Γράφει ο κ. ΣΤΑΜΑΤΗΣ Απ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ, Δάσκαλος – Λαογράφος
Αγαπητοί αναγνώστες, καλημέρα σας!
Καλό μήνα και καλές Απόκριες, μια κι ο Φλεβάρης μέσα στις είκοσι οχτώ μέρες του φέτος, είναι φορτωμένος από τις πρώτες του μέρες, με πολλές γιορτές.
Αρχισε με τον Αγιο Τρύφωνα (1/2) τον προστάτη των σπαρτών, των κήπων, των φυτών γενικά, συνέχισε με την Υπαπαντή του Κυρίου (2/2), προχώρησε με την γιορτή (3/2) των νεομαρτύρων: “Σταματίου, Ιωάννου και Νικολάου, των εκ Σπετσών” και την επομένη (4/2) με την εορτή Ισιδώρου του Πηλουσιώτου, μεγάλου εκκλησιαστικού πατέρα, συγγραφέα και μοναχού σε μοναστήρι του Πηλούσιου όρους (370-450 μ.Χ.) και πάμε μεθαύριο Κυριακή (7/2) με τις Απόκριες.
Τα λαογραφικά τους τα έχομε γράψει απ? αυτήν εδώ τη θέση, πολλές φορές. Γι? αυτό, φέτος, θα περιοριστούμε σε μια μόνο φράση, τη φράση που έλεγε πάντα και λέει, η Κρήτη της Παράδοσης στα παιδιά της: “… Και βέβαια γλεντίσετε, διασκεδάσετε, μόνο να μην ξεχνάτε την παραγγελιά των παππούδων σας, που λέει:
– Ξιά σας παιδιά μου, πάντα να θυμάστε, πως: “Το πολ;y περίσσιο, το χαλά το ίσιο!…”.
Σοφή και μετρημένη κουβέντα· τα λέει όλα!
***
Κι ύστερα από τις εισαγωγικές αυτές γραμμές, προχωρούμε στα σημερινά περιεχόμενα της στήλης μας:
Πρώτο θέμα της, έχει σήμερα την ωραία έκδοση της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος – Εθνικό Ιστορικό Μουσείο – Josef Berinda: “ΚΡΗΤΗ 1870”.
Αθήνα, 2009, σχ. 32Χ29, χ. σελιδ/ση, χ/δετη έκδοση με ολοσέλιδες φωτό και χάρτη της Κρήτης.
– Πρόκειται για μια αποκάλυψη, αυτό το θαυμάσιο φωτογραφικό λεύκωμα της γεραράς Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος για την Κρήτη του 1870, όπως την είδε ο φακός του Josef Berinda.
– “Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα λευκώματα που κατέχει η Ι.Ε.Ε.Ελλάδος” και του οποίου η αξία της φωτογραφικής αυτής τεκμηρίωσης είναι μεγίστη, διότι παρουσιάζει φωτογραφικά την αποτύπωση των πόλεων και των διαφόρων περιοχών της Κρήτης στην κατάσταση που αυτές βρίσκονταν αμέσως μετά την Μεγάλη Κρητική Επανάσταση του 1866-69.
Ιδιαίτερα για τον τόπο μας σημειώνονται εισαγωγικά από την κ. Μαρκασιώτη, επιμελήτρια του έργου, και τα παρακάτω
“… Η Κρήτη στα χρονιά της τουρκικής κατοχής έχει να επιδείξει ένα σημαντικό αριθμό φωτογράφων στις κυριότερες πόλεις της.
Οι πρώτες φωτογραφικές μηχανές έφτασαν στο νησί γύρω στα 1860. Πολύ σύντομα στις μεγάλες πόλεις εγκαταστάθηκαν ξένοι και ντόπιοι επαγγελματίες οι οποίοι μαζί με τους ερασιτέχνες κάλυψαν όλο το φάσμα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της Κρήτης που στο γύρισμα του αιώνα παρουσίαζε χαρακτήρα πολυεθνικό και πρώιμη αστικοποίηση λόγω της παρουσίας των Μεγάλων Δυνάμεων και της ανάπτυξης του εμπορίου.
Τα Χανιά, πρωτεύουσα του νησιού, αποτέλεσαν το σημαντικότερο κέντρο της Κρήτης στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα για αυτό παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση φωτογράφων εκεί καθώς και οι πρόξενοι των Μεγάλων Δυνάμεων συνέβαλαν προσωπικά στην προώθηση της φωτογραφικής τέχνης διευρύνοντας τη θεματολογία και πέρα από την κοινωνική ζωή…
… Ο Josef Berinda γεννήθηκε στις 26 Μαρτίου 1841 στο Petrikau της κεντρικής Πολωνίας η οποία τότε ανήκε στην ευρύτερη Αυ-στροουγγρική Αυτοκρατορία. Πατέρας του ήταν ο Andreas Berinda, διαχειριστής της κτηματικής περιουσίας του πρίγκηπα Lubomirsky της Γαλικίας. Ο Josef Berinda μετανάστευσε στην Ιταλία και από εκεί γύρω στα 1868 βρέθηκε στην Κρήτη. Άρχισε να εργάζεται ως φωτογράφος στα Χανιά με τον φίλο του ιταλό φωτογράφο Battista Anselmi από το San Remo, σε ατελιέ το οποίο βρισκόταν κοντά στο πρώην δημαρχείο της πόλης στο Ενετικό λιμάνι. Ο Berinda είχε σπουδάσει μηχανικός και έτσι ανέλαβε ύστερα από εντολή του κυβερνήτη της πόλης Reouf Pascha τη δημιουργία χάρτη της πόλης των Χανίων και τη χάραξη του νέου δρόμου που θα ένωνε τα Χανιά με το λιμάνι της Σούδας.
Από το 1870 αναλαμβάνει γραμματέας στο Αυστροουγγρικό Προξενείο στα Χανιά όπου πρόξενος ήταν ο Ferdinand Micksche, την κόρη του οποίου Laura παντρεύτηκε στις 22/6/1891 και με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον Ferdinand και τον Ladislaus.
Η προσφορά του στη θέση αυτή εκτιμήθηκε πολύ και έτσι του απονεμήθηκε ο Χρυσός Σταυρός Αξίας. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1897 με το κύρος της θέσης του βοήθησε να σωθούν πολλές ελληνικές ζωές…
…Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των δραστηριοτήτων δεν παραμέλησε το φωτογραφικό του έργο. Το 1873 πήρε μέρος στην Παγκόσμια Έκθεση της Βιέννης με σειρά φωτογραφιών και σχεδίων και βραβεύτηκε με μετάλλιο. Φωτογράφησε κυρίως τοπία της Κρήτης, ιστορικά γεγονότα της περιόδου και πορτραίτα στο στούντιο. Εξέδωσε επίσης χρωμολιθόγραφα επιστολικά δελτάρια από απόψεις του νησιού που ο ίδιος φωτογράφιζε.
Πέθανε στο Ηράκλειο στις 12 Ιουνίου 1904 εντελώς ξαφνικά σε ηλικία 63 ετών, από καρδιακή προσβολή. Η ταφή του έγινε στο Καθολικό Κοιμητήριο Ηρακλείου με μεγάλη συμμετοχή του προξενικού σώματος και απλού κόσμου… »
– Χαιρόμαστε τις πολύτιμες στιγμές που μας χαρίζει το ιστορικό αυτό Φωτογραφικό Λεύκωμα για την Κρήτη του 1870.
– Ταυτίζουμε στη σκέψη μας την τότε εικόνα, π.χ. του Καστελλιού, με την σύγχρονη!
– Τοποθετούμε περιοχές και κτίσματα του τότε με το σήμερα και οδηγούμαστε σε ενδιαφέρουσες συγκρίσεις για την παρούσα εικόνα με την… εξέλιξη που διαπιστώνουμε.
Εχομε πλέον στα χέρια μας ένα πολύτιμο ντοκουμέντο χάρις στην Ι.Ε.Ε. Ελλάδος. Μην το χάσετε αργοπορώντας. Χαρά μας να το προλάβετε όλοι σας. Τα αντίτυπα που διατίθενται είναι κάπως περιορισμένου αριθμού. Διατίθενται δε μόνον από το Βιβλιοπωλείο Πετράκη (Νέα Καταστήματα) για λογαριασμό και ενίσχυση του έργου του Ναυτικού Μουσείου μας, στα Χανιά!
– Προμηθευτήτε το και χαρήτε το, ξεφυλλίζοντάς το προσεκτικά. Θα σας ξεναγήσει στην πριν από 140 χρόνους (1870-2010) Κρήτη μας, από την Κίσαμο ως τον Πλατανιά, τη Σούδα, το Νιο Χωριό, τον Ομαλό και τα Χανιά μας, κι απ? εκεί ως το Ρέθυμνο, τ? Αρκάδι, την Γόρτυνα, την Ιδη, τη Μεσσαρά και τον Χάρακα και τέλος ως το Ηράκλειο και το Λασίθι (Αγ. Νικόλαο, Ιεράπετρα, Σπιναλόγκα κ.λ.), αλλά και αυθεντικές μορφές Κρητικών με τις τότε ενδυμασίες των!
Συγχαίρουμε το Ναυτικό μας Μουσείο και τη νέα του Διοίκηση (Πρόεδρος Δ.Σ. ο Αρχιπλοίαρχος (Μ) Π.Ν. ε.α. κ. Μανώλης Πετράκης), με την ευκαιρία που μας δίδει η αναφορά μας, στην παραπάνω πολύτιμη και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και συλλεκτική, έκδοση!
***
Και τώρα, δύο Ημερολόγια!
1. Ιεράς Μητροπόλεως Κισάμου και Σελίνου:
“ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟΝ, 2010”
Καλαίσθητο και πλουσιώτατο σε περιεχόμενο, το εφετινό Ημερολόγιο τσέπης της Ι.Μ.Κ.Σ., αφιερωμένο στον μαρτυρικό και ακτινοβόλο πάνσεπτο Οικουμενικό μας θρόνο στην Κωνσταντινούπολη!
Με το χαρακτηριστικό εξώφυλλο που βλέπετε, αρχίζει το σχετικό αφιέρωμα και συνεχίζεται με το εμπνευσμένο εόρτιο μήνυμα της Α.Θ. Παναγιότητος του Οικουμ. Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου.
Ακολουθεί το Εισοδικό του Σεβ. Μητροπολίτου Κισάμου και Σελίνου κ.κ. Αμφιλοχίου, ενώ έπεται στοχαστικό κείμενο του Σεβασμιώτατου Γέροντα Μητροπολίτου, του από Κισάμου κ. Σελίνου Ειρηναίου.
Το υπόλοιπο ιδιαίτερα περιεκτικό Ημερολόγιο της Ι.Μ.Κ.Σ. περιλαμβάνει: Συνοπτική ιστορία του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου με σχετικό φωτογρ. υλικό, βιογράφημα του Σεπτού μας Πατριάρχου, Κρητικό Αγιολόγιο, Εορτολόγιο κατά μήνα, Κυριακά αναγνώσματα και παρά πόδας εκλεκτά ανθολογήματα περιεκτικών κειμένων.
