ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΟΥΝΕΣΚΟ

Τούρκικο φερετζέ “φόρεσε” η Ουνέσκο στον Καραγκιόζη, επικυρώνοντας σχετική απόφαση, που είχε ληφθεί πέρυσι από μία υποεπιτροπή της, η οποία απαρτιζόταν από εκπροσώπους έξι χωρών: της Τουρκίας, της Εσθονίας, του Μεξικού, της Βόρειας Κορέας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων
και της Κένυας. Σύμφωνα με όσα ανέφερε χθες το “Βήμα”, η απόφαση επικυρώθηκε και από την αρμόδια επιτροπή της UΝΕSCΟ, χωρίς να υπάρξει καμία αντίδραση της Ελλάδος, παρά μόνο μία επιφύλαξη που διατύπωσε η διευθύντρια του Νεότερου Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού κυρία Τέτη Χατζηνικολάου, ότι ο Καραγκιόζης αποτελεί άυλη φιγούρα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Η εξέλιξη αυτή προβληματίζει τα Υπουργεία Εξωτερικών και Πολιτισμού. Ο Π. Γερουλάνος ζήτησε από τις αρμόδιες υπηρεσίες λεπτομερή ενημέρωση, ενώ ο πρεσβευτής της Ελλάδας στην UΝΕSCΟ Γ. Αναστόπουλος δήλωσε ότι είχε συστήσει εδώ και καιρό στο Υπουργείο Πολιτισμού να δηλώσει στην UΝΕSCΟ ότι ο Καραγκιόζης αποτελεί τμήμα της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού, το 2008 η Τουρκία υπέβαλε φάκελο προκειμένου το Θέατρο Σκιών να ενταχθεί στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Στα μέσα Ιουνίου του 2009 το Επικουρικό Σώμα της UNESCO γνωμοδότησε καταρχήν θετικά στην πρόταση της Τουρκίας και στη συνέχεια η πρόταση αυτή επικυρώθηκε τον Οκτώβριο του 2009 στο Άμπου Ντάμπι. Από το Υπουργείο σημειώνεται ότι στις 15 Σεπτεμβρίου 2009 «το ΥΠΕΞ ενημέρωσε την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΠΟΤ για την κίνηση της Τουρκίας. Προκειμένου να καταστεί σαφής η θέση της Ελλάδας ότι ο Καραγκιόζης αποτελεί μέρος της πολιτιστικής εμπειρίας του ελληνικού λαού».
Έκτοτε, σύμφωνα πάντα με το Υπουργείο, η Ελλάδα μέσω των αρμοδίων υπηρεσιών σε συνεργασία με μεσογειακά και βαλκανικά και μεσανατολικά κράτη επανέφερε εισήγηση ώστε το Θέατρο Σκιών να αναγνωριστεί ως κοινή πολιτιστική κληρονομιά της ευρύτερης περιοχής.
ΑΒΑΣΙΜΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
Άναυδος έμεινε ο Χανιώτης Καραγκιοζοπαίκτης Νίκος Μπλαζάκης, όταν του ζητήθηκε να σχολιάσει την απόφαση της Ουνέσκο, για την οποία δεν είχε ενημερωθεί.
«Είναι μια απόφαση ιστορικά και πολιτιστικά παράλογη», ανέφερε στα “Χανιώτικα νέα”. «Ο Καραγκιόζης έχει πολιτισμό, που ξεκινά από την αρχαία τραγωδία. Είναι η συνέχεια του Αριστοφάνη», δηλώνει. «Οι Αριστοφανικοί κωμικοί σαν φιγούρες είναι σχεδόν όμοιοι με τη φιγούρα του Καραγκιόζη. Στον “Πλούτο” για παράδειγμα, ο Καρίωνας, έχει ακριβώς ίδια συμπεριφορά με τον Καραγκιόζη. Δείτε πως αντιδρά απέναντι στον ιερέα, στο ιερατείο, στον συκοφάντη. Ακριβώς όπως ο Καραγκιόζης», επισημαίνει ο κ. Μπλαζάκης.
«Ακόμα παραπέρα, κοιτάξτε τη χάρτινη φιγούρα του ελληνικού θεάτρου σκιών, που είναι το κοντράστ άσπρο – μαύρο που βλέπουμε στο πανί και συγκρίνετέ τη με ένα μελανόμορφο αρχαιοελληνικό αγγείο. Τα φωτίσματα είναι ακριβώς ίδια. Δε νομίζω ότι όλα αυτά είναι τυχαία», συμπληρώνει ο Χανιώτης Καραγκιοζοπαίκτης.
ΚΑΘΕΝΑΣ ΤΟΝ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ ΤΟΥ?
