Λονδίνο
Είναι τα μέσα Αυγούστου, η κορύφωση της μετανάστευσης στη Μεσόγειο. Κι όμως, δεν παρατηρείται κύμα άφιξης εξαθλιωμένων Αφρικανών και Ασιατών
στις ακτές των Καναρίων Νήσων, της νότιας Ισπανίας και της Σικελίας.
Είναι αλήθεια ότι η μετανάστευση δεν έχει σταματήσει εντελώς. Στις 8 Αυγούστου, 40 δυστυχείς Βορειοαφρικανοί ήρθαν να αυξήσουν τον πληθυσμό της ιταλικής νησίδας Λινόζα κατά 10%. Η καθολική οργάνωση Charitas υποστηρίζει ότι η μετανάστευση στην κεντρική Μεσόγειο αρχίζει και πάλι να αυξάνεται. Αλλά τα στοιχεία της υπηρεσίας Frontex της Ευρωπαϊκής Ενωσης δείχνουν ότι το πρώτο τρίμηνο αυτού του έτους έφτασαν στην Ιταλία και τη Μάλτα μόλις 150 άνθρωποι, έναντι 5.200 που είχαν φτάσει πέρυσι την ίδια περίοδο. Η παράνομη μετανάστευση στα Κανάρια νησιά, όπου μέχρι πριν από μερικά χρόνια έφταναν δεκάδες χιλιάδες Αφρικανοί, έχει σχεδόν σταματήσει. Το πρώτο τρίμηνο του 2010, έφτασαν στις ακτές αυτές μόλις πέντε άνθρωποι. Τι έχει συμβεί; Πού πήγαν οι μετανάστες;
Ένα μέρος της απάντησης, γράφει ο Εκόνομιστ, είναι ότι οι κυβερνήσεις της νότιας Ευρώπης αντιμετωπίζουν το πρόβλημα με διπλωματικό τρόπο (και χρήμα). Στην Ισπανία, διαδοχικές κυβερνήσεις συνήψαν συμφωνίες με χώρες της βορειοδυτικής Αφρικής, που είχαν ως αποτέλεσμα να μετακινηθούν πιο νότια τα διαθέσιμα λιμάνια αναχώρησης των μεταναστών. Ετσι, το ταξίδι για τα Κανάρια νησιά έγινε πιο ακριβό και πιο επικίνδυνο. Αλλά και η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι έκανε μια πολυσυζητημένη συμφωνία με τους Λίβυους που επιτρέπει στις ιταλικές περιπόλους να παραδίδουν τους μετανάστες στα τρυφερά χέρια της αστυνομίας του Καντάφι προτού βρουν την ευκαιρία να ζητήσουν άσυλο.
Η ροή προς την Ευρώπη δεν καθορίζεται όμως αποκλειστικά από την αποτελεσματικότητα των μέτρων που λαμβάνονται για τον περιορισμό της. Επηρεάζεται και από τον αριθμό εκείνων που είναι έτοιμοι να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους και τις αποταμιεύσεις τους για να φτάσουν στις ακτές της Ενωσης. Κι εδώ τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα.
Οι πολιτικοί μιλούν συχνά για τη μετανάστευση σαν να είναι ένα μονοδιάστατο φαινόμενο, όπου απελπισμένοι άνθρωποι εγκαταλείπουν την πατρίδα τους για ένα και μόνο λόγο: να βρουν ένα καλύτερο μέλλον. Στην πραγματικότητα, οι λόγοι ποικίλλουν. Και υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στον οικονομικό μετανάστη που αναζητεί μια καλύτερη ζωή και στον πολιτικό μετανάστη που προσπαθεί να διαφύγει από τον πόλεμο και τις διώξεις.
Από αυτούς που προσπαθούσαν να φτάσουν στην Ιταλία από τη Μεσόγειο, ένα μεγάλο ποσοστό ήταν πάντα πολιτικοί πρόσφυγες. Το 2008, όταν 36.000 άνθρωποι έφτασαν στις ακτές, τα τρία τέταρτα ζήτησαν προστασία για ανθρωπιστικούς λόγους. Οι μισές από τις αιτήσεις εγκρίθηκαν.
Μετά τη συμφωνία του Μπερλουσκόνι με τον συνταγματάρχη Καντάφι, μερικοί από αυτούς που θα προσπαθούσαν κανονικά να φτάσουν στην Ιταλία επιχειρούν τώρα να εισέλθουν στην Ευρώπη από πιο ανατολικές περιοχές (και ακολουθούν συχνότερα χερσαίες, παρά θαλάσσιες διαδρομές). Σύμφωνα με τη Frontex, οι τέσσερις στους πέντε μετανάστες που συνελήφθησαν σε ευρωπαϊκό έδαφος κατά το πρώτο τρίμηνο του 2010 συνελήφθησαν στην Ελλάδα. Αλλά κι εδώ, οι αριθμοί είναι από τους μικρότερους από τότε που η υπηρεσία άρχισε τις μετρήσεις, στις αρχές του 2008.
ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ
Δύο είναι οι παράγοντες που εξηγούν αυτή τη μείωση. Η ροή των μεταναστών εξαρτάται σε ένα βαθμό από το επίπεδο της αστάθειας στις πιο προβληματικές περιοχές του κόσμου.
Καθώς η Σομαλία, το Ιράκ και τα Παλαιστινιακά Εδάφη έχουν γνωρίσει χειρότερες χρονιές από το 2009, ίσως η συμφωνία της Ιταλίας με τη Λιβύη να τέθηκε σε εφαρμογή ακριβώς τη στιγμή που ο όγκος των ανθρώπων που έφταναν στις ακτές της βόρειας Αφρικής είχε αρχίσει να μειώνεται έτσι κι αλλοιώς.
Ο άλλος παράγων είναι η οικονομική κρίση στην Ευρώπη, τα αποτελέσματα της οποίας είναι αισθητά και στην άλλη άκρη της Μεσογείου. Οι μετανάστες που έρχονταν στην Ισπανία αναζητούσαν οικονομικές ευκαιρίες, κι έτσι ήταν αναμενόμενο ο αριθμός τους να μειωθεί καθώς δεν προσφέρονταν πια θέσεις για παράνομους μετανάστες. Η οικονομική κρίση στη χώρα αυτή ίσως μάλιστα να αντιστρέφει τη ροή της μετανάστευσης. Ο αριθμός των ξένων κατοίκων μειώθηκε στο δεύτερο τρίμηνο αυτού του χρόνου κατά 2%. Η μεγαλύτερη μείωση (100.000) παρατηρήθηκε μεταξύ των Λατινοαμερικανών.
Η αποχώρηση της Αμερικής από το Ιράκ, η οικονομική ανάκαμψη στην Ευρώπη και άλλοι παράγοντες μπορεί πάντως να οδηγήσουν και πάλι σε αύξηση της μετανάστευσης.
(Πηγή: The Economist)
