«Δυσάρεστη πραγματικότητα και ανασταλτικό παράγοντα για την περαιτέρω ανάπτυξη της γεωργίας και του τουρισμού, που είναι δύο βασικοί τομείς της οικονομίας του Νομού Χανίων, αποτελεί σήμερα η έλλειψη διαθέσιμων υδατικών πόρων σε ορισμένες περιοχές». Και αυτό, παρά το γεγονός ότι ο Νομός Χανίων διαθέτει ένα σημαντικό υδατικό δυναμικό υπόγειων και επιφανειακών νερών, μεγάλο μέρος των οποίων, ωστόσο, καταλήγει ανεκμετάλλευτο στη θάλασσα!
Η αξιοποίηση των νερών σε τοπικό επίπεδο για την κάλυψη αναγκών ύδρευσης ήταν το θέμα που ανέπτυξε ο μελετητής Παύλος Παυλάκης, στην αναπτυξιακή διημερίδα που διοργάνωσε το Τμήμα Δυτικής Κρήτης του Tεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, σε συνεργασία με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων, το περασμένο Σαββατοκύριακο, στο Μεγάλο Αρσενάλι. Εισηγητές ήταν ακόμη η Δρ γεωλόγος, Κ. Παυλάκη και ο επίκουρος καθηγητής του ΤΕΙ Κρήτης, Ν. Λυδάκης – Σημαντήρης.
«Η αξιοποίηση των υπαρχόντων υδατικών πόρων και η αναζήτηση και εξασφάλιση νέων, για κάλυψη των πρόσθετων υδατικών αναγκών, θεωρείται σήμερα ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα του Νομού όπως και της υπόλοιπης Κρήτης», επισήμανε ο κ. Παυλάκης.
Αναφερόμενος στους λόγους για τους οποίους δημιουργείται το πρόβλημα έλλειψης διαθέσιμων υδατικών πόρων, αν και «το υδατικό δυναμικό του Νομού είναι υπερεπαρκές», ο μελετητής σημείωσε ότι «η έλλειψη οφείλεται στην άνιση κατανομή διαθέσιμων υδατικών πόρων στον χώρο και στον χρόνο (βροχοπτώσεις μόνο τη χειμερινή – εαρινή περίοδο), καθώς και στην άνιση κατανομή της ζήτησης στον χρόνο (σημαντικά αυξημένη κατά τη θερινή περίοδο). Επιπλέον, ένα μεγάλο μέρος των υπόγειων νερών, που προέρχονται από τα ανθρακικά πετρώματα των Λευκών Ορέων, είναι υφάλμυρα κυρίως λόγω διείσδυσης της θάλασσας (Αλμυρός Γεωργιούπολης, νότιες ακτές). Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μόνο ένα ποσοστό της τάξης του 10% του μέσου ετήσιου όγκου των επιφανειακών και υπόγειων νερών του Νομού να είναι σήμερα εκμεταλλεύσιμο, με τα υπάρχοντα έργα. Το υπόλοιπο ποσοστό (90%) ρέει ανεκμετάλλευτο επιφανειακά ή υπόγεια προς τη θάλασσα», τόνισε ο κ. Παυλάκης.
Ο ίδιος σημείωσε ότι «η αντιμετώπιση του προβλήματος της ανισοκατανομής των υδατικών πόρων στον χώρο της Κρήτης και στον χρόνο, με βροχές μόνο τη χειμερινή – εαρινή περίοδο και αυξημένη ζήτηση νερού το θέρος, γίνεται με τον σχεδιασμό συστημάτων μεγάλων έργων εθνικού επιπέδου, ενιαίας διακίνησης και διαχείρισης υπόγειων και επιφανειακών πόρων, κατά το πρότυπο αντίστοιχων έργων στο Ισραήλ, στη Νότια Γαλλία κλπ. και πρόσφατα και στην Ελλάδα. Στην Κρήτη τα συστήματα αυτά είναι τέσσερα», ανέφερε.
Το πρώτο σύστημα έχει τον τίτλο «Αξιοποίηση υδατικού δυναμικού Δυτικής Κρήτης”, μελετήθηκε από το τέως ΥΠΕΧΩΔΕ για ύδρευση 300.000 κατοίκων – τουριστικών κλινών και άρδευση 220.000 στρεμ. και την κατασκευή του και εκπόνηση των περαιτέρω μελετών έχει αναλάβει ο ΟΑΔΥΚ. Το έργο έχει κατασκευαστεί σε ποσοστό 70% και λειτουργεί επιτυχώς με χρήση νερών πηγών και υπόγειων νερών, που αντλούνται μέσω γεωτρήσεων με προοπτική περαιτέρω χρήσης υπόγειων νερών. Στο σύστημα αυτό θα ενταχθεί και το φράγμα Ποταμών Αμαρίου Ρεθύμνου, που έχει αποπερατωθεί, θα ενταχθεί το υπό κατασκευή φράγμα Βαλσαμιώτη και μελλοντικά τέσσερα ακόμη φράγματα με στόχο την περαιτέρω αύξηση των διαθέσιμων υδατικών πόρων, επισήμανε ο κ. Παυλάκης.
Μεγάλες οι δυνατότητες αρκεί να…
Ο κ. Παυλάκης παρουσίασε συγκεκριμένα στοιχεία, με βάση τα οποία παραμένει ανεκμετάλλευτο ένα πολύ μεγάλο μέρος των νερών.
Ειδικότερα, σημείωσε ότι «με βάση τα αποτελέσματα εκτεταμένων ερευνητικών εργασιών και την αξιολόγηση στοιχείων δημοσιευμένων ερευνών προκύπτει ότι στο βορειοδυτικό τμήμα των Λευκών Ορέων αναπτύσσεται ένα σύνθετο υδροφόρο σύστημα… Το σύνθετο αυτό σύστημα εκφορτίζεται από τις πηγές Αγιάς, Μεσκλών και Αναβάλλοντα, μέσου ετήσιου όγκου αντίστοιχα 80, 30 και 13 εκατομ. m3. Από τον παραπάνω όγκο ειδικότερα των πηγών Αγιάς αξιοποιείται σήμερα μόνο το 35%, ενώ ο υπόλοιπος ρέει ανεκμετάλλευτος προς τη θάλασσα. Στον αξιοποιούμενο όγκο περιλαμβάνονται περίπου 10 εκατομ. m3 τα οποία αντλεί ο ΟΑΔΥΚ ετησίως κατά τη θερινή περίοδο από τον υδροφορέα Αγιάς την τελευταία 15ετία, πρόσθεσε ο κ. Παυλάκης.
Ο ίδιος τόνισε ότι «με βάση τα αποτελέσματα υδρογεωλογικών μελετών που έχουν εκπονηθεί αλλά και της πρόσφατης διερεύνησης της διακύμανσης της ποιότητας νερού των πηγών Αγιάς κατά τη διάρκεια αντλήσεων στον καρστικό υδροφορέα Μυλωνιανών, είναι δυνατή η περαιτέρω προοδευτική εκμετάλλευση του υπόγειου υδροφορέα των πηγών Aγιάς (περιοχή Μυλωνιανών) με άντληση έως 20 εκατομ. m3 ετησίως. Πρόκειται περί αντλούμενων όγκων νερού από τα ρυθμιστικά αποθέματα του εκτεταμένου υδροφορέα, τα οποία θα αναπληρώνονται από τις κατεισδύσεις νερών της βροχής και των χιονιών της επόμενης χειμερινής – εαρινής περιόδου, τα οποία υπό άλλες συνθήκες θα έρρεαν ανεκμετάλλευτα στη θάλασσα. Προς τούτο θα πρέπει να διανοιχθούν πρόσθετες υδρογεωτρήσεις που θα αντλούν το νερό στην κεντρική δεξαμενή Αγιάς, από την οποία τροφοδοτείται με νερό για υδρεύσεις και για αρδεύσεις ο ανατολικός κύριος αγωγός Αγιάς – Σούδας. Έτσι, ολόκληρος ο όγκος νερού του φράγματος Βαλσαμιώτη (5 εκατομ. m3 ετησίως) θα είναι διαθέσιμος κατά το τέλος της αρδευτικής περιόδου και θα μεταφέρεται για την άρδευση της περιοχής Αγιάς – Κολυμβαρίου», υπογράμμισε ο κ. Παυλάκης.
Ο μελετητής τόνισε ότι «η ορθολογική διαχείριση – αξιοποίηση γενικότερα του πλούσιου υδατικού δυναμικού υπόγειων και επιφανειακών νερών του Νομού Χανίων είναι σήμερα μια πρόκληση, αλλά και μια ευκαιρία, λόγω και των διεθνών συνθηκών έλλειψης νερού».
