Για τις επιπτώσεις στην περιοχή των Βαλκανίων και τη διεθνή πολιτική σκηνή γενικότερα, μετά την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για το Κόσοβο, μιλάει στα “Χανιώτικα νέα”, ο Νικόλαος Τζιφάκης, Λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Δημοκρατίας “Κωνσταντίνος Καραμανλής”.
Πώς είδατε την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης;
-Τα ΜΜΕ διαστρέβλωσαν το περιεχόμενο της απόφασης, η οποία δεν αναγνωρίζει τη νομιμότητα της ανεξαρτησίας του Κοσόβου αλλά αναγνωρίζει ότι δεν είναι παράνομη η πράξη της διακήρυξης της ανεξαρτησίας. Δεν εξετάζει αν το Κόσοβο είναι κράτος. Απαντά σε ένα συγκεκριμένο ερώτημα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Επιπλέον παρ? όλο που η διακήρυξη υπογράφτηκε από θεσμικά πρόσωπα του Κοσόβου, το Διεθνές Δικαστήριο, αναφέρεται σε αυτούς ως “ομάδα ανθρώπων”.
Προφανώς είναι μια δικαίωση για το Κόσοβο και μια ήττα για τη Σερβία αλλά το δικαστήριο δεν λέει ότι το Κόσοβο καλά έκανε και είναι ανεξάρτητο. Περιορίζεται στο να κρίνει ότι η ομάδα ανθρώπων που συνέταξε αυτή τη διακήρυξη έδρασε στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου.
.
-Δημιουργείται νομικό προηγούμενο;
Δεν θέλει το δικαστήριο να δημιουργήσει προηγούμενο με αυτό το περιστατικό, να μπει σε μια συζήτηση περί κυριαρχίας και αυτοδιάθεσης. Δεν ήθελαν η απόφαση αυτή να έχει επιπτώσεις στο διεθνές σύστημα. Ήταν μια συγκεκριμένη πολιτική απόφαση χωρίς προεκτάσεις. Δεν είναι νομικό κείμενο είναι πολιτικό. Δεν χαρακτηρίζει νόμιμη την ανεξαρτησία αλλά τη διακήρυξη. Είναι μια πολύ στενή ανάγνωση του ερωτήματος της Σερβίας, στο οποίο το Διεθνές Δικαστήριο αποφάνθηκε αρνητικά. Με αυτή του την απόφαση το δικαστήριο δεν ήθελε να δώσει νομικά επιχειρήματα στη Σερβία για να συνεχίσει τη σημερινή της στάση στο Κόσοβο. Προσπάθησε με ένα πολύ εύσχημο τρόπο να μην κερδίσει η Σερβία αυτή την απόφαση.
.
-Πώς επηρεάζει τους Σέρβους αυτή η απόφαση;
Η Σερβία ήταν εκείνη που απευθύνθηκε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης θεωρώντας ότι αυτό το όργανο θα τη δικαιώσει, θα πρέπει τώρα να σεβαστεί αυτή την απόφαση.
Η απόφαση πιστεύω ότι μπορεί να αποβεί και θετική για τη Σερβία γιατί οι Σέρβοι έχουν αποδεκτεί ότι έχουν χάσει το Κόσοβο. Στις διαπραγματεύσεις για ανεξαρτησία είχαν βάλει πολύ χαμηλά τον πήχυ, θέτοντας μόνο δύο προϋποθέσεις στους Κοσοβάρους: να μη φτιάξουν Υπουργείο Αμύνης και να μη βάλουν δική τους σημαία στον ΟΗΕ. Να είναι δηλαδή “σχεδόν κράτος”.
Οι Σέρβοι πολίτες ενδιαφέρονται περισσότερο για τα οικονομικά τους προβλήματα. Στις εκλογές του 2008, αμέσως μετά την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου οι Σέρβοι εξέλεξαν πάλι ένα φιλοευρωπαϊκό κόμμα, και όχι τα ακραία κόμματα. Άλλωστε δεν υπάρχουν πλέον νομικά περιθώρια για τη Σερβία.
.
-Τι αλλάζει στη διεθνή πολιτική σκηνή με αυτή την απόφαση;
Προσωπικά αναμένω περισσότερες αναγνωρίσεις του Κοσόβου. Σήμερα το αναγνωρίζουν 69, ενώ υπάρχουν περίπου 30 κράτη που περίμεναν την απόφαση του δικαστηρίου για να δουν πως θα κινηθούν. Δεν αναμένω όμως καμία αλλαγή στη στάση της Ρωσίας, της Κύπρου και από κράτη τα οποία είχαν πολύ συγκεκριμένους λόγους για να μην αναγνωρίσουν την απόφαση. Δεν αλλάζει όμως κάτι αν αντί για 69 έχουμε αύριο 100 αναγνωρίσεις. Οι βασικοί “παίκτες” δεν θα αλλάξουν τη στάση τους.
.
-Ποια στάση θα τηρήσει η Ελλάδα;
Η θέση της Ελλάδας είναι δύσκολη γιατί η στάση της απέναντι στο Κόσοβο προσδιορίζεται από τη στάση της απέναντι στο Κυπριακό. Αν δεν υπήρχε η Κύπρος στη μέση η Ελλάδα θα είχε αναγνωρίσει το Κόσοβο. Εκτιμώ και ελπίζω ότι δε θα γίνουν βιαστικές κινήσεις από ελληνικής πλευράς και ότι η χώρα θα αφήσει πρώτα να τοποθετηθούν όλοι οι διεθνείς παράγοντες.
