Γράφει ο Φώτης Κωνσταντινίδης

Αν υφαίναμε νοερά έναν καμβά πάνω στον οποίον χαρτογραφούσαμε την μακρόχρονη ιστορία και τον πολιτισμό μας, θα μέναμε κατάπληκτοι από το εύρος, το βάθος, τη κλίμακα, τη ποικιλία και τον πλούτο των πνευματικών μας επιτευγμάτων.
Τις επιρροές που, σαν φυλή, δεχτήκαμε από προγενέστερους πολιτισμούς, όπως της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου, τις προσαρμόσαμε στη δική μας διανοητική δυναμική και τις αξιοποιήσαμε στο βαθμό που δημιουργήσαμε ένα διανοητικό, αισθητικό και επιστημονικό πολιτισμικό οικοδόμημα, που έγινε ευρύτερα αποδεκτό, γιατί περιείχε τον σπόρο μιας διαλεκτικής ανάπτυξης. Χαρακτηριστικά, ο σύνθετος Ελληνικός νους, υιοθετώντας αρχικά το φοινικικό αλφάβητο, επεξεργάστηκε μια εννοιολογική γλώσσα για τη δημιουργία και κατανόηση σύνθετων εννοιών και αφηρημένων ιδεών, με αποτέλεσμα να γεννηθεί η φιλοσοφία, η μητέρα της επιστήμης. Το ηρωικό πνεύμα, η φαντασία και η πρωτόλεια φιλοσοφία παρουσιάζονται για πρώτη φορά στα μέσα του 8ου π.Χ. αιώνα στα Ομηρικά έπη, Ιλιάδα και Οδύσσεια και στα έργα του Ησιόδου, Θεογονία και Εργα και Ημέραι. Λίγο μετά αναπτύσσεται στην Ιωνία η λεγόμενη Φυσική Φιλοσοφία με τον Θαλή, τον Αναξίμανδρο, τον Αναξιμένη και άλλους. Ο Πυθαγόρας, ο Ηράκλειτος, ο Αναξαγόρας και ο Δημόκριτος, που ακολουθούν, διευρύνουν και βαθύνουν το φάσμα της φιλοσοφικής σκέψης, που αποκορυφώνεται με τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Η Κοσμογονία, η Γνωσιολογία και η Μεθοδολογία έχουν προλειάνει το έδαφος για την Επιστήμη, που αναπτύσσεται περισσότερο στην Ελληνιστική εποχή, κυρίως μετά την ίδρυση της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας από τους Μακεδόνες Πτολεμαίους. Ο Αρίσταρχος, παραδείγματος χάριν, θα αναπτύξει την ηλιοκεντρική θεωρία στην Αλεξάνδρεια για να την εμφανίσει 2000 χρόνια μετά ο Κοπέρνικος ως δική του.
Οι Αιγύπτιοι εκτίμησαν τους Έλληνες, και δη τους Μινωίτες, τόσο πολύ, που τους κάλεσαν να ιδρύσουν Ελληνική πόλη στη χώρα τους, τη Ναύκρατι. Εκτίμησαν όχι μόνο τη διάνοιά τους, αλλά και το εμπορικό τους δαιμόνιο, τη γνώση τους της ναυσιπλοϊας και βέβαια το γεγονός ότι τους βοήθησαν να απαλλαχθούν από τους βαρβάρους κατακτητές τους, τους Υκσώς. Έχοντας δε συνειδητοποιήσει πως η γλώσσα τους, η ιερογλυφική, αδυνατούσε να εκφράσει σύνθετες έννοιες, δύο τουλάχιστο Φαραώ, πρώτος ο Ψαμμίτιχος και αργότερα ο Άμασις, υιοθέτησαν την Ελληνική γλώσσα και μάλιστα προσπάθησαν να την καθιερώσουν στη χώρα τους. Η συνεργασία Ελλήνων, όπως του Σόλωνα, του Πυθαγόρα, του Πλάτωνα και άλλων, με το Αιγυπτιακό ιερατείο, κατέστη εφικτή ακριβώς λόγω της εξοικείωσης του ιερατείου με την Ελληνική γλώσσα.
