Του ΝΙΚΟΥ ΓΡΥΛΛΑΚΗ
Ανοικτοί λογαριασμοί στις επεκτάσεις των σχεδίων πόλης, ανύπαρκτα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια και χιλιάδες αυθαίρετα. Μ? αυτήν την “κληρονομιά” ξεκινούν οι Καλλικράτειοι δήμοι στα Χανιά. Οι πρώτες φωνές άρχισαν ήδη να ακούγονται, καθώς οι εκκρεμότητες αυτές “τινάζουν στον αέρα” αναπτυξιακούς σχεδιασμούς και επιδεινώνουν τα περιβαλλοντικά προβλήματα.
Το μεγάλο ”αγκάθι” είναι τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια οπως και τα Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Ανοικτών Πόλεων (ΣΧΟΑΠ) τα οποία επρέπε οχι μόνον να εχουν εγκριθεί παντού, αλλά να εχουν κιόλας ανανεωθεί με την προσθήκη νεώτερων στοιχείων. Εως τώρα μόλις για 3, των δήμων Πλατανιά, Αρμένων και Γεωργιούπολης εχει εξασφαλιστεί η αρχικη εγκριση. Στους υπόλοιπους ΟΤΑ του νομού οι πολεοδομικές αυτές ”πλατφόρμες” που προβλέπουν τι, πού και πώς θα αναπτυχθεί παραμένουν στα συρτάρια. Αλλά κι αυτά, αν και όταν ανασυρθούν, θα πρέπει να ”προσαρμοσθούν” στα δεδομένα των διευρυμένων δήμων. Που σημαίνει ότι τα πρώτα βήματα των νέων ΟΤΑ θα γίνουν στα… τυφλά. Θα ξεκινήσουν χωρίς να εχει προσδιοριστεί σε ποιές περιοχές θα επεκταθεί η οικιστική ζώνη, που θα μπούν περιορισμοί και σε ποιά έκταση στις εκτός σχεδίου πόλεως περιοχές, πού και πώς θα προστατευθεί η γεωργική γη, που θα επιτραπεί η επιχειρηματικη δραστηριότητα. Και το σημαντικότερο πώς θα αντιμετωπιστούν οι περιοχές όπου έχουν ήδη σχηματιστεί πυκνοδομημένοι οικισμοί αυθαιρέτων.
Το τελευταίο συνδέεται και με την κατάρτιση των δασικών χαρτών που δρομολογεί ήδη το υπουργείο Περιβάλλοντος από το νέο χρόνο. Με ποιο τρόπο θα γίνει η αναγνώριση των περιοχών που πλέον αποτελούν τμήματα ΟΤΑ, αλλά σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας ταυτίζονται με τις περιοχές δάσους. Κατά το υπουργείο για αυτές τις περιοχές θα γίνει ”ακτινογραφία” του κάθε οικοδομικού τετραγώνου, θα συνταχθεί εν συνεχεία έκθεση που θα καταγράφει το πρόβλημα και κατόπιν θα διατυπώνεται πρόταση απο το Τεχνικό Συμβούλιο Δασών και το Ανώτατο Συμβούλιο Χωροταξίας για την έκδοση νέου Προεδρικού Διατάγματος που θα προσδιορίζει τι και πώς θα πολεοδομείται. Στο διάστημα που θα μεσολαβεί το φορτίο της διαχείρισης αυτής της εκκρεμότητας θα βαραίνει τις πλάτες των νέων δήμων. Το πρόβλημα για παράδειγμα της Ανθούσας θα αποτελεί από το νέο χρόνο πρόβλημα και της Παλλήνης.
Οι συζητήσεις για όλα αυτά εχουν ήδη αρχίσει μεταξύ των αρμόδιων παραγόντων στο υπουργείο Περιβάλλοντος και βρίσκεται στα ”σκαριά” νέος πολεοδομικός νόμος ο οποίος θα προβλέπει διαφορετικές διαδικασίες σε ό,τι αφορά την ολοκλήρωση των νέων πολεοδομικών μελετών, αλλά και την αντιμετώπιση των περιοχών με αυθαίρετα.
Το Τεχνικό Επιμελητήριο πριν από έναν χρόνο είχε υποδείξει την αντιμετώπιση των αυθαιρέτων με περιβαλλοντικά, αλλά και με κοινωνικά κριτήρια προσδιορίζοντας εμμέσως πλην σαφώς ότι υπάρχουν κατηγορίες αυθαιρέτων που καλύπτουν τη βασική ανάγκη για στέγαση χιλιάδων νοικοκυριών. Κατά καιρούς επίσης το ΤΕΕ εχει αναγνωρίσει ότι οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των εντάξεων οδήγησαν μεγάλο αριθμό μικροοικοπεδούχων στην κατασκευή αυθαιρέτων κτισμάτων.
