Ξηρός πνιγμός

Γράφει ο Γιάννης Στεφανογιάννης

Ο ξηρός πνιγμός προκαλείται από εισρόφηση υγρού στους πνεύμονες και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο, αρκετές, όμως, ώρες μετά την έξοδο από το νερό.
Στη χώρα μας η περίοδος των διακοπών είναι συνυφασμένη με τη θάλασσα και τον ήλιο και τα θαλασσινά σπορ αποτελούν τη δημοφιλέστερη επιλογή ψυχαγωγίας. Η αμέλεια, όμως, η απερισκεψία και η περιφρόνηση των στοιχειωδών κανόνων ασφαλείας, στοιχίζει κάθε χρόνο πολλές ανθρώπινες απώλειες.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο πνιγμός είναι η συχνότερη αιτία θανάτου ηλικιωμένων και παιδιών τους θερινούς μήνες. Κάθε χρόνο καταγράφονται παγκοσμίως περισσότεροι από 500.000 θάνατοι, ενώ η χώρα μας είναι δεύτερη στον κόσμο και πρώτη στην Ευρώπη σε περιστατικά πνιγμών. Σύμφωνα με τη Εθνική Στατιστική Υπηρεσία το 70% των πνιγμών συμβαίνει στη θάλασσα, το 25% σε πισίνες και το υπόλοιπο 5% σε λίμνες και ποτάμια. Συνολικά κάθε χρόνο στη χώρα μας πνίγονται 300 περίπου άτομα εκ των οποίων 28-30 είναι παιδιά.

Η διάγνωση του ξηρού πνιγμού

Ο ξηρός πνιγμός απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα και παρακολούθηση, ώστε να αποτραπεί η δημιουργία μόνιμων βλαβών στον οργανισμό. Η διάγνωση γίνεται με μια σειρά εξετάσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν κλινική εξέταση από το γιατρό, μέτρηση επιπέδων οξυγόνου στο αίμα, ηλεκτροκαρδιογράφημα για τον έλεγχο της καρδιακής λειτουργίας, ακτινογραφίες για διερεύνηση πιθανών βλαβών στο κεφάλι και τον αυχένα ή εύρεση υγρού στους πνεύμονες κ.α.
Χρειάζεται, πάντως, ιδιαίτερη προσοχή από το ιατρικό προσωπικό για την αναγνώριση του ξηρού πνιγμού, αφού μερικά συμπτώματα (όπως η δυσλειτουργία των πνευμόνων), μπορούν να εμφανιστούν ακόμη και 12 ώρες μετά την εμβύθιση στο νερό. Για το λόγο αυτό συνιστάται η παραμονή του ατόμου στο νοσοκομείο για τουλάχιστον 24 ώρες, για την καλύτερη παρακολούθησή του.

Συνέπειες ξηρού πνιγμού

Ο ξηρός πνιγμός προκαλεί το 10-20% των θανάτων από πνιγμό, ενώ αρκετά από τα θύματα που επιβιώνουν, αποκτούν μόνιμες βλάβες στην υγεία τους, όπως είναι η αναπνευστική δυσλειτουργία, τα καρδιαγγειακά προβλήματα, οι μεταβολικές διαταραχές ή οι νευρολογικές βλάβες. Ο πνιγμός αυτός δεν δίνει άμεσα συμπτώματα και μπορεί να προκληθεί ακόμη και με την εισρόφηση ελάχιστης ποσότητας νερού στους πνεύμονες. Το θύμα ενδέχεται να πεθάνει ακόμη και μετά από 24 ώρες από την εισροή του νερού. Μέχρι εκείνη τη στιγμή το άτομο αν και διατηρεί τις αισθήσεις του, είναι πιθανό να παρουσιάζει σημάδια έντονης κόπωσης και παράξενης συμπεριφοράς, λόγω ανεπαρκούς οξυγόνωσης του εγκεφάλου. Στην περίπτωση αυτή, ο ασθενής θα πρέπει να μεταφερθεί αμέσως στην εντατική μονάδα νοσηλείας και να διασωληνωθεί, ώστε να αποκατασταθεί η λειτουργία της αναπνοής του.
Τα νεαρότερα άτομα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες αποκατάστασης από τον ξηρό πνιγμό, ενώ αν η εμβύθιση στο νερό διαρκέσει για παραπάνω από 10 λεπτά, η πρόγνωση είναι δυσχερής. Οι συμπτωματικοί ασθενείς θα πρέπει να νοσηλεύονται μέχρι τα συμπτώματά τους και οι φυσιολογικές διαταραχές υποχωρήσουν, ενώ οι ασυμπτωματικοί θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά για 24 ώρες και να εισάγονται στο νοσοκομείο αν παρουσιαστεί επιδείνωση της υγείας τους.