Θα μπορούσαμε να γεμίσουμε σελίδες με πληθώρα παραδειγμάτων, που αναδεικνύουν το εύρος και τη σημασία της εποικοδομητικής επιρροής του Ελληνικού πολιτισμού στους λαούς της Ασίας την Ελληνιστική εποχή και αργότερα τη Ρωμαϊκή. Οι ίδιοι οι Ρωμαίοι απεφάνθησαν ότι κατέκτησαν την Ελλάδα για να κατακτηθούν στη συνέχεια οι ίδιοι από εκείνη. Αντέγραψαν και μιμήθηκαν τον Ελληνικό πολιτισμό με πάθος και θαυμασμό σε σημείο που ο Κικέρων να χαρακτηρίσει τους Έλληνες ως σπάνιο ανθρώπινο είδος. Ως γνωστόν, τα κράτη στην Ευρώπη δημιουργήθηκαν κυρίως από τους μισθοφόρους των Ρωμαίων, που ήσαν πρωτόγονα και άγρια Γερμανικά φύλα, όπως οι Τεύτονες, οι Χηρούσκοι, οι Μαρκομάνοι, οι Βάνδαλοι, οι Γότθοι, οι Βησιγότθοι, οι Οστρογότθοι, οι Άγγλοι, οι Σάξονες, οι Γαλάτες και άλλοι, που κατέλαβαν τα διάφορα εδάφη της Ευρώπης και εγκαταστάθηκαν σ? αυτά μετά τη πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το 476 μ.Χ. Η απαρχή των πολιτισμών των συνέπεσε με την απαρχή της μελέτης του Ελληνικού πολιτισμού. Σήμερα ονομάζονται Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία, Ισπανία κ.λπ. και απαρτίζουν την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, που εκπροσώπησε το Βυζάντιο, πόλη Ελληνική και αυτή, που ίδρυσε ο Βύζας από τα Μέγαρα το 640 π.Χ., επικράτησε η Ελληνική γλώσσα και η Ορθοδοξία. Το 330 μ.Χ. ο Κωνσταντίνος την μετονόμασε Κωνσταντινούπολη και την καθιέρωσε ως τη πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του. Μπορεί ο Θεοδόσιος ο Β? και ο Ιουστινιανός, αντίθετα από τον Κωνστάντιο και τον Ιουλιανό, να θέλησαν να εξαφανίσουν όλα τα ίχνη του Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού, καταπολεμώντας έτσι τον παγανισμό και προωθώντας τον Χριστιανισμό, αλλά η Ελληνική γλώσσα, στην οποίαν εξ άλλου ήταν γραμμένη η ίδια η Καινή Διαθήκη και στην οποίαν ήταν μεταφρασμένη από τα Ελληνιστικά χρόνια και η Παλαιά Διαθήκη, ενήργησε ως πνευματική γέφυρα για τη συνέχεια και τη συνοχή του Ελληνισμού. Οι Άραβες βέβαια ήσαν εκείνοι, οι οποίοι μεταφράζοντας τα διασωθέντα από τη καταστροφή της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου Ελληνικά έργα, τα διέδωσαν για να αποτελέσουν αργότερα τη βάση της Αναγέννησης. Όχι που δεν αναδύθηκαν σπουδαίοι λόγιοι στα χίλια χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια της οποίας αναπτύχθηκε το εμπόριο, η διοίκηση, η αρχιτεκτονική, η ζωγραφική, η στρατιωτική οργάνωση και πολλοί άλλοι τομείς. Σε όλους τους αιώνες, που ακολούθησαν την Αναγέννηση, πνευματικό παιδί της Ελλάδας, η Ελληνική παρουσία ήταν ιδιαίτερα αισθητή με την ενεργό συμμετοχή και συνεισφορά των Ελλήνων της διασποράς στο εμπόριο και τον πολιτισμό Με άλλα λόγια ο Ελληνισμός δεν έπαψε να διαπερνά την παγκόσμια ιστορία, είτε σαν παρουσία, είτε σαν πνεύμα. Γι? αυτό και ο Έλληνας θα πρέπει να αισθάνεται υπερήφανος για τη πολιτισμική του κληρονομιά και να προχωρεί με το κεφάλι ψηλά προς το μέλλον, στο οποίο μπορεί να προσφέρει τα μέγιστα, όπως έχει κάνει μέχρι τώρα, ακόμα και στα 400 χρόνια σκλαβιάς, όταν άλλος λαός θα είχε χάσει την εθνική του ταυτότητα, ενώ εκείνος συνέχιζε να διαπρέπει και να θρέφει το Ευρωπαϊκό πνεύμα.