Κι ακόμα ότι η λύση της ”μπουλντόζας” είναι ανέφικτη στις περισσότερες των περιπτώσεων. Στο νομό μας το πρόβλημα της αυθαίρετης δόμησης ”καίει” σε πολλά σημεία του διευρυμένου δήμου Χανίων, από τις γειτονιές του Προφήτη Ηλία μέχρι το Πασακάκι και τα Νεροκούρου. Πρόκειται για τις μεγάλες οικιστικές νησίδες οι οποίες περιμένουν ακόμα τις πράξεις εφαρμογής των Πολεοδομικών Μελετών.
Η διαδικασία επέκτασης των σχεδίων πόλης
Απαραίτητη προϋπόθεση για την ένταξη μιας περιοχής στα σχέδια πόλεως και οικισμών είναι η ύπαρξη Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ), των γενικών, δηλαδή, πολεοδομικών όρων και ρυθμίσεων της περιοχής. Κατ’ εξαίρεση, χωρίς ΓΠΣ, μπορούν να ενταχθούν στο σχέδιο περιοχές Β΄ – παραθεριστικής κατοικίας.
Η διαδικασία ένταξης έχει τρία βασικά στάδια:
Την ανάθεση της μελέτης και την αποτύπωση της υφιστάμενης, στην υπό ένταξη περιοχή, κατάστασης.
Την πολεοδόμηση της περιοχής.
Την πράξη εφαρμογής.
Η πρώτη φάση, ανάθεσης της μελέτης, αφορά στην αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης (καταγραφή ιδιοκτησιών κ.λπ.), μέσω κτηματογραφικών διαγραμμάτων.
Μόλις ολοκληρωθεί η καταγραφή, αναρτάται η μελέτη και υποβάλλονται οι όποιες ενστάσεις υπάρχουν και οι οποίες, κατά κύριο λόγο, αφορούν στα όρια των ιδιοκτησιών και τους ιδιοκτήτες.
Οι ενστάσεις εκδικάζονται και ακολουθεί το Β΄ στάδιο, που αφορά στην πολεοδόμηση της, υπό ένταξη, περιοχής, με τον καθορισμό όρων και περιορισμών δόμησης, τη χάραξη οδικού δικτύου, κοινόχρηστων και λοιπών κοινωφελών χώρων.
Μόλις ολοκληρωθεί η πολεοδόμηση τα σχετικά διαγράμματα αναρτώνται και υποβάλλονται, εκ μέρους των ενδιαφερομένων ιδιοκτητών, οι όποιες ενστάσεις υπάρχουν.
Οι ενστάσεις εκδικάζονται και με βάση όσες έγιναν αποδεκτές, επανασυντάσσεται η μελέτη, που αναρτάται εκ νέου προκειμένου να υποβληθούν τυχόν νέες (ενστάσεις). Μόλις ολοκληρωθεί η μελέτη πολεοδόμησης, εκδίδεται Διάταγμα από το ΥΠΕΧΩΔΕ το οποίο αποστέλλεται προς επεξεργασία (έλεγχο της νομιμότητάς του) στο Συμβούλιο της Επικρατείας και ακολουθεί η υπογραφή του από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Η διαδικασία ολοκληρώνεται με τη δημοσίευση του Διατάγματος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Ακολουθεί η Γ΄ φάση, της πράξης εφαρμογής, όπου, ουσιαστικώς, αποτυπώνεται η μελέτη στο έδαφος.
Η διαδικασία αυτή (της πράξης εφαρμογής) είναι στην αρμοδιότητα του νομάρχη, με απόφαση του οποίου κυρώνονται – καθορίζονται και τα τελικά όρια των ιδιοκτησιών, μετά το συνυπολογισμό της εισφοράς σε γη και χρήμα, στην οποία υποχρεούνται οι ιδιοκτησίες που εντάσσονται στο σχέδιο.
Ο νομάρχης υπογράφει τη σχετική απόφαση, που πηγαίνει για ΦΕΚ, στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Μόλις πάρει ΦΕΚ, έχει ολοκληρωθεί και τυπικά η διαδικασία ένταξης και οι ενδιαφερόμενοι ιδιοκτήτες μπορούν να προχωρήσουν στη νόμιμη (με οικοδομική άδεια) αξιοποίηση των ιδιοκτησιών τους
Τώρα ολες αυτές οι διαδικασίες θα προωθούνται από την Περιφερεια. Ο Νομάρχης από τον Ιανουάριο θα αποτελεί παρελθόν, όπως και όλες οι διοικητικές υπηρεσίες της Νομαρχίας. Το προσωπικό της Διεύθυνσης Πολεοδομιας θα ενισχύσει την αντίστοιχη υπηρεσία του δήμου Χανίων η οποία με τη σειρά της θα καλύπτει και τους αλλους ΟΤΑ μέχρι οι τελευταίοι να αποκτήσουν δικές τους Πολεοδομίες.
Αναζητούνται πόροι
Το πρόβλημα, φυσικά, δεν είναι μόνο Χανιώτικο. Απασχολεί τη χώρα. Κατά κοινή, πάντως ομολογία, η βασικότερη αιτία για την καθυστέρηση στην ολοκλήρωση αυτών των εντάξεων είναι η ελλειψη πόρων καθώς οι κατά καιρούς χρηματοδοτήσεις που είχαν προγραμματιστεί γι? αυτό το σκοπό σπαταλήθηκαν σε άλλες δραστηριότητες ή χάθηκαν από ολιγωρία κρατικών φορέων και τοπικών παραγόντων.
Αλλος “γρίφος”, τον οποίο δύσκολα θα λύσει το υπουργείο Περιβάλλοντος, είναι η αλυσίδα των εμπλεκομένων φορέων στη διαδρομή από την ανάθεση μέχρι την ολοκλήρωση μιας πολεοδομικής μελέτης. Οι καθυστερήσεις οφείλονται και στην απαιτούμενη γνωμοδότηση των συναρμόδιων φορέων (δασαρχεία, εφορίες αρχαιοτήτων), αλλά και στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των προς πολεοδόμηση περιοχών.Παράγοντες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αναφέρουν ότι σε περιοχές κοντά σε παραλιακές ζώνες χρειάζεται η εγκριση από 20 εως 22 διαφορετικών υπηρεσιών και φορέων προκειμένου να προχωρήσει μια πολεοδομική μελέτη. ”Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει τέτοια γραφειοκρατική εμπλοκή” επισημαίνουν εκπρόσωποι μελετητικών γραφείων.
Η πολυνομία και οι αντικρουόμενες διατάξεις φαίνεται ότι ωφελούν όσους «ρισκάρουν» να οικοδομήσουν, είχε αναφέρει η αρμόδια συντονιστική επιτροπή του ΤΕΕ σε προ ετών επιστολή της προς τα μέλη του Επιμελητηρίου στην οποία υπογράμμιζε ότι από την περίοδο 1983-1984 ως σήμερα ελάχιστες πολεοδομικές μελέτες ολοκληρώθηκαν σε όλη τη χώρα και ως εκ τούτου ελάχιστες περιοχές μπήκαν στο σχέδιο πόλης, με συνέπεια να ανθεί η πέμπτη γενιά αυθαιρέτων με την ουσιαστική ανοχή των υπευθύνων!
και βέβαια μόλις φτάσουμε στην τελευταία φάση – αυτή της πράξης εφαρμογής – επανεμφανίζονται όλα τα προβλήματα – ιδιοκτησιακό, πρόβληματα οριων, δεν προχωρανε οι δρόμοι και οι υποδομές, οι ιδιοκτήτες ζητούν διευκολύνσεις – άλλοι εμφανίζονται από το πουθενα – συχνό το φαινόμενο στην Ελλάδα οι κληρονόμοι και οι συνιδιοκτήτες να είναι περισσότεροι από δύο ή τρεις….
αποτέλεσμα: δεν μπορουν να χωροθετηθούν σχολεια, παιδικοί σταθμοί και νηπιαγωγεία ούτε αθλητικά κέντρα, πάρκα, πράσινο κ.ο.κ. δεν αρκει η εισφορά σε χρήμα και τα πρόστιμα – στις περιπτώσεις των αυθαιρέτων – πρέπει να καλυφθούν οι ανάγκες σε κοινόχρηστους χώρους σε ανοιχτούς δημόσιους χώρους…..
Αυτες – οι γιγάντιες οικιστικές νησίδες – είναι περιοχες άλλοτε ευνοημένες – πολλές φορές όμως βρίσκονται σε περιοχές με μεγάλη κλίση π.χ. Προφήτης Ηλίας – ή σε κατουνάδες …. περιοχές χαμηλές ή/και παραθαλάσιες με αυξημένες πιθανότητες πλημυρικών φαινομένων… μιλάμε δηλ και για την ανάγκη υποδομών μεγάλης κλίμακας – όχι απλά δίκτυα ομβρίων ή π.χ. στάσεις λεωφορειων….
ούτως ή άλλως οργανωμένη δόμηση – μετά από πολεοδόμηση – είναι σπάνιο φαινόμενο εδώ, π.χ. οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί δημιουργούν με την σειρά τους άλλες ανάγκες, με το κόστος ή χωρις τα πλεονεκτήματα να μην απογοητευουν τους επίδοξους …οικιστές από το να αυθαιρετίσουν……