ΛονδIνο
Ο Ιγκόρ Σουτιάγκιν έκανε δουλειές έξω από το κελί του στον αρκτικό βορρά της Ρωσίας, όταν του είπαν ξαφνικά και χωρίς άλλες εξηγήσεις να ετοιμαστεί για να φύγει. Λίγο αργότερα, του έβαλαν χειροπέδες και τον έβαλαν σε ένα αεροπλάνο με προορισμό τη Μόσχα.
Μόνο όταν έφτασε στις φυλακές Λεφόρτοβο της ρωσικής πρωτεύουσας και έμαθε πως κι άλλοι κρατούμενοι βρίσκονταν στην ίδια θέση, κατάλαβε πως κάτι αυνήθιστο συνέβαινε. «Δεν σου εξηγούν ποτέ γιατί σε μεταφέρουν κάπου αλλού», λέει στον δημοσιογράφο της Γκάρντιαν. «Είσαι απλώς ένας κρατούμενος».
Έντεκα χρόνια πίσω από τα σίδερα με την κατηγορία της κατασκοπείας πήραν έτσι ξαφνικά τέλος με τη μεγαλύτερη ανταλλαγή κατασκόπων στη μετα-ψυχροπολεμική εποχή. Έντεκα ρώσοι πράκτορες στις Ηνωμένες Πολιτείες ανταλλάχθηκαν με τέσσερις Ρώσους. Οι άλλοι τρεις άνδρες που μετέβησαν μαζί με τον Σουτιάγκιν στις 9 Ιουλίου στη Βιένη φαίνεται πως ήταν πράγματι κατάσκοποι. Αλλά ο Σουτιάγκιν επιμένει ότι ο ίδιος ήταν απλώς ένα αθώο πιόνι σε ένα σκοτεινό παιχνίδι που έλαβε τέλος στο Ουίλτσαϊρ της Αγγλίας.
Ο 45χρονος Σουτιάγκιν μένει τώρα με φίλους στο Λονδίνο. Και αντιμετωπίζει το μέλλον με μεγάλη αβεβαιότητα. Πότε θα μπορέσει να ξαναβρεί τη γυναίκα του Ιρίνια, τις κόρες του Οκσάνα και Αναστάσια, τους γονείς του και τον αδελφό του; Υπάρχει ζωή γι?αυτόν στην πατρίδα του μετά την αποφυλάκισή του; Θα μπορέσει να βρει εκεί μια δουλειά;
Παιδί της Σοβιετικής Ενωσης, ο Σουτιάγκιν ενηλικιωνόταν την εποχή που ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ έδινε τη θέση του στον Γιούρι Αντρόποφ και η Μάργκαρετ Θάτσερ επέτρεπε στον Ρόναλντ Ρίγκαν να εγκαταστήσει πυραύλους Κρουζ στο Γκρίναμ Κόμον. Σπούδασε φυσική στο κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας και στη συνέχεια έγινε ειδικός για στρατηγικά και στρατιωτικά θέματα στο Ινστιτούτο για τη Μελέτη των ΗΠΑ και του Καναδά, όπου εργάστηκε με αντικείμενο τη συνθήκη για τις Συμβατικές Δυνάμεις στην Ευρώπη και έγραψε αρκετά κεφάλαια ενός γνωστού βιβλίου για το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας. Η πραγματική εμπειρία του Σουτιάγκιν, όμως, αφορά τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, όχι τη Ρωσία. «Ηταν απαραίτητο να καταλάβω τι γινόταν στη ρωσική πλευρά, αλλά δεν απέκτησα ποτέ πρόσβαση σε απόρρητο υλικό», τονίζει.
Το 1998, ενώ λάμβανε μέρος σε ένα συνέδριο στο Μπέρμιγχαμ, τον σύστησαν σε μια βρετανική εταιρεία που λεγόταν Alternative Futures. Η εταιρεία αυτή του πρόσφερε 1.000 δολάρια τον μήνα για να γράφει εκθέσεις για λογαριασμό της. «Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Σοβιετική Ενωση», λέει ο Σουτιάγκιν. «Μας έμαθαν να είμαστε δύσπιστοι απέναντι στους ξένους. Η πρόταση που μου έγινε, όμως, αφορούσε το κλίμα που υπήρχε για επενδύσεις στη Ρωσία». Αλλά η υπηρεσία ασφαλείας της Ρωσίας, η FSB, είχε διαφορετική γνώμη και τον συνέλαβε τον Οκτώβριο του 1999, λέγοντας ότι η βρετανική εταιρεία αποτελούσε ουσιαστικά προκάλυμμα της CIA. «Προσπάθησαν να αποδείξουν ότι υπήρχε ανταλλαγή πληροφοριών, αλλά δεν υπήρχε τέτοιο θέμα».
O Σουτιάγκιν πιστεύει ότι η FSB μπορεί να είχε άλλα κίνητρα. «Μπορεί να ήθελαν να απαντήσουν στις απειλές του τότε προέδρου Γιέλτσιν να περιορίσει τη δράση τους». Τελικώς καταδικάστηκε για μεταβίβαση πληροφοριών οι οποίες ήταν δημόσιες! Ακόμη κι η διοίκηση των φυλακών είχε αμφιβολίες για την ενοχή του.
Η ζωή στη φυλακή ήταν δύσκολη, ιδιαίτερα οι τρεις μήνες που πέρασε στην απομόνωση. Υπήρχαν όμως και κάποια ευχάριστα διαλείμματα, όπως όταν δούλευε σε μια εφημερίδα ή παρέδιδε μαθήματα σε έναν υπεύθυνο ασφαλείας.
Το μήνυμα που θέλει να περάσει τώρα είναι ότι η δημόσια πίεση φέρνει αποτελέσματα. Καθώς υιοθετήθηκε ως πολιτικός κρατούμενος από τη Διεθνή Αμνηστία και το Παρατηρητήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έλαβε χιλιάδες επιστολές υποστήριξης. «Θέλω να πάω στο σπίτι μου. Και θα πάω. Πρέπει να καταλάβω όμως τι γίνεται στη Ρωσία. Πρέπει να μάθω αν η χώρα μου είναι ασφαλής».
(Πηγή: The Guardian)