Στρεφόμενοι τώρα προς στο σύστημα, θα πρέπει εν πρώτοις να διασαφηνίσουμε ότι η σαθρότητα του παγκόσμιου πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού συστήματος είναι απόρροια μιας μακρόχρονης σειράς συστημάτων εξουσίας κατά τη διάρκεια της ιστορίας του ανθρώπου, τα οποία ως βασικό κοινό χαρακτηριστικό είχαν τη κοινωνική και οικονομική ανισότητα. Οι λαοί υπέφεραν δια μέσου των αιώνων από θεοκρατικά, αυτοκρατορικά, βασιλικά, φεουδαρχικά, απολυταρχικά, αποικιοκρατικά και ακόμα δημοκρατικά συστήματα. Συμπεριλαμβάνονται και τα δημοκρατικά, γιατί σ΄ αυτά συνεχίζει να διαιωνίζεται αντιδεοντολογικά το στοιχείο της κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας . Και αυτό οφείλεται κυρίως στον ανταγωνιστικό χαρακτήρα του οικονομικού μηχανισμού του συστήματος, το οποίο από τη βάση του έχει κερδοσκοπικό κίνητρο. Από την ίδια τη φύση του είναι ιδιοτελές και αδυσώπητο, με μοναδικό σκοπό το δικό του συμφέρον, τη δική του ευόδωση και υπεροχή απέναντι στους άλλους. Κατά κανόνα, όχι μόνο στερείται αλτρουισμού, αλλά, προκειμένου να πετύχει τους στόχους του, μπορεί να φτάσει και τα όρια της απανθρωπιάς τυφλωμένο από την ανταγωνιστικότητα και τη κερδοσκοπία, οι αξίες του είναι στενά υλιστικές. Αξίες ευμάρειας, πλούτου και πολυτέλειας, στερημένες, κατά κανόνα, από οποιαδήποτε μορφή γνήσιου ιδεαλισμού και ανθρωπισμού.
Το χαρακτηριζόμενο ως φιλελεύθερο αυτό σύστημα λειτουργεί μέσα στα πλαίσια ενός διεθνούς και πολυσύνθετου δικτύου εμπορικών και χρηματοπιστωτικών συναλλαγών με δικούς του νόμους, πολιτικές συναρτήσεις και κανόνες παιχνιδιού.
Ενώ η παραγωγικότητα και η ανάπτυξη κάθε χώρας είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιβίωσή της, τα κριτήρια κατανομής του πλούτου παραμένουν άδικα και υπαγορεύονται από ιδιοτελή συμφέροντα, που προκαλούνται από την ίδια την ανθρώπινη φύση. Και εδώ είναι η αρχή του μίτου της Αριάδνης στο θέμα της διαφθοράς. Το ίδιο το σύστημα προκαλεί την αχαλίνωτη ανθρώπινη φύση και την διαφθείρει με τη σαθρότητά του. Η έλλειψη ουσιαστικής ηθικής αγωγής, υπό μορφή βαθύτερης μύησης στις ανθρώπινες αξίες, ενεργοποιεί τα πρωτόγονα ένστικτα της ανθρώπινης φύσης, όπως είναι κάθε μορφή ιδιοτέλειας και απληστίας. Η κατάρτιση Νόμων από τον Μωυσή, τον Λυκούργο, τον Σόλωνα και άλλων απέβλεπε ακριβώς στη συγκράτηση της αχαλίνωτης ανθρώπινης φύσης. Το ίδιο και η εφαρμογή εκπαιδευτικών μεθόδων, θρησκευτικών δοξασιών και φιλοσοφικών θεωριών. Όλα υπό την ιδεολογική σκέπη μιας πανανθρώπινης Ηθικής για τη πειθαρχία και χαλιναγώγηση της ανθρώπινης φύσης. Αλλά, όλα αυτά, μαζί και με τις κρατικές νομοθεσίες δεν συγκεντρώνουν αρκετή δύναμη για να είναι αποτελεσματικά, αν δεν προϋπάρξει η κατάλληλη παιδεία και μύηση, που διαμορφώνουν τον εσωτερικό άνθρωπο και τελικά, μετά από πάροδο γενεών, το κύτταρό του.