Οι πρώτες ιστορικά βεβαιωμένες πληροφορίες για το θέατρο του Καραγκιόζη εντοπίζονται στα μέσα του 17ου αιώνα και μας τον παρουσιάζουν να εκφράζει εικόνες από τη ζωή των Τούρκων. «Πολλοί υποστήριξαν ότι ο Καραγκιόζης μας ήταν τούρκικο θέατρο, όμως, όποιος γνωρίζει τον πνευματικό χαρακτήρα των λαών που ζούσαν μέσα στην τουρκική αυτοκρατορία, δύσκολο να φαντασθεί Τούρκο ή Εβραίο ή Αρμένη για δημιουργό του Καραγκιόζη και μάλιστα εμπνευσμένο από τη ζωή δυο ελλήνων: του Χατζηαβάτη και του Μαυρομάτη (Καραγκιόζης στα Τούρκικα)», αναφέρει στην επίσημη ιστοσελίδα του το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών και εξηγεί: «Απλώς, η εντύπωση δημιουργήθηκε γιατί, μετά την εμφάνιση του Καραγκιόζη, η τουρκική κυριαρχία απλώθηκε σ? όλες τις χώρες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και επόμενο ήταν το θέατρο σκιών να πάρει μορφή και έκφραση σύμφωνα με τις νέες κοινωνικές συνθήκες, δηλαδή, οθωμανική».
«Η Τουρκία έχει τον δικό της Καραγκιόζη και εμείς τον δικό μας», σχολίασε από τον Πόρο, όπου βρίσκεται, ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου. Όντως σύμφωνα με αρκετές βιβλιογραφικές αναφορές, ο αντίστοιχος ήρωας στο Τουρκικό θέατρο σκιών, είναι διαφορετικός από τον Καραγκιόζη που οι περισσότεροι γνωρίσαμε από τον Ευγένιο Σπαθάρη. Η Ελληνική εκδοχή του ήρωα, αναφέρεται σε έναν φτωχό ο οποίος σατιρίζει τα τεκτενόμενα στο Σαράϊ. Αντίθετα, η Τούρκικη εκδοχή, αφορά ένα ευκατάστατο πολίτη που σατιρίζει τη ζωή των φτωχών.
«Δεν είναι εύκολο ένας νομαδικός λαός, γιατί τέτοιες καταβολές έχουν οι Τούρκοι, να αναπτύξουν πολιτισμό και θέατρο. Απλώς παίρνουν κομμάτια από άλλους πολιτισμούς και τα προσαρμόζουν στην πραγματικότητά τους», επισημαίνει στα “Χ.Ν.” ο Νίκος Μπλαζάκης. «Και βάσει του κορανιού δεν ήταν εύκολο να παίζουν οι τούρκοι καραγκιόζη», συμπληρώνει.
«Ο συχωρεμένος ο Σπαθάρης, θυμάμαι έλεγε για τον τάφο του Καραγκιόζη που έχουνε στην Προύσα στήσει τόσο όμορφα οι Τούρκοι και το έχουν διαφημίσει, ότι είναι ο τάφος του Γιάννη του Μαυρομάτη, δηλαδή καραγκιόζη. Ενός σπουδαίου Ελληνα Καραγκιοζοπαίκτη», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Χανιώτης Καραγκιοζοπαίκτης, δηλώνοντας απογοητευμένος από την ελληνική πολιτεία.
«Δεν περίμενα να κάνει και τίποτε το υπουργείο. Και στα αφιερώματα που γίνονται πάνω στην Αθήνα, στα φεστιβάλ, το Υπουργείο δεν έδινε ούτε μια εξάδα νερά ούτε τις φωτοτυπίες του προγράμματος δεν πλήρωναν», σχολιάζει. «Ο συχωρεμένος ο Μάνθος ο Αθηναίος , ζητούσε χρήματα για φωτοτυπίες και δεν του έδιναν. Το 1999 έδωσαν 250 εκατομύρια δραχμές σε ένα ξένο μουσικό συγκρότημα σαν επιχορηγία και στον καραγκιόζη δεν έδωσαν ούτε μια εξάδα νερό», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο κ. Μπλαζάκης τονίζει πως «γενικά σε τέτοια θέματα η πολιτεία είναι αδιάφορη. Τα ίδια κάνουν και με το δημοτικό τραγούδι και με το ρεμπέτικο». «Ίσως να ευθύνεται και η νοοτροπία που υπήρχε από την εποχή του Καποδίστρια, που θεωρούσε τον Καραγκιόζη ως ένα από τα “Ανατολίτικα” στοιχεία που έπρεπε να αποτινάξει από πάνω του το Ελληνικό κράτος. Αν τον έλεγαν “Αχιλλέα”, ίσως να ήταν εθνικός ήρωας?».