ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

Του δόκτορος ΜΙΧΑΛΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΑΚΗ
Η έβδομη τέχνη είναι εκείνη που απευθύνεται στο μεγάλο κοινό και αν το αισθητό και ηθικό μήνυμα που βγαίνει από ένα σενάριο και μια σκηνοθεσία έχει το άρωμα της ποιότητας και του παιδαγωγικού αποτελέσματος της εσώτερης ανάτασης, τότε σκηνοθέτης και ηθοποιοί μπορούν με σιγουριά να πουν: ο κόπος μας δεδικαίωται και η αισθητική τελείωση επετεύχθη.
Δυστυχώς ο αμερικάνικος σινεμάς, αυτός ο απέραντος βάρβαρος της ποσοτικής αηδίας, όλα αυτά τα σκουπίδια της ανθρώπινης κατάπτωσης και της ανύπαρκτης κουλτούρας ενός λαού, που υπολείπεται κατά παρασάγκας από τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και όπου η ανθρώπινη υπόσταση συνθλίβεται στον εκχυδαϊσμό των ημιμαθών μπίζνεσμαν. Τα σκουπίδια κινηματογραφικής αθλιότητας που διοχετεύει η ΡΑΧ ΑΜΕRICANA στον κόσμο όλο είναι απόβλητα ενός λαού χαμηλής παιδείας και παχυλής ημιμάθειας. Δυστυχώς η κινηματογραφική αγορά έγινε μια χωματερή και οι σκεπτόμενοι με ανώτερη αισθητική καλλιέργεια άνθρωποι δυσκολεύονται να βρουν και να χαρούν τα λιγοστά έργα αληθούς τέχνης, τα έργα που αποπνέουν την διαλεκτή αίσθηση της απόλυτης ομορφιάς που μόνο η μεγάλη τέχνη εκφράζει.
Ευτυχώς υπάρχουν οι ευρωπαίοι δάσκαλοι του είδους, οι ανεπανάληπτοι αισθητικοί παιδαγωγοί. Αυτοί οι αξεπέραστοι σκηνοθέτες που δεν προσέφεραν στο μεγάλο κοινό ψυχαγωγία απλή και εφήμερη, μα σήκωσαν τον άνθρωπο από τα χαμηλά και τον ανέβασαν στα ψηλώματα του ηθικού και φιλοσοφικού ειδέσθαι.
Ιταλοί και Γάλλοι σκηνοθέτες έδωσαν στην έβδομη τέχνη τις πραγματικές διαστάσεις των δυνατοτήτων της και όχι μόνο αυτοί, ο Σουηδός Μπέργκμαν και ο Ρώσος Αϊζενστάιν, απεκάθαραν τον χώρο όπου οι φαύλοι και αφιλοσόφητοι Αμερικάνοι έχουν αηδιαστικά καταβρωμίσει, με ό,τι σαχλό, ό,τι αισχρόβιο και βλακώδες. Ανάμεσα στους μεγάλους δημιουργούς προβάλλει ένα όνομα, μια ασύγκριτη ιδιοφυΐα ο Λουκίνο Βισκόντι, αριστοκράτης την καταγωγή, αριστουργηματικός στις θεσπέσιες κινηματογραφικές του δημιουργίες. Ο Βισκόντι μελετά σε βάθος τις ανθρωπινες παρορμήσεις, τις καταγράφει και τις αναλύει μεθοδικά, χωρίς βερμπαλισμούς και αυτοσχεδιάσματα. Ανυψώνει την ανθρωπιά και απαξιώνει την απανθρωπιά. Καταγράφει σωστά τον ρεαλισμό ενώ παράλληλα απεικονίζει τα υπερβατικά ξεσπάσματα των ηρώων που δίχως μέτρο τους δέρναν, όπως έγραφε ο γίγαντας Σοφοκλής.
Τρία είναι τα βασικά αριστουργήματα του Βισκόντι “Ο Γατόπαρδος”, “Ο θάνατος στη Βενετία” και “Ο Ρόκκο και τα αδέλφια του”. Στο πρώτο ιστορεί την ζωή ενός αριστοκράτη Σικελού, ο οποίος αντιλαμβάνεται ότι μία Ιταλία χωρισμένη σε πολλά κρατίδια πρέπει να ενωθεί και ότι η αμαρτωλή φεουδαρχία της οποίας αποτελεί βασικό στέλεχος βαδίζει νομοτελειακά προς εξαφάνιση, γίνεται φιλεύθερος και ένθερμος οπαδός του ελευθερωτή Γαριβάλδη. Στο κλασικό του έργο “Ο θάνατος στη Βενετία” απλώνει διάπλατα τον πίνακα των ιδιαιτεροτήτων της ανθρώπινης ψυχής, ανατέμνει το πρόβλημα της εφηβοληψίας και επαναφέρει στη μεγάλη οθόνη την πλατωνική εκδοχή περί έρωτος στα φιλοσοφικά πρότυπα, χωρίς εκχυδαϊσμούς. Ενας πανεπιστημιακός δάσκαλος, τουρίστας σε κοσμικό ξενοδοχείο της Βενετίας, ερωτεύεται παθιασμένα από μακριά ένα νεαρό εκπάγλου ομορφιάς. Τον ακολουθεί παντού μόνο με το βλέμμα. Τον ακολουθεί μέχρι την παραλία, όπου ο έφηβος αναδύεται από το κύμα ολόιδιος ο Ερμής του Πραξιτέλη. Και τότε η καρδιά του σοφού καθηγητή κομματιάζεται στη θέα της ασύγκριτης ομορφιάς. Ο μεγάλος Βισκόντι σε όλα τα κλασικά αριστουργήματα δίνει ένα ρεσιτάλ υπέρβασης των ανθρωπίνων. Είναι ο Γιόχαν Σεμπαστιάν, ο Μπαχ του σινεμά, που όπως αυτός ο γερμανός τιτάνας της μουσικής, προσπάθησε να ανυψώσει τον άνθρωπο από την λάσπη του πεζού και του χυδαίου, στα φωτερά παλάτια των μεγάλων αισθητικών συγκινήσεων, στην υπέρβαση του φιλοσοφικού ειδέσθαι.