.
-Έχουν βάση τα σενάρια που μιλούν για χορό ανεξαρτητοποιήσεων σε άλλες περιοχές;
Είναι τραβηγμένο. Η απόφαση αυτή θα δημιουργήσει προηγούμενο μονάχα αν τα ίδια τα κράτη το επιθυμούν. Για παράδειγμα, αν η Ρωσία θέλει την αναγνώριση της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας, ούτως ή άλλως το επιδιώκει. Δεν περίμεναν την απόφαση του δικαστηρίου.
Δεν πρόκειται να προκληθούν νέοι πόλεμοι και αποσχιστικά κινήματα. Τα υπάρχοντα κινήματα δεν μπορούν να βασιστούν σε μια τέτοια απόφαση για να μιλήσουν για ανεξάρτητα κράτη. Η απόφαση ήταν συγκεκριμένη. Το δικαστήριο είπε: “Εμένα δε με ρωτήσατε αν το Κόσοβο είναι κράτος. Με ρωτήσατε αν ήταν νόμιμη η πράξη της διακύρηξης”.
.
-Πώς θα αντιδράσει η Ευρωπαϊκή Ένωση;
Όσον αφορά την Ε.Ε., υπάρχουν 5 κράτη που δεν έχουν αναγνωρίσει το Κόσοβο, μεταξύ των οποίων η πιο αδιάλλακτη είναι η Κύπρος κυρίως και η πιο διαλλακτική μάλλον η Ισπανία. Και η Κύπρος μόνον αρκεί για να μπλοκάρει μια αλλαγή της ευρωπαϊκής στάσης σε μια Ευρώπη που είναι διχασμένη. Δεν υπάρχει κοινή ευρωπαϊκή πολιτική και για αυτό και η Κάθριν Άστον ήταν πολύ προσεκτική όταν άκουσε την απόφαση και είπε ότι “θα τη μελετήσουμε με πολλή περίσκεψη”. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έβγαλε ψήφισμα τον προηγούμενο μήνα στο οποίο πιέζει τα 5 κράτη να αλλάξουν τη στάση τους αλλά φυσικά αυτά τα κράτη δεν θα υποχωρήσουν καθώς πορεύονται με βάση το εθνικό τους συμφέρον.
Η Ισπανία θα αποφασίσει κρίνοντας το κατά πόσο φοβάται το αυτονομιστικό κίνημα στη Χώρα των Βάσκων και στην Καταλονία, και η Ρουμανία και η Σλοβακία με το κατά πόσον φοβούνται τις ουγγρικές μειονότητές τους.
.
-Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτή η απόφαση για την κατεχόμενη Κύπρο;
Το Κόσοβο θα αποτελέσει προηγούμενο μόνο αν τα ίδια τα κράτη έχουν τέτοιες βλέψεις. Φυσικά κανείς δεν εμποδίζεται να λέει από αύριο ότι με βάση το Κόσοβο θέλω κι εγώ τα ίδια για την περιοχή μου. Καλλιεργείται φυσικά ένα κλίμα, καθώς επικοινωνιακά η απόφαση περνάει στη διεθνή κοινότητα σαν ήττα της Σερβίας. Νομικά όμως η απόφαση είναι πολύ συγκεκριμένη.
.
-Τη φιλολογία που αναπτύχθηκε για τη Θράκη πώς τη σχολιάζετε;
Δεν έχει καμία σχέση η απόφαση αυτή. Δεν υπάρχουν τέτοια αιτήματα, δεν υπάρχει αποσχιστικό κίνημα. Για να έχω απόσχιση χρειάζομαι αποσχιστική ατζέντα, διεκδικήσεις. Στο Κόσοβο υπήρχε ένα κίνημα, ένας διεκδικητικός αγώνας, ο οποίος πήρε και ένοπλη διάσταση. Δεν υπάρχουν τέτοια χαρακτηριστικά στη Θράκη.
.
-Λίγες ώρες πριν την ανακοίνωση της απόφασης του Δικαστηρίου ήρθε η απόφαση του ΔΝΤ για χορήγηση οικονομικής βοήθειας στο Κόσοβο. Σχετίζονται αυτά τα δύο γεγονότα;
Δεν νομίζω. Το δικαστήριο είχε ανακοινώσει ότι θα βγάλει στις 22 του μηνός την απόφαση, ήταν προειλημμένη απόφαση.
.
-Το μέλλον του Κοσόβου συμπεριλαμβάνει και προσχώρηση στην Αλβανία;
Δεν υπάρχει λόγος το Κόσοβο να ενωθεί με την Αλβανία. Πιο πολλά τους χωρίζουν παρά τους ενώνουν. Η αλβανική “Μεγάλη Ιδέα” στις αρχές της δεκαετίας του ?90 ήταν δημοφιλής αλλά κατέρρευσε μόλις οι Αλβανοί εκατέρωθεν συνειδητοποίησαν ότι το καθεστώς του Τίτο και το καθεστώς του Χότζα, τους είχαν δώσει διαφορετικές παραστάσεις, τους είχαν κάνει διαφορετικές κοινωνίες.
Η σχέση Τιράνων – Πρίστινας, είναι περισσότερο στο ποιος έχει τον ρόλο της “μητέρας πατρίδας” παρά σχέση υποβολής του ενός στον άλλο. Τόσο το Κόσοβο όσο και η Αλβανία επιθυμούν την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την πρόσβαση σε κονδύλια και δυνατότητες ανάπτυξης.