Και συνέχισε: «Με δεδομένο ότι η εγκεκριμένη μελέτη διαχείρισης υδατικών πόρων της Περιφέρειας Κρήτης είναι γενική και θέλει αναμόρφωση σύμφωνα με το νέο νομοθετικό πλαίσιο, σε τοπικό επίπεδο με χρηματοδότηση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και φορέα τον ΟΑΔΥΚ υλοποιείται από το Τμήμα Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης διαχειριστική μελέτη των λεκανών απορροής Κερίτη και Κοιλιάρη. Η μελέτη αυτή θα πρέπει να συμπληρωθεί και να προσαρμοσθεί προς τις απαιτήσεις των Υπουργείων για τη διαχείριση των υδατικών πόρων μέσω υφιστάμενων και μελετούμενων έργων ταμίευσης νερών, μεταφοράς νερών και διανομής τους».
Ο μελετητής ανέφερε, επίσης, ότι «είναι απαραίτητο, μετά την έγκριση της παραπάνω διαχειριστικής μελέτης, να ακολουθήσει η σύνταξη τεχνικής μελέτης – έρευνας για τις θέσεις και τη δυναμικότητα των πρόσθετων υδρογεωτρήσεων στην περιοχή Μυλωνιανών και των έργων διασύνδεσής τους με το υπάρχον σύστημα μεταφοράς νερού. Η ανάγκη χρηματοδότησης και υλοποίησης της ανωτέρω τεχνικής μελέτης – έρευνας, εκτιμώμενου προϋπολογισμού 300.000 ευρώ περίπου, είναι πρωταρχικής σημασίας, δεδομένου ότι χωρίς τη σύνταξή της και τη στη συνέχεια, μέσω του ΠΕΠ Κρήτης του ΕΣΠΑ, υλοποίηση του χαμηλού κόστους έργου της αναρρύθμισης του υδροφορέα των πηγών Αγιάς (Μυλωνιανά), κανένα από τα αναγκαία μεγάλα προτεινόμενα έργα στο Τομεακό Πρόγραμμα του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και του ΕΠΠΕΡΑΑ δεν μπορεί να τεκμηριωθεί και να υλοποιηθεί».
Ο κ. Παυλάκης τόνισε, ακόμη, ότι «το τέως ΥΠΕΧΩΔΕ/Δ6 έχει αναλάβει, μεταξύ των άλλων, και κατασκευάζει τα μεγάλα έργα Εθνικού επιπέδου ύδρευσης των σημαντικών τουριστικών περιοχών της Ελλάδα. Τα έργα αυτά περιλαμβάνουν τα υδροληπτικά έργα (ταμιευτήρες, υπόγεια νερά), τα διυλιστήρια, τους κύριους αγωγούς μεταφοράς νερού και τους αγωγούς προσαγωγής νερού από τους κύριους αγωγούς μέχρι της δεξαμενές αποθήκευσης νερού (συμπεριλαμβανομένων), από τις οποίες θα τροφοδοτούνται τα εσωτερικά δίκτυα ύδρευσης των πόλεων, οικισμών και τουριστικών περιοχών. Τα κύρια αυτά έργα ύδρευσης είναι:
1. Ο νέος κύριος αγωγός μεταφοράς νερού ο οποίος θα ξεκινά από τη κεντρική δεξαμενή Αγιάς που θα τροφοδοτείται από τον υπόγειο υδροφορέα των πηγών Αγιάς (Μυλωνιανά) και θα κινείται προς Κολυμπάρι – Κίσαμο και Γαλατά μετά των αγωγών προσαγωγής νερού στις δεξαμενές ημερησίας εξίσωσης (συμπεριλαμβανομένων).
2. Ο κύριος αγωγός μεταφοράς νερού που θα ξεκινά από τη κεντρική δεξαμενή Αγυιάς και θα κινείται κατά τη διαδρομή Σούδα – Ακρωτήρι. Το πρώτο του τμήμα θα είναι ο υπάρχων αγωγός Αγυιάς – Σούδας που έχει επαρκή παροχετευτική ικανότητα.
3. Ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση των δικτύων ύδρευσης του Δήμου Χανίων».
«Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας του νυν Υπ. Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων κρίνεται λογικό και εφικτό όπως η Περιφέρεια Κρήτης και οι αρμόδιοι φορείς του Ν. Χανίων, ζητήσουν την ένταξη στο αντίστοιχο Τομεακό Πρόγραμμα του την ύδρευση των τουριστικών περιοχών κόλπου Κισάμου, κόλπου Χανίων, Ακρωτηρίου και Δήμου Χανίων, οπότε ο μικρός προϋπολογισμός του ΠΕΠ Κρήτης για τα αντίστοιχα θα διατεθεί για τα μικρά έργα της Κρήτης», κατέληξε ο κ. Παυλάκης.