Το Ημερολόγιο συμπληρώνουν “οι Ευχές της Τραπέζης”, ο “Μικρός Παρακλητικός κανόνας” και “οι Χαιρετισμοί στην Θεοτόκο” (στο πρωτότυπο) ημέρες και περίοδοι νηστείας, κυριότεροι σταθμοί στην ιστορία της Εκκλησίας Κρήτης, Διατελέσαντες Επίσκοποι-Μητροπολίτες στην Ι.Μ.Κ.Σ., διοίκηση της Εκκλησίας Κρήτης, της Ι.Μ.Κ.Σ., Διακονία, Τοπικό αγιολόγιο, κ.λπ. όλα χρήσιμα και απαραίτητα για κάθε πιστό. Ιδιαιτέρας μνείας νομίζουμε, τα ιερά γράμματα “Μικρού Παρακλητικού Κανόνος” και των “Χαιρετισμών” διότι εξοικειώνεται ο πιστός στα των ακολουθιών, συμμετέχει και κατανοεί το ιερό περιεχόμενό των, με τρόπο αβίαστο. Καλή χρονιά και παρά Θεού ευλογημένο το έργο Σας!
2. Κι από εκκλησιαστικό Ημερολόγιο, στο ημερολόγιο γραφείου του Συλλόγου των Εργαζομένων Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος.
Πρόκειται για Ημερολόγιο αφιερωμένο στο ενδιαφέρον θέμα: “Τα παιδιά μας ζωγραφίζουν για το περιβάλλον”.
Περιλαμβάνει θαυμάσια παιδική εικονογράφηση, που προέρχεται από διαγωνισμό μεταξύ των παιδιών των εργαζομένων στην Εθν. Τράπεζα. Μεσ? από τις πρωτότυπες αυτές εικόντες ανιχνεύονται οι παιδικές απόψεις για το περιβάλλον, οι σχετικές προτάσεις και οι ευαισθησίες των, θέματα και ζητήματα κρίσιμα για όλους μας.
Δεν έχουμε παρά να συγχαρούμε τα παιδιά που μετείχαν στον διαγωνισμό αυτό. Επίσης να ευχαριστήσουμε το Δ.Σ. του ΣΥ.ΤΑ.ΤΕ. για την ιδέα τους και την επιτυχή υλοποίησή της. Το θέμα που διάλεξαν είναι καίριο, είναι ζωτικό και μας απασχολεί όλους μας.
Θερμά συγχαρητήρια από τα Χανιά. Χάρις στον αγαπητό κ. Ορέστη Σαρανταένα, συν/χο σας, το χαρήκαμε κι εμείς! Τον ευχαριστούμε!
Εδώ όμως φτάσαμε και σήμερα στο τέλος. Τα ξαναλέμε -συν Θεώ- την άλλη Παρασκευή. Ως τότε, γεια Σας.
-Και δύο υπενθυμίσεις:
1. Την Κυριακή (7/2) και ώρα 11.30 π.μ. στις Κορακιές – Διασταύρωση Μάχης Κρήτης και δρόμου προς Δεξαμενή, οι Πολιτιστικοί Φορείς του Ακρωτηρίου, οργανώνουν Εκδήλωση Τιμής και Μνήμης για το “Ακρωτήρι 1897”. Χρεός μας να τιμήσουμε με την παρουσία μας “τους ενδόξως υπερ Πίστεως και Πατρίδος πεσόντες οπλίτες του Στρατοπέδου Ακρωτηρίου, κατά τας διαφόρους μάχας”.
2. Την ίδια μέρα και ώρα στα Χανιά, στο Ενοριακό Πολιτιστικό Κέντρο του Αγ. Κων/νου (Νέας Χώρας) οργανώνεται από την Νομαρχιακή μας Αυτοδιοίκηση Φιλολογικό μνημόσυνο με θέμα: “Την Πολιτική και Ποιητική στο έργο του Γ. Μανουσάκη. Η πορεία της ζωής του.”
Η παρουσία μας είναι επιβεβλημένη. Η αναγνώριση της προσφοράς των τέτοιου επιπέδου Πνευματικών μας αναστημάτων είναι Χρέος και καθήκον μας!