Μέσα λοιπόν στα πλαίσια του σαθρού συστήματος φωλιάζει ο ιός της διαφθοράς, έτοιμος να κεντρίσει την ευάλωτη φύση του ανθρώπου, που δεν είναι εξοπλισμένη με αντισώματα μιας εγγενούς Ηθικής. Και όπως προαναφέραμε, αυτή η Ηθική για να αποβεί αποτελεσματική θα πρέπει να γίνει πρώτα κυτταρική. Κάτι που παίρνει χρόνο και τα πράγματα δεν επιτρέπουν άλλο χρόνο, γιατί οι λαοί είναι οργισμένοι και ξεσηκωμένοι και, δικαιολογημένα, απαιτούν άμεσες λύσεις, βάσει του Κράτους του Δικαίου και την αλλαγή του συστήματος .
Η παγκόσμια διαφθορά έχει, όπως γνωρίζουμε, διάφορες διαβαθμίσεις και αποχρώσεις. Το εμπόριο ναρκωτικών και όπλων, παραδείγματος χάριν, δεν μπορεί να συγκριθεί με δωροδοκίες πολιτικών από πολυεθνικές επιχειρήσεις. Η μεν πρώτη περίπτωση, αδυσώπητα κερδοσκοπική, αψηφώντας τον ανθρώπινο παράγοντα και τη καταστροφική βλάβη της κοινωνίας, είναι βαθιά ανήθικη και εγκληματική, καθιστώντας την εξάλειψή της περισσότερο από αναγκαία. Η δεύτερη είναι ανήθικη, αποβλέποντας στην ουσία σ? ένα ιδιοτελές ευ ζην, πάντοτε, βέβαια, άδικη, παράνομη και καταδικαστέα. Αλλά δεν συγκρίνεται με τη πρώτη σε μέγεθος κοινωνικής βλάβης. Το πολυμήχανο Ελληνικό δαιμόνιο, η εξωστρέφεια του Έλληνα και το πάθος του για ζωή μπορεί να τον σπρώχνουν στη παγίδα της δεύτερης περίπτωσης , αλλά αμφιβάλλω αν , κατά κανόνα, ο Έλληνας θα έκανε εμπόριο ναρκωτικών και όπλων. Και εδώ κείται η διαφορά της διαφθοράς.
Το Ελληνικό Πνεύμα, που αντικατοπτρίζεται με κάθε λαμπρότητα στα Γράμματα, τις Επιστήμες και τις Τέχνες του παγκόσμιου πολιτισμού, έχει αποτελέσει τον πνευματικό πυρήνα των λαών. Κάτι που οι πάντες οφείλουν να αναγνωρίσουν. Αλλά για να το αναγνωρίσουν, θα πρέπει πρώτα να το γνωρίσουν. Και για να το γνωρίσουν, οφείλουμε εμείς να τους το γνωρίσουμε. Για να τους το γνωρίσουμε όμως, θα πρέπει πρώτα εμείς οι ίδιοι να τον γνωρίσουμε σε όλο του το πλάτος και βάθος. Εξ ου και η ευρύτερη έννοια του Δελφικού ρητού «Γνώθι σεαυτόν». Και έτσι θα αποκτήσουμε όχι μόνο αυτογνωσία, αλλά και επίγνωση της εθνικής μας ταυτότητας και συνεπώς την απαιτούμενη εμπιστοσύνη για να περιμένουμε από τους άλλους να επιδεικνύουν σεβασμό προς την Ελλάδα, την ιστορική σπουδαιότητα της οποίας θα έχουν αναγνωρίσει από τη γνώση που θα τους έχουμε εμείς βοηθήσει να αποκτήσουν.

σεναριογράφος-σκηνοθέτης