Η προσπάθεια διάσωσης
Η ανάσυρση του ατόμου που πνίγεται από το νερό δεν είναι εύκολη υπόθεση και θα πρέπει να γίνεται μόνο από άτομα που έχουν ειδικά εκπαιδευτεί στο συγκεκριμένο τομέα. Έχει συμβεί πολλές φορές το άτομο που σπεύδει για βοήθεια να παρασύρεται από το θύμα και να πνίγεται και το ίδιο, αφού το θύμα, στην προσπάθειά του να σωθεί, γαντζώνεται κυριολεκτικά επάνω στο σωτήρα του και τον παρασύρει στο βυθό. Πρέπει να τονιστεί ότι ποτέ δεν προσπαθούμε να σώσουμε το θύμα μέσα στο νερό χωρίς να έχουμε την κατάλληλη εκπαίδευση. Ένα άτομο που πνίγεται μπορεί να σωθεί μόνο με την εφαρμογή τεχνητής αναπνοής στόμα με στόμα και καρδιακών μαλάξεων, αμέσως μόλις μεταφερθεί σε σταθερό έδαφος, έξω από το νερό.

Προληπτικά μέτρα

Ο πνιγμός συχνά προκύπτει από αμέλεια ή υπερεκτίμηση δυνατοτήτων, γι? αυτό θα πρέπει να λαμβάνονται συγκεκριμένα μέτρα για την αποφυγή του:
Τα μικρά παιδιά θα πρέπει να κολυμπούν μόνο με χρήση προστατευτικών μέσων, όπως μπρατσάκια και σωσίβια, σε μικρή απόσταση από την ακτή και μόνο υπό την αυστηρή επιτήρηση των γονιών τους ή άλλου ενήλικα, ενώ καλό είναι να αποφεύγεται η ανάθεση της ευθύνης φύλαξης σε μεγαλύτερα παιδιά. Μην ξεχνάτε ότι ο πνιγμός μπορεί να επέλθει μόλις σε 10-12 δευτερόλεπτα!
Η κολύμβηση δεν πρέπει να διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε να μην εξαντλούνται τα άτομα και να μην ελαττώνονται οι αντιδράσεις τους
Η κολύμβηση σε μεγάλη απόσταση από την ακτή, σε άγνωστα, παγωμένα, θολά νερά, σε ερημικές ακτές, σε κακές καιρικές συνθήκες ή σε συνθήκες μειωμένης ορατότητας (βράδυ ή βροχή) είναι καλό να αποφεύγεται. Επιπλέον, σε ημέρες και ώρες έντονης ηλιοφάνειας και καύσωνα η πολύωρη παραμονή στον ήλιο μπορεί να συνοδεύεται από σύγχυση, ζαλάδα, εγκαύματα ή θερμικές κράμπες
Αν υπάρχει η δυνατότητα, πρέπει να προτιμούνται οι οργανωμένες παραλίες και κατά προτίμηση όσες διαθέτουν ναυαγοσώστη
Η χρήση καταδυτικού εξοπλισμού πρέπει να γίνεται μόνο από άτομα με την κατάλληλη εκπαίδευση. Οι βουτιές πρέπει να περιορίζονται μόνο σε καθαρά και οικεία στο άτομο νερά, χωρίς ρεύματα και με μικρό αλλά επαρκές βάθος, ενώ τα παιδιά πρέπει να αποφεύγουν τις βουτιές, μέχρι να αποκτήσουν την ανάλογη εμπειρία και κολυμβητική εκπαίδευση
Ποτέ δεν πρέπει να προηγείται γεύμα έστω και ελαφρύ, πριν την κολύμβησης. Το γεύμα θα πρέπει να έχει ληφθεί 3-4 ώρες νωρίτερα, ώστε να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της πέψης. Εάν καταναλωθεί τροφή ή αλκοολούχο ποτό κατά την παραμονή στην ακτή, το άτομο απαγορεύεται ρητά να ξαναμπεί στη θάλασσα. Επίσης, απαγορεύεται η κολύμβηση σε άτομα που έχουν καταναλώσει ψυχοτρόπες ή ναρκωτικές ουσίες
