Γράφει ο ΒΑΣΙΛΗΣ Γ. ΧΑΡΩΝΙΤΗΣ
“Εχει ειπωθεί… Η μνήμη της ανθρωπότητας είναι τα βουνά… Κι αυτό εδώ το βουνό έχει πολλά να θυμηθεί. Πώς όμως να κάνεις το βουνό να μιλήσει… Πώς να περιγράψεις αυτά που ακούει η ψυχή σου όταν γυρίζεις και πορπατείς… Η ποίηση, η μουσική… Ετσι προσπαθούν, αιώνες τώρα, αυτοί που μίλησαν μ? αυτό τον τόπο.
Μα δεν περιγράφεται ο αέρας. Ούτε το πέταγμα του πουλιού. Ούτε η μυρωδιά της βρεγμένης γης. Ούτε η καθαρτική σιωπή του χιονιού.
Η ομορφιά δεν αποτυπώνεται.
Αυτές εδώ οι εικόνες δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μικρές και φευγαλέες όψεις αυτού του θαύματος. Τι να προλάβεις να δεις στο φως της αστραπής… Ψηφίδες μικρές απ? το άπειρο ψηφιδωτό του κόσμου… Σπονδές στο βουνό του θεού, σ? ένα από τα βουνά που διάλεξε να ευλογήσει. Στον δικό μας Ψηλορείτη”.
Αυτά γράφονται, εισαγωγικά, στο πανέμορφο φωτεινό ημερολόγιο “Στιγμές στον χρόνο του Ψηλορείτη” που επιμελήθηκε η Ρίτα Σουλτάτου, η ευαίσθητη και ακάματη κοινωνική λειτουργός του ΚΑΠΗ Δήμου Ανωγείων…
Ο Ψηλορείτης, το ιερό μεγαλόπρεπο βουνό της Κρήτης, που υψώνεται γιγάντιο στο κέντρο του νησιού, στάθηκε για αιώνες κατοικία θεών και των ανθρώπων στήριγμα.
Τραγουδήθηκε απ? τον ανώνυμο λαό και τους επώνυμους βάρδους. Γίγαντα πατριάρχη τον ονομάζει ο μεγάλος Παλαμάς που τον τραγουδεί, μαζί με τ? άλλα βουνά της Κρήτης με τα παρακάτω λόγια:
“Τα Λασιθιώτικα Βουνά
κι οι Σφακιανές Μαδάρες
κι ανάμεσα ψηλότερος,
σαν πατριάρχης γίγας,
ο Ψηλορείτης, τα βουνά
τα πυκνοδασωμένα, σε πλάγια,
λάκκες και κορφές
κρατάνε των αιώνων,
παθήματα, μαθήματα,
της μοίρας τα δευτέρια
και της ανθρώπινης βουλής
τους δρόμους και τους τρόμους
και των καιρών τις αλλαγές,
τις πληρωμές αιώνων…”.
Κάτασπρος τον χειμώνα απ? τα χιόνια παίρνει μιαν ασυνήθιστη υποβλητικότητα γεμάτη μυστήριο και γοητεία και πρασινωπός το καλοκαίρι διαμοιράζει τις πνοές των ανέμων, που φέρνουν πότε τη δροσιά του Αιγαίου και πότε τον αφρικανικό καύσωνα.
Πρώτος την “καλημέρα” δέχεται του ήλιου, με την Ανατολή κι έχει παντοτινά τη χάρη ν? απολαμβάνει τις ύστερες ακτίνες με τη Δύση.
Ολα τα δέχεται το μεγάλο βουνό, που υψώνει τ? ανάστημά του κι αντέχει στων καιρών και των αιώνων το πέρασμα, τόσο που γίνηκε σύμβολο και θρύλος. Στην αγκαλιά του υψώνεται το πλατύ οροπέδιο με το προϊστορικό όνομα η (Ν)Ιδα, που δέθηκε απ? τα πανάρχαια χρόνια με τη Μυθολογία, καθώς κρατεί σε μια κόχη της τη “Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας”, το “Ιδαίον Αντρον” των αρχαίων, το “Αρκέσιον” περίφημο κέντρο λατρείας και προσευχής, μεγάλο θεολογικό σπουδαστήριο θεοσοφικών διδασκαλιών, που το υπηρέτησαν Κουρήτες, Ιδαίοι Δάκτυλοι, Νύμφες και Μέλισσες και το επισκέφτηκαν οι μεγαλύτερες μορφές του αρχαίου κόσμου κι ανάμεσά τους ο Μίνως, ο Ραδάμανθυς, ο Επιμενίδης, ο Πυθαγόρας…
Ο Ομηρος την ονομάζει “πολυπίδαξ Ιδη” γιατί δεν ήταν μόνο πλούσια σε βλάστηση αλλά και σε νερά.
Ο,τι κι αν πει κανείς για τον Ψηλορείτη είναι λίγο, είναι κατώτερο απ? την πραγματικότητα. Οι θρύλοι, οι ιστορίες, οι παραδόσεις είναι αξεδιάλυτα δεμένες με το ιερό βουνό που, όταν ανηφορίζεις τις κορφές του, νομίζεις ότι σε συντροφεύουν θεοί και ήρωες, ίσκιοι και πνεύματα, κόσμος πραγματικός και κόσμος της φαντασίας.
Εδώ, σ? αυτό το ειδυλλιακό τοπίο, στη Νίδα, λένε πως η θεά Δήμητρα ενώθηκε μ? έναν θνητό, τον ήρωα Ιασίωνα και γεννήθηκε ο Πλούτος.
Εδώ οι Ανωγειανοί πιστεύουν ότι είναι το μνήμα της γυναίκας του ήρωα του Ερωτόκριτου, του Χαρίδημου, που τη σκότωσε, λέει κατά λάθος, κυνηγώντας στον Ψηλορείτη.
Εδώ διαδραματίζεται η ποιμενική κωμωδία “Γύπαρις” του Γεωργ. Χορτάτση. Ο Τορκουάτο Τάσο την απαθανάτισε στο αριστούργημά του “Η Απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ” κι ο Δάντης στη “Θεία Κωμωδία” του…
Θρύλοι… ιστορίες… παραδόσεις… κι ανάμεσά τους η Ζώμιθος που μαζί με τ? άλλα είναι δεμένη και με τη “δρακοντοκτονία” του Μανουρά…
Σ? αυτό τον Ψηλορείτη “της ομορφιάς, του μύθου, της ιστορίας, της δύναμης” είναι αφιερωμένο το ανωγειανό ημερολόγιο και μας καλεί να “ταξιδέψουμε, να ονειρευτούμε, να αναζωογονηθούμε…”.
Κερδισμένοι, εκείνοι που θα το κρατήσουν στα χέρια τους και θα βάλουν στην καρδιά τους μέσα από τις πανέμορφες φωτογραφίες και τα εκφραστικότατα σχόλια του Γιάγκου Χαιρέτη τις “στιγμές στον χρόνο του Ψηλορείτη”…
