Πεκίνο
Κύμα απεργιακών κινητοποιήσεων παρατηρείται το τελευταίο διάστημα στην Κίνα. Οι εργάτες διεκδικούν καλύτερους μισθούς και καταφεύγουν σε “διακοπές εργασίας”, δεδομένου ότι τα συνδικάτα δεν μπαίνουν
στη διαδικασία να υποστηρίξουν τα αιτήματά τους.
Τον τελευταίο καιρό, η λέξη «απεργία», που ήταν ανέκαθεν συνδεδεμένη με τη λέξη «καπιταλισμός», κάνει όλο και πιο συχνά την εμφάνισή της στον κινεζικό Τύπο. Αυτή τη φορά, απεργίες γίνονται σε γνωστές εταιρείες διαφόρων επαρχιών, όπως στη Honda, στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ, όπου οι εργαζόμενοι, δυσαρεστημένοι από τους μισθούς τους, ξεκίνησαν απεργία στις 17 Μαΐου. Με σύνθημα «Απεργία μέχρις εσχάτων!» ζητούσαν καλύτερες αμοιβές και νέες συμβάσεις εργασίας. Τέσσερα εργοστάσια της Honda στην Κίνα αναγκάστηκαν να διακόψουν προσωρινά την παραγωγή τους. Ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις, που οδήγησαν σε μισθολογικές αυξήσεις της τάξης του 35%.
Μερικές ημέρες αργότερα, ξεκίνησε άλλη μία απεργία. Το απόγευμα της 28ης Μαΐου, οι 1.000 εργαζόμενοι της εταιρείας Beijing Xingyu, που προμηθεύει το εργοστάσιο της Hyundai στο Πεκίνο με σασί και ανταλλακτικά, σταμάτησαν αυθόρμητα την εργασία τους ζητώντας επαναδιαπραγμάτευση των συμβάσεών τους. Το αποτέλεσμα ήταν να αυξηθούν οι μισθοί τους κατά 15%, ενώ μια δεύτερη αύξηση της τάξης του 10% θα τους δοθεί τον ερχόμενο μήνα. Ανάλογες κινητοποιήσεις έγιναν σε επιχειρήσεις στη Χενάν (ανατολική Κίνα) και τη Γιουνάν (νότια Κίνα). Στην πόλη Πινγκντινγκσάν της Χενάν 5.000 εργαζόμενοι απήργησαν επί δύο εβδομάδες εμποδίζοντας την είσοδο στο εργοστάσιο. Και στην πόλη Χονγκχεζχού της Γιουνάν μια απεργία των οδηγών λεωφορείων προκάλεσε προβλήματα στις μετακινήσεις 50.000 ανθρώπων.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ
Πώς μπορεί να εξηγηθεί ο πολλαπλασιασμός των απεργιών; Τι συμπεράσματα μπορούν να βγουν από τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων; Σύμφωνα με τον Τσανγκ Κάι, καθηγητή εργασιακών σχέσεων στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο του Πεκίνου που έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους εργαζόμενους και τη διοίκηση της Honda, οι εργασιακές σχέσεις στην Κίνα έχουν πλήρως αναδιαρθρωθεί. Οι συμβάσεις εργασίας από ατομικές γίνονται συλλογικές. Οι εργαζόμενοι συνειδητοποίησαν ότι μόνοι τους δεν μπορούσαν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Αυτός είναι ο λόγος που οι αντιδικίες μεταξύ εργαζομένων και εργοδοσίας λαμβάνουν όλο και περισσότερο τη μορφή συλλογικών αντιπαραθέσεων και κοινής δράσης.
Οι απεργίες ή «διακοπές της εργασίας» (όπως αποκαλούνται από τον κινεζικό Τύπο προκειμένου να μη χρησιμοποιηθεί η λέξη «απεργία») δεν είναι κάτι καινούργιο, παρατηρεί η κινεζική εφημερίδα Caixin Wang. Πρόκειται για ένα φυσιολογικό οικονομικό φαινόμενο σε μια οικονομία της αγοράς. Όπως λέει ο Τσανγκ Κάι μπορεί οι απεργίες να κοστίζουν εξίσου ακριβά στους εργαζομένους και στους εργοδότες τους αλλά αποτελούν τον μόνο τρόπο να κάνουν οι πρώτοι γνωστές τις διεκδικήσεις τους. Καθώς δεν υπάρχουν οργανώσεις ικανές να τους εκπροσωπήσουν ούτε και αποτελεσματικοί δίαυλοι επικοινωνίας, οι εργαζόμενοι καταφεύγουν σε αυτή την έσχατη λύση για να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους.
Ο Κινέζος καθηγητής επισημαίνει ότι ο κώδικας εργασίας και ο νόμος για τα συνδικάτα ορίζουν ότι τα τελευταία «πρέπει να εκπροσωπούν και να υπερασπίζονται τα δικαιώματα και τα νόμιμα συμφέροντα των εργαζομένων». Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι σχετικά ισχυρές, τόσο στους κόλπους των επιχειρήσεων, όσο και σε γενικότερο πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Θα μπορούσαν κάλλιστα να αγωνίζονται για τα δικαιώματα των εργαζομένων. Στην πράξη, όμως, προτιμούν να παίρνουν το μέρος της εργοδοσίας. Στην περίπτωση της Honda, για παράδειγμα, η απεργία έγινε χωρίς την υποστήριξη των συνδικάτων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα συνδικάτα δεν δημιουργήθηκαν με πρωτοβουλία των εργαζομένων και οι ηγέτες τους δεν εξελέγησαν από τα μέλη τους. Αντίθετα, σε πολλές επιχειρήσεις ο εργοδότης ασκεί αυστηρό έλεγχο στα συνδικάτα.
Αναφερόμενος στο δικαίωμα της απεργίας, ο Τσανγκ διαψεύδει κατηγορηματικά ότι οι απεργιακές κινητοποιήσεις είναι παράνομες στη χώρα του. Πουθενά στο κινεζικό δίκαιο δεν αναφέρεται ότι οι απεργίες απαγορεύονται ή συνιστούν αδίκημα. Θα ήταν απλουστευτικό να ισχυριστεί κανείς ότι η απεργία συνιστά εξτρεμιστική πράξη, τονίζει ο καθηγητής. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν μόνο το σαμποτάζ στα μηχανήματα, η παρεμπόδιση της κυκλοφορίας ή οι βίαιες ενέργειες που γίνονται με σκοπιμότητα.
Πεπεισμένο ότι η «μπαγκόνγκ» (όπως είναι η απεργία στα κινεζικά) δεν έχει νόημα παρά στις καπιταλιστικές χώρες, το Κομμουνιστικό Κόμμα είχε απαλείψει το 1982 το δικαίωμα στην απεργία από το Σύνταγμα. Αλλά η χώρα αλλάζει με ταχείς ρυθμούς. Μετά τους αγρότες που διώχνονται από τη γη τους και τους πολίτες που εκτοπίζονται από τα σπίτια τους, ήρθε η ώρα των εργατών να υπερασπιστούν συλλογικά τα θεμελιώδη δικαιώματά τους. Το κόμμα, που ως τώρα χρησιμοποιούσε το όπλο του εθνικισμού εναντίον των πρώην εχθρών (των Ιαπώνων) και των πρώην αποικιοκρατών (των Αμερικανών ή των Γάλλων), διαπιστώνει ότι στο οικονομικό πεδίο ο εθνικισμός και η ανάπτυξη έρχονται σε πλήρη αντίφαση μεταξύ τους.