Η πραγματοποίηση θαλάσσιων αθλημάτων (jet ski, ιστιοπλοΐα, κωπηλασία) θα πρέπει να γίνεται μόνο από άτομα που έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα στις οργανωμένες σχολές και πάντα με την εποπτεία έμπειρου προσωπικού.
Όταν κάποιος αισθανθεί δυσφορία, κόπωση, καταβολή ή τάση για εμετό, καλό είναι να αποφύγει την κολύμβηση τη συγκεκριμένη ημέρα, μέχρι να εξομαλυνθεί η κατάσταση της υγείας του. Αν κάποιος νιώσει μέσα στο νερό μυικούς σπασμούς (κράμπες), θα πρέπει να βγει έξω με ήρεμες κινήσεις ή να ζητήσει βοήθεια από την ακτή
Εάν το άτομο αισθάνεται απειλή πνιγμού, θα πρέπει απαραιτήτως να διατηρήσει την ψυχραιμία του, να μην κάνει βίαιες και εξαντλητικές κινήσεις και να καλέσει άμεσα βοήθεια, τόσο φωνάζοντας, όσο και κουνώντας τα χέρια του
Όταν δούμε άτομο να ζητά βοήθεια στη θάλασσα, επεμβαίνουμε μόνο αν έχουμε την κατάλληλη εκπαίδευση και γνωρίζουμε τον τρόπο μεταφοράς του ατόμου στην ακτή. Σε αντίθετη περίπτωση, καλούμε σε βοήθεια κάποιον καταλληλότερο από εμάς, κατά προτίμηση ναυαγοσώστη, αν παρίσταται στον χώρο του ατυχήματος. Ωστόσο ο βασικός κανόνας των πρώτων βοηθειών, που δεν θα πρέπει να υπερκαλύπτεται από τα αλτρουιστικά αισθήματα, έχει εφαρμογή και στην περίπτωση του πνιγμού: η ασφάλεια του διασώστη πρέπει να εξασφαλιστεί οπωσδήποτε πριν την απόπειρα σωτηρίας ατόμου σε κίνδυνο ζωής
Οι διαγωνισμοί και οι ανταγωνιστικές προσκλήσεις στη θάλασσα, που μπορούν να οδηγήσουν σε υπέρβαση των σωματικών και ψυχολογικών ορίων, καλό είναι να αποφεύγονται
Οι οικογενειακές πισίνες και οι άλλοι χώροι που περιέχουν νερό (π.χ. δεξαμενές) πρέπει να διαθέτουν φράχτη. Οι γονείς που διαθέτουν οικογενειακή πισίνα πρέπει να εκπαιδευτούν στη καρδιο-πνευμονική ανάνηψη, για την περίπτωση που θα χρειασθεί να την εφαρμόσουν στο παιδί τους
Κατάλληλος σωστικός εξοπλισμός των σκαφών πρέπει να χρησιμοποιείται, περιλαμβανομένων προσωπικών σωσιβίων, ενώ όλοι οι επιβαίνοντες σκαφών πρέπει να γνωρίζουν κολύμβηση
Τα άτομα με πάθηση που τα εκθέτει σε κίνδυνο κατά την κολύμβηση, όπως επιληψία, διαταραχές νευρομυϊκής λειτουργίας ή λήψη διαφόρων φαρμάκων, πρέπει να κολυμπάνε μόνο υπό την επίβλεψη άλλου ενήλικα, που είναι σε θέση να τα διασώσει σε περίπτωση εμφάνισης προβλήματος

Internet: www.stefanogiannis.gr

Επίλογος

Ο ξηρός πνιγμός είναι ουσιαστικά μια πολύ ύπουλη μορφή πνιγμού, που δρα υπογείως και είναι πολύ δύσκολο να ανιχνευθεί από μη έμπειρο μάτι. Επομένως, σε κάθε περιστατικό εμβύθισης σε νερό που ακολουθείται από κάποιο ύποπτο σύμπτωμα τις επόμενες ώρες, θα πρέπει το άτομο το συντομότερο δυνατό να οδηγείται σε νοσοκομείο, ώστε να γίνει ο απαραίτητος έλεγχος επιβεβαίωσης ή αποκλεισμού μιας επικίνδυνης για την υγεία ή και τη ζωή κατάστασης, όπως είναι ο ξηρός πνιγμός.