?Κάθε ελληνικό νοικοκυριό δαπανά μόλις 10,24 ευρώ τον μήνα για αγορά εφημερίδας (το χαμηλότερο στην Ευρώπη): γεγονός που επιτρέπει σε ειδικούς την πρόβλεψη ότι στην αγορά δεν υπάρχει χώρος για περισσότερες από δύο ημερήσιες, δύο με τρεις Κυριακάτικες και δύο Οικονομικές εφημερίδες. Στην Ελλάδα των 160 τηλεοπτικών σταθμών, των περίπου 1.200 ραδιοφώνων, των 280 εφημερίδων (τοπικής, περιφερειακής και εθνικής εμβέλειας) και των περίπου 800 περιοδικών, προβλέψεις σαν τις παραπάνω δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος?
(Καθημερινή, 28-6-09, μελέτη της εταιρείας ICAP)
…ΑΝ τα παραπάνω συμπεράσματα ισχύουν για τον Αθηναϊκό Τύπο, φαντασθείτε τα ανάλογα -αν υπάρχουν- για τον Περιφερειακό! Που φυσικά δε «γλιτώνει» από την οικονομική κρίση που μας πλήττει. Έστω, κι αν οι συνθήκες, ο ανταγωνισμός, η αιτιολογία για την οποία αγοράζει κανείς μια τοπική εφημερίδα κ.λπ., ποικίλουν, το πρόβλημα είναι κοινό.
ΘΑ ΛΕΓΑΜΕ πως, σε μια καθαρά τεχνολογική εποχή στην οποία (μέσω διαδικτύου) μπορεί κανείς να έχει δωρεάν πρόσβαση σε κάθε είδους «ενημέρωση» (1), ο κανονικός έντυπος Τύπος (Ημερήσιος ή Κυριακάτικος) δεν έχει άλλο τρόπο να επιβιώσει παρά να αντιπαραθέσει το επώνυμο σχόλιο ή άρθρο, το εντυπωσιακό ρεπορτάζ, το κείμενο επικαιρότητας ή την ανάλυση ενός γεγονότος ή μιας κατάστασης, τη σοβαρότητα των απόψεων, την εγκυρότητα, και τα? δώρα!
***
Η ΚΡΙΣΗ στον Τύπο έχει προϊστορία: ξεκίνησε με την ίδρυση των ιδιωτικών καναλιών (1989), και ως επακόλουθο την? ιδιωτεία των τηλεθεατών που η νέα κατάσταση διαμόρφωσε. Διότι, με το να βρίσκεται η τηλεόραση κάθε στιγμή στο σπίτι μας, έγινε «ανεπαισθήτως» ένα πρόσθετο μέλος με «βαρύνουσα άποψη»! «-Το είπε η τηλεόραση», λένε ως θέσφατο καταρρίπτοντας κάθε άλλη συζήτηση! Μάλιστα, ο εθισμός στα κανάλια και τις «πολιτικές εκπομπές» τους, μας έκανε να παραμελήσουμε άλλες βασικότερες εργασίες και καθήκοντα! Όσο για την έννοια της πραγματικής ενημέρωσης, αυτή άλλαξε άρδην με τις προ-διαφημιζόμενες (δίκην σίριαλ) ειδήσεις: με σοκαριστικές τηλεοπτικές εικόνες, επιθετικό τόνο παρουσιαστή, αλλά και με την ωραιοπάθεια των δημοσιογράφων/σταρ! Κυρίως, με το? κύρος των «παραθυριστών» – αναλυτών, με την έκφραση κάθε λογής απόψεων και εικόνων κ.λπ.
Η ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗ -χωρίς στοιχειώδεις κανόνες (αυτό)δεοντολογίας- χρήση των τηλεοπτικών σταθμών από «εργολάβους ειδήσεων», δεν είχε μόνον αρνητικές επιδράσεις στην κρατική τηλεόραση (πρώτο μονοπώλιο ειδήσεων), αλλά και στον Τύπο. Πριν απ? το 1989, οι εφημερίδες αποτελούσαν το απόλυτο μέσο πολιτικής ενημέρωσης. Λιγότερο το ραδιόφωνο. Ας μη λησμονούμε ότι εκδότες όπως ο Λαμπράκης (ΔΟΛ) και η Βλάχου (Καθημερινή), ανέβαζαν και κατέβαζαν κυβερνήσεις! Σήμερα, όλα έχουν αλλάξει, αφού είναι πια γνωστοί οι λόγοι για τους οποίους ο Τύπος χάνει αναγνωσιμότητα. Η δημοκρατία μας δεν έχει τόσο ανάγκη τους άλλοτε εφημεριδοκράτορες «Ηρακλείς» της.
ΜΙΑ ΠΡΟΣΘΕΤΗ αιτία που δημιουργεί σήμερα κρίση στον έντυπο Τύπο (Κέντρου και Περιφέρειας) είναι η διάχυτη πια «έλλειψη αξιοπιστίας των πολιτών στη δημόσια και πολιτική ζωή». Τη βιώνουμε καθημερινά, με την απογοήτευση ζωγραφισμένη στα πρόσωπά μας. Εξάλλου, δεν είναι? τυχαίες οι πάσης φύσεως «διαρροές» στον Τύπο και τα ΜΜΕ. Είτε σε βάρος υπουργών (από συναδέλφους τους!) είτε σε βάρος του κοινωνικού συνόλου και της κυβέρνησης, από δήθεν «ειδήμονες» των οικονομικών θεμάτων (φημολογίες για τα επικείμενα μέτρα, την αποχώρηση από το ευρώ κι επιστροφή στη δραχμή, την επαναδιαπραγμάτευση χρέους κ.λπ.).
ΤΩΡΑ που αποκαλύπτονται σκάνδαλα ολκής, γιατί ο απλός πολίτης να μη στραφεί και κατά του Τύπου; «-Εσείς πού ήσασταν;», μου λέει φίλος θυμωμένος. «-Δεν τα βλέπατε όλα αυτά; Γιατί δεν τα καταγγέλλατε;»? Έστω κι αν δεν αναφέρεται στον περιφερειακό, αλλά αόριστα στον Τύπο, δε νομίζουμε να έχει άδικο στις επικρίσεις του. Αλλά κι ο ίδιος πού ήτανε, όταν ψήφιζε και ξαναψήφιζε τους διεφθαρμένους;
ΕΤΣΙ, η δυσφορία των πολιτών και η σχεδόν απόλυτη απαξίωση του πολιτικού συστήματος, έχει ως «παράπλευρη απώλεια» και τον Τύπο: «-Όλοι το ίδιο, είσαστε», συνεχίζει ο φίλος, εννοώντας πολιτικούς, δικαστικούς, δημόσιο, τηλεοράσεις, Τύπο! Και εδώ που τα λέμε, Τύπος και Εξουσία αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία. Έτσι, όταν η μία από τις δυο εξουσίες δεν παρουσιάζει «επιτυχίες», αντίθετα μάλιστα προκαλεί απέχθεια, αυτό συμπαρασύρει και την άλλη (τον Τύπο) προς τα κάτω? Συμβαίνει δε και το εξής παράδοξο: από τη μια οι «πολιτικές εφημερίδες» βρίσκονται σε κάμψη, όχι όμως κι οι αθλητικές, ή οι οικονομικές (1)!
ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ πληγή, για τον Περιφερειακό Τύπο κυρίως, είναι η κρατική διαφήμιση. Είναι το σημαντικότερο σημείο τριβής στις σχέσεις Περιφερειακού Τύπου και Κεντρικής Εξουσίας. Για παράδειγμα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα (2009) «τα 83 εκατομμύρια ευρώ συνολικής κρατικής δαπάνης διανέμονται σε 67 εφημερίδες. Οι 10 πρώτες (συγκεντρώνουν τα 2/3 της εβδομαδιαίας κυκλοφορίας) λαμβάνουν από αυτά 26,7 εκατομμύρια ευρώ, λιγότερο από το 1/3. Εφημερίδες με εβδομαδιαία κυκλοφορία μεγαλύτερη των 100.000 φύλλων λαμβάνουν την ίδια διαφήμιση με εφημερίδες των 2.000 – 3.000 φύλλων! Σε αυτό το ακατανόητο (σε όρους αγοράς) αλισβερίσι κατέχει βέβαια κεντρική θέση ο εκβιασμός ή η συναλλαγή?». Όσο για τον περιφερειακό Τύπο, παραμένει ο «φτωχός συγγενής» του Κέντρου, με ελάχιστα ψίχουλα?
***
ΑΝ ΘΑ ΘΕΛΑΜΕ, σε πείσμα των παραπάνω, να εξηγήσουμε γιατί η οικονομική κρίση πλήττει διαφορετικά, ίσως και λιγότερο, τον Περιφερειακό Τύπο, θα λέγαμε ότι μια τοπική εφημερίδα -που έχει προσαρμοστεί στις σύγχρονες απαιτήσεις της τεχνολογίας, της ειδησεογραφίας και του μάρκετινγκ- έχει επιπλέον:
Αμεσότερη και διαυγέστερη αντίληψη ενός γεγονότος στην περιφέρειά της.
Αμεσότερη -και συναισθηματικότερη- επαφή με το αναγνωστικό της κοινό, για το οποίο αποτελεί ένα «ελεύθερο βήμα» έκφρασης.
Δίνει μεγαλύτερη έμφαση στα τοπικά προβλήματα κάνοντας ουσιαστικές παρεμβάσεις, καταγγελίες ή προτάσεις.
Προάγει το γόνιμο διάλογο ανάμεσα σε ποικίλους φορείς, παρουσιάζοντας αντικειμενικά τις απόψεις όλων -ακόμη κι αυτών που κατακρίνουν την εφημερίδα για μεροληψία!
Απευθύνεται σε όλες τις γενιές, προβάλλει όλες τις επικρατούσες τάσεις (καλλιτεχνικές, πολιτιστικές, ιδεολογικές κ.λπ.), είναι πλούσια σε φωτογραφίες, έχει καλαίσθητη διάταξη της ύλης, έχει πλούσια διεθνή ενημέρωση υπερκαλύπτοντας τον αθηναϊκό Τύπο κ.λπ.
Κυρίως όμως,
Διαθέτει ένα ισχυρό τιμ δημοσιογράφων, συνεργατών και προσωπικού, αυστηρά επιλεγμένο για την ποιότητα της δουλειάς, τη γλώσσα και τις γνώσεις τους?, και
Έχει ως Διαρκές Αίτημά της τα φλέγοντα? αιτήματα της τοπικής κοινωνίας.
***
? ΣΑΡΑΝΤΑ ΤΡΙΑ χρονιά μετά, τα «Χ.Ν.», η εφημερίδα μας, πορεύονται ανοδικά σε όλους τους τομείς, και μάλλον δεν φοβούνται οποιεσδήποτε παροδικές «μπόρες και καταιγίδες»? (12/7/10).
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
-(1) Δεκάδες είναι τα ειδησεογραφικά blogs στο διαδίκτυο, με ποικίλες απόψεις και άρθρα. Αλλά κι ο θεσμός των Free Press (δωρεάν έντυπη ενημέρωση από stands), δεν υστερεί σε αναγνωσιμότητα.
-(2) Αξιοποιώντας μια τέτοια στροφή -λόγω καταστάσεως- του αναγνωστικού κοινού, η εφημερίδα «Χανιώτικα νέα» έχει πάντα αθλητικές σελίδες. Πρόσφατα μάλιστα, πλην των ιστορικών πλέον «Διαδρομών», καθιέρωσε ένα εβδομαδιαίο 16σέλιδο ένθετο (κάθε Πέμπτη) σχετικό με οικονομικά θέματα, παρουσιασμένα έγκυρα και με απλό τρόπο από Χανιώτες Οικονομολόγους.
