Μια μηχανική μικρογραφία του Αρχαίου Σύμπαντος αλλά κι ένα χρήσιμο όργανο πλοήγησης αποτελούσε ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, που σήμερα θεωρείται ο πρόδρομος των σύγχρονων υπολογιστών καθώς υπήρξε ´ένα laptop της εποχής του´.
Οι επισημάνσεις αυτές έγιναν κατά τη διάρκεια της ενδιαφέρουσας εκδήλωσης, που διοργάνωσε το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης σε συνεργασία με τον Σύλλογο Φίλων Αστρονομίας Κρήτης, το απόγευμα του Σαββάτου στο κατάμεστο από κόσμο Νεώριο του MORO.
Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε ακριβές αντίγραφο του Μηχανισμού, το οποίο από σήμερα Δευτέρα θα εκτίθεται στο Ναυτικό Μουσείο Κρήτης.
Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων, ο Δήμος Χανίων, ο Δήμος Ν. Κυδωνίας, ο Δήμος Θερίσου και το Πλανητάριο Θεσσαλονίκης.
Οπως ανέφερε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο αν. καθηγητής Φυσικής Διαστήματος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Ξενοφών Μουσάς, ο οποίος μίλησε για την ιστορία και τις λειτουργίες του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, πρόκειται για έναν περίπλοκο αστρονομικό υπολογιστή που παρακολουθεί τους κύκλους του Ηλιακού Συστήματος, δηλαδή τα ημερολόγια, τις φάσεις και τις θέσεις του ηλίου και της σελήνης. Επίσης, προβλέπει τις ηλιακές και τις σεληνιακές εκλείψεις και τις θέσεις των πλανητών. Ο Μηχανισμός περιλάμβανε ακόμη έναν ειδικό τετραετή δείκτη, τον δείκτη της Ολυμπιάδας, ο οποίος μπορούσε να υπολογίζει με ακρίβεια το χρονικό διάστημα μεταξύ των Ολυμπιακών Αγώνων.
Ο κ. Μουσάς τόνισε ότι, το ´περίεργο εύρημα´, αποτελεί την καλύτερη μαρτυρία της σπουδαίας αστρονομικής γνώσης των αρχαίων Ελλήνων που βασίζεται στις γνώσεις Αστρονομίας, Μαθηματικών αλλά και της Τεχνολογίας, που ανάπτυξαν οι πρόγονