς και φέρνει κοντά μας διακεκριμένους Έλληνες επιστήμονες, που διαπρέπουν σε άλλες χώρες και δεν τους ξέρουμε. Δίνει στους νέους το παράδειγμα προς μίμησιν ότι πετυχαίνουν τα πάντα, όταν έχουν όραμα και επιμονή. Και το καλό που μπορεί να κάνουν αυτοί οι “τιτάνες” της επιστήμης, όπως η κ. Κουστένη, είναι να γίνονται πρεσβευτές σ΄όλο τον κόσμο για το καλό της χώρας μας και να ‘ρχονται κατά καιρούς κοντά μας, να τους βλέπουμε.