» Τιµητικό αφιέρωµα από την επιχείρηση ‘‘ΝΙΚΗ’’, Ιούλιος 1974 της Α΄ Μοίρας Καταδροµών
Το τρέχον έτος και στις µέρες µας, συµπληρώνεται µισός αιώνας, 50 χρόνια από τα «µαύρα» ξηµερώµατα της 20ης Ιουλίου 1974, όπου τουρκικές δυνάµεις αποβιβάζονται στην ακτή Πεντεµίλι της Κερύνειας, στην µαρτυρική µας νήσο Κύπρο. Τα γεγονότα της εποχής, µας είναι γνωστά, τουλάχιστον στην έκταση που µας επιτρέπουν τα µέχρι τώρα διαθέσιµα αρχεία. Τα τραγικά αποτελέσµατα της εισβολής και τη διαµορφωθείσα γεωπολιτική υφιστάµενη κατάσταση, τα ζούµε µέχρι τις µέρες µας.
Η Τουρκία, εκµεταλλευόµενη την ανώµαλη πολιτικοστρατιωτική κατάσταση στο νησί, µετά το πραξικόπηµα της 15ης Ιουλίου και κατά παράβαση της Συνθήκης Εγγυήσεως της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας και του καταστατικού χάρτη των Ηνωµένων Εθνών, όπως αυτά προβλέπονταν από την ατυχή για τον ελληνισµό συνθήκη Ζυρίχης Λονδίνου του 1959, εισέβαλε στην Κύπρο. Ενέργεια την οποία είχε σχεδιάσει πολύ ενωρίτερα, µε την ανοχή «φίλων» και «συµµάχων». Η Ελλάδα απλώς «κώφευε». Είναι όµως είδη εµπλεκόµενη στα γεγονότα και στις πολεµικές επιχειρήσεις, αφού ως και αυτή εγγυήτρια δύναµη, διέθετε στο νησί την ηρωική ΕΛ∆ΥΚ (Ελληνική ∆ύναµη Κύπρου) και προσωπικό ως στελέχη στις µονάδες της Εθνικής Φρουράς.
Η συµβολή της Α΄ΜΚ (Μοίρας Καταδροµών) µε έδρα το Μάλεµε Χανίων, στα ιστορικά γεγονότα και τις πολεµικές επιχειρήσεις της εποχής, ήταν εξαιρετικά καταλυτική.
Αφού µε την εµπλοκή της, κατάφερε να επηρεάσει – διαµορφώσει, µέρος της τελικής κατάστασης στο εδαφικό, όπως αυτό είναι σήµερα.
Απόρροια, των πολεµικών αρετών που επέδειξαν επί του πεδίου οι θρυλικοί λοκατζήδες και η χαρισµατική ηγεσία τους.
Στις 20 Ιουλίου, η Μοίρα βρίσκεται στο στρατόπεδό της στο Μάλεµε, όπου και πληροφορείται τα γεγονότα της απόβασης στην Κύπρο. Η προϊστάµενη αρχή της, η τότε ∆Κ∆ (∆ιοίκηση Καταδροµών), διατάζει άµεση ετοιµότητα εφαρµογής σχεδίων προς ανάληψη δοθείσας αποστολής. Κανείς όµως δεν γνωρίζει το πότε, το που και µε ποιο µέσο θα κινηθούν.
Αξίζει να αναφερθεί, ότι η Μοίρα εκείνη την περίοδο χαρακτηρίζεται από εξαιρετικό πνεύµα µονάδος, πειθαρχία, υψηλό ηθικό, σεβασµό και αγάπη ανάµεσα σε στελέχη και καταδροµείς. Αποτέλεσµα της χρηστής διοίκησης, ενός χαρισµατικού ηγήτορα διοικητή, του οποίου ο µετέπειτα ρόλος ήταν κοµβικός στη ροή των γεγονότων. Ήταν ο Ταγµατάρχης Γεώργιος Παπαµελετίου.
Το πύρινο πρωί της 21ης Ιουλίου, το Μάλεµε θα έχει και πάλι ραντεβού µε την ιστορία του. Οι προετοιµασίες συνεχίζονται και η προφορική διαταγή φτάνει δια τηλεφώνου και συνθηµατικά, από την ∆Κ∆ στις 16:30 το απόγευµα. Η Μοίρα να κινηθεί άµεσα προς την 115 ΠΜ (Πτέρυγα Μάχης) στη Σούδα, όπου είχαν είδη αρχίσει να προσγειώνονται τα γερασµένα αεροσκάφη Noratlas της Πολεµικής µας Αεροπορίας, που θα µετέφεραν τους καταδροµείς στην Κύπρο. Ο ∆ιοικητής, ζητά από τα στελέχη του να εµψυχώσουν το προσωπικό και ανακοινώνει ο ίδιος στους στρατιώτες του, ότι ο προορισµός της αποστολής τους είναι η Κύπρος. Στις 20:30 περίπου, άρχισε η επιβίβαση των 300 καταδροµέων στα επιταγµένα λεωφορεία του ΚΤΕΛ Χανίων. Κανείς δεν θέλει να µείνει πίσω.
Εδώ έχουµε «πρόβληµα», αφού για την φύλαξη των εγκαταστάσεων του στρατοπέδου θα έπρεπε να µείνει ένας µικρός πυρήνας. Χαρακτηριστικό, είναι το περιστατικό καταδροµέα, που για να αποφύγει την «ντροπή» του παραµένοντος, σκαρφάλωσε στη σκάλα-σχάρα των αποσκευών του λεωφορείου της εποχής.
Το ηθικό των ανδρών είναι στο απόγειό του. Στο ύψος του Πλατανιά, µε µπροστάρη τον υποδιοικητή της Μοίρας, οι λοκατζήδες αρχίζουν το τραγούδι µε το συµβολικό κρητικό ριζίτικο «πότε θα κάνει ξαστεριά…..», συνεχίζουν µε «Μακεδονία ξακουστή…». Ο κεντρικός δρόµος έχει ξεχειλίσει δεξιά και αριστερά από κόσµο. Τους καλοστρατίζουν και τους επευφηµούν. Οι Χανιώτες, αντιλαµβάνονται αµέσως, ότι τα παιδιά αυτά πάνε σε πόλεµο. Άρχισαν άλλοι να χειροκροτούν, άλλοι να κλαίνε και άλλοι να προσπαθούν να τους σφίξουν το χέρι από τα παράθυρα των αυτοκινήτων. Οι ευχές του αποχαιρετισµού ήταν «στο καλό κοπέλια», «καλό βόλι». Η κεντρική πλατεία της αγοράς των Χανίων, ζει σκηνές ενθουσιασµού από ένα άλλο 40΄.
Η Μοίρα φτάνει στο αεροδρόµιο και η επιβίβαση στα αεροσκάφη ξεκινά µε απόλυτη τάξη. Σηµειώνεται, ότι στο αεροδρόµιο συνάντησαν και ένα τµήµα περί τους 30 άνδρες, προερχόµενο από την Γ΄ΜΑΚ [(Μοίρα Αµφιβίων Καταδροµών) Μεγάλο Πεύκο Αττικής], µε αντιαρµατικά όπλα και πολυβόλα, προς ενίσχυση.
Οι διοικητές των αεροπορικών µονάδων, διατάχθηκαν να στείλουν όλα τα µεταγωγικά αεροσκάφη στη Σούδα, απ’ όπου θα εκτελούσαν άκρως απόρρητη αποστολή υψηλής σπουδαιότητας. Εκεί έµαθαν τα πληρώµατα, ότι ο σκοπός της αποστολής τους ήταν η µεταφορά της Α΄ΜΚ στην Κύπρο. Μιας αποστολής που δεν προβλεπόταν από τα σχέδια. Προϋποθέσεις για την εκπλήρωση της αποστολής, ήταν: εκµετάλλευση του αιφνιδιασµού, πτήση όσο το δυνατόν προς νότο για αποφυγή εχθρικών ραντάρ, εκφόρτωση και επιστροφή εξασφαλίζουσα τουλάχιστον µία ώρα πτήσης σε σκότος.
Στις 21:20 περίπου το ίδιο βράδυ, ξεκινά σύντοµη και περιεκτική ενηµέρωση των πληρωµάτων στην αίθουσα επιχειρήσεων της 115ΠΜ. «Οι απογειώσεις θα γίνουν µε διαφορά 5 λεπτών. Ύψος πτήσεως 500 πόδια. Ταχύτητα 150 µίλια. Απόλυτη σιγή ασυρµάτου . Όλα τα φώτα πλεύσεως σβηστά. Τα σηµεία στροφής είναι:
– Ακρωτήρι Λίθινος (κοντά στα Μάταλα).
– Τοµή 34ου παραλλήλου µε το 27ο µεσηµβρινό.
– ……………………………………………………».
Τελειώνοντας η ενηµέρωση, τα πληρώµατα ρωτήθηκαν «τι κωδική ονοµασία να δώσουν στην αποστολή». Όλοι συµφώνησαν να δοθεί η κωδική ονοµασία «ΝΙΚΗ». «ΝΙΚΗ» είπαν όλοι µε ένα στόµα, γιατί θα νικήσουµε.
Λόγω του χρόνου και των προϋποθέσεων που είχαν τεθεί, απογειώθηκαν για την Λευκωσία 15 από τα 20 Noratlas που µετέβησαν στη Σούδα.
Στις 22:30 απογειώθηκε το πρώτο αεροσκάφος ΝΙΚΗ-1. Ακολουθούν µε διαφορά 5 λεπτών τα ΝΙΚΗ-2,4,3….15. Νοτιοανατολική κατεύθυνση, χαµηλό ύψος σε απόσταση πνοής από τη θάλασσα, συσκότιση παντού. Η αποστολή, ήταν µια πραγµατική παράτολµη επιχείρηση ανορθόδοξου πολέµου, που έγινε υπό εξαιρετικά δυσµενείς συνθήκες. Για τους λόγους αυτούς, χαρακτηρίστηκε από έλληνες και ξένους στρατιωτικούς αναλυτές, ως αποστολή αυτοκτονίας.
Βαθύ σκοτάδι, παντού µαυρίλα. Μόλις ακούστηκε ο βόµβος των πρώτων αεροσκαφών στο αεροδρόµιο Λευκωσίας, άρχισαν να τα χτυπούν όλοι.
Όχι µόνο οι τούρκοι όπως αρχικά νόµισαν, αλλά δυστυχώς και οι φίλιες δυνάµεις, λόγο ενός απαράδεκτου κακού συντονισµού και άστοχων ενεργειών, από τα αντιαεροπορικά όπλα φύλαξης του αεροδροµίου. Η περιοχή, θύµιζε τα βεγγαλικά της Ανάστασης. Όµως κανένα από τα πληρώµατα δεν σκέφτηκε να επιστρέψει πίσω.
Αυτό, είχε ως αποτέλεσµα, να καταρριφθεί από φίλια πυρά το ΝΙΚΗ-4 (τρίτο αεροπλάνο στη σειρά που προσέγγισε), από το οποίο σκοτώθηκαν τα τέσσερα µέλη του πληρώµατος και οι 27 από τους 28 καταδροµείς που επέβαιναν σε αυτό. Το αεροσκάφος, έπεσε φλεγόµενο στο προάστιο «Μακεδονίτισσα» της Λευκωσίας, εκεί που υπάρχει σήµερα το Μνηµείο – Τύµβος. Επίσης, να προκληθούν σοβαρές ζηµιές στα ΝΙΚΗ-3,-6 και -9. Από αυτά, σκοτώθηκαν 2 καταδροµείς και τραυµατίστηκαν 9. Συνολικά, 29 καταδροµείς και 4 στελέχη της ΠΑ έχασαν τη ζωή τους. Τρία αεροπλάνα «χτυπηµένα» και ένα απανθρακωµένο, έµειναν για πάντα στην Κύπρο.
Να έφταιγε άραγε η ατυχία; η µαύρη µοίρα τους; ή το κακό το ριζικό µας; Αυτό δεν έχει απαντηθεί ακόµα και δεν θα απαντηθεί ποτέ. Εµείς, µακαρίζουµε τις ψυχές, τους τιµούµε για τη θυσία τους και τους κατατάσσουµε στους Αθάνατους Ήρωες της Πατρίδας µας.
Το ξηµέρωµα της 22 Ιουλίου, βρίσκει τη Μοίρα επί κυπριακού εδάφους και σε τραγική κατάσταση. Ο ίδιος ο ∆ιοικητής επιβεβαιώνει τα άσχηµα νέα στο προσωπικό. «Οι απώλειες της µονάδας είναι 27 νεκροί από την κατάρριψη ενός αεροσκάφους και δυο νεκροί από την προσβολή ενός άλλου αεροσκάφους, έχουµε επίσης και δώδεκα τραυµατίες». Ακολουθεί πένθιµη αναφορά και λίγα λεπτά νεκρικής σιγής. Ο ∆ιοικητής, εµψυχώνει τους καταδροµείς και ζητά θάρρος και ψυχραιµία, για να αντιµετωπίσουν τις δύσκολες καταστάσεις που έπονται.
Την ίδια ηµέρα, υλοποιείται το µακάβριο έργο της αναγνώρισης και ταφής των νεκρών, ενώ η υπόλοιπη Μοίρα µετακινείται σε ασφαλές χώρο εντός Λευκωσίας (Ιερατική σχολή).
Το πρωί της εποµένης 23 Ιουλίου, η Μοίρα παίρνει διαταγή εµπλοκής και υπεράσπισης, του ελεύθερου ακόµα αεροδροµίου Λευκωσίας, στο οποίο είχαν προσεγγίσει οι τούρκοι για να το καταλάβουν. Οι λόχοι λαµβάνουν αµυντική διάταξη εντός αεροδροµίου και η ανταλλαγή πυρών µεταξύ των επιτιθεµένων τούρκων ξεκινά. Η µάχη διήρκησε περίπου όλη την ηµέρα. Αποκρούστηκαν οι τουρκικές επιθέσεις και το αεροδρόµιο διατηρήθηκε ελεύθερο. Ο εχθρός, έχοντας υποστεί σοβαρές απώλειες καθηλώθηκε. Τότε οι ειρηνευτικές δυνάµεις του ΟΗΕ, βγήκαν µε λευκές σηµαίες από τα φυλάκιά τους και κατόπιν επιτυχούς συµφωνίας µε την διοίκηση της Μοίρας, διετάχθη κατάπαυση του πυρός.
Το αποτέλεσµα λοιπόν ήταν, ότι η µοναδική ελληνική στρατιωτική δύναµη που εστάλη, µε τον τρόπο που εστάλη, στην Κύπρο και παρά τις απώλειες, ακολουθώντας τις εντολές του ΓΕΕΦ (Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς), κατάφερε µαζί µε την βοήθεια των λιγοστών υπερασπιστών του αεροδρόµιου, να µαταιώσει τα προαποφασισµένα σχέδια περί κατάληψης του διεθνούς αερολιµένα της Λευκωσίας, από τους τούρκους εισβολείς. Εκεί, ο χρόνος σταµάτησε το 1974, αφού στην παρούσα φάση είναι «νεκρή ζώνη» και βρίσκεται υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ. Προσφορά αναµφίβολα µεγάλη, όπως προκύπτει από τη γεωπολιτική αξία – εξέλιξη της νήσου, όσο και ευρύτερα, µετά και τις συνεχείς διαµορφούµενες ισορροπίες στο χώρο της µέσης ανατολής σήµερα.
Η Α΄ ΜΚ, έχει γράψει στο πολεµικό της ηµερολόγιο επί κυπριακού εδάφους και άλλες σελίδες δράσης, αντιµετωπίζοντας και τον «Αττίλα 2».
Στις 16 Αυγούστου 74, ανέλαβε µε επιτυχία την αντιµετώπιση τουρκικής επίθεσης κατά της Λευκωσίας. Συγκεκριµένα, τρία (3) στοιχεία αντιαρµατικών όπλων, µε οµάδα καταδροµέων της Μοίρας, στη περιοχή σχολής «Γρηγορίου», αντιµετώπισαν εχθρική επίθεση πεζοπόρων τµηµάτων και ίλης αρµάτων, από την οποία κατέστρεψαν έξη (6) άρµατα. Αποτέλεσµα της ενεργείας της Μοίρας, ήταν η απόκρουση των τουρκικών δυνάµεων και η αποφυγή διείσδυσής τους στα µετόπισθεν. Η µάχη ήταν καθοριστική για την τύχη της πόλης, γιατί αν οι τούρκοι προχωρούσαν µαζί µε το πεζικό που ακολουθούσε των αρµάτων, θα καταλάµβαναν και την υπόλοιπη Λευκωσία.
Σηµειώνεται, ότι κατά την διάρκεια των πολεµικών επιχειρησιακών εµπλοκών της στις 23 Ιουλίου και 16 Αυγούστου, η Μοίρα δεν είχε καµία ανθρώπινη απώλεια σε νεκρούς.
Από της 17 Αυγούστου και µετά τη λήξη των επιχειρήσεων, η Α΄ Μοίρα Καταδροµών εγκαταστάθηκε στη θέση Σταυροβούνι. Ανασυγκροτήθηκε και µετονοµάστηκε σε 35 ΜΚ (κωδική ονοµασία µέχρι και σήµερα).
Φέτος, 50 χρόνια από την επιχείρηση «ΝΙΚΗ» και τις µάχες που ακλούθησαν, όπως αυτές περιγράφηκαν συνοπτικά παραπάνω, όλοι εµείς, απλοί προσκυνητές, σεβόµενοι τη µνήµη των ηρωικών νεκρών, θα ανάψουµε ένα κεράκι προς ανάπαυση της αγνής πατριωτικής ψυχής τους και θα τους τιµήσουµε σε κάθε προγραµµατισµένη εκδήλωση.
Θα τους υποσχεθούµε όµως, ότι ακόµα δεν «τελειώσαµε»! Για εµάς τους καταδροµείς και µη, οι «Μάχες» συνεχίζονται. Κάθε ηµέρα, κάθε µήνα, κάθε ετήσιο Ιούλιο, είναι για εµάς µια «Μάχη». Για να κρατήσουµε ψηλά τον πράσινο µπερέ και τη δική τους παρακαταθήκη, όπως αυτοί µας την παρέδωσαν µε τη θυσία τους.
Κάθε «Μάχη» και µια αντίστοιχη «ΝΙΚΗ».
«Μάχη» και «ΝΙΚΗ» για τις ∆ιοικήσεις και τα Στελέχη των καταδροµών, που µε τις άοκνες προσπάθειές τους διατηρούν τις Μονάδες µας στο υψηλότερο επίπεδο πειθαρχίας και εκπαίδευσης.
«Μάχη» και «ΝΙΚΗ» για το νέο σήµερα, που αποφεύγοντας τα «σκύβαλα» πρότυπα της χωλαίνουσας κοινωνίας µας, κατατάσσεται στις Ειδικές ∆υνάµεις. Θέτει τα νιάτα του και εν γένει τον εαυτό του στην υπηρεσία της Πατρίδας, ως κάθε στρατευόµενος νέος.
«Μάχη» και «ΝΙΚΗ» για κάθε νέο Κρητικό, που επιλέγει να υπηρετήσει στο ιστορικό Μάλεµε, δείχνοντας την περηφάνια της καταγωγής του και τις οικογενειακές αρχές του. Κάνοντας πράξη παρακαταθήκης την επιστολή, κατάθεσης ψυχής, κρητικού καταδροµέα της Α΄ΜΚ, µε ηµεροµηνία 8/10/74 προς την αδερφή του, «…χαιρέτα µου τη µάνα µου και να µου τη φυλήσεις και πες της πως δεν θέλω να στενοχωράται καθόλου, θέλω είναι περήφανη γιατί το σπίτι µας δεν το πρόσβαλα πουθενά όσα κι αν τράβηξα…».
«Μάχη» και «ΝΙΚΗ» για τον καταδροµέα του 74, παπά Νικόλα, που έχοντας ως σκοπό ζωής, καθηµερινά, µνηµονεύει και διακονεί τους κεκοιµηµένους νεκρούς συναδέλφους του, στην εκκλησία του στρατοπέδου στο Μάλεµε.
«Μάχη» και «ΝΙΚΗ» για κάθε υγιή σκεπτόµενο Έλληνα, που έχει ως ιερή παρακαταθήκη τα λόγια του Πλάτων, «Μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιµιώτερων εστίν η πατρίς και σεµνότερον και αγιώτερον και εν µείζονι µοίρα και παρά θεοίς και παρ’ ανθρώποις τοις νουν έχουσιν».
[«Από τη µητέρα και τον πατέρα και όλους τους άλλους προγόνους, η πατρίδα είναι πράγµα πολυτιµότερο και σεβαστότερο και αγιότερο και ανώτερο και κατά τη γνώµη των θεών και κατά τη γνώµη των ανθρώπων που έχουν φρόνηση»].
*Ο Εµµανουήλ Σιγιολτζάκης είναι υποστράτηγος ε.α.
Ιστορικά στοιχεία ελήφθησαν, από προφορικές µαρτυρίες, στρατιωτικά αρχεία και το βιβλίο-δηµοσιογραφική έρευνα [«Νίκη» στη Νεκρή Ζώνη], των Γιάννη Φασουλά και Γιάννη Σκάλκο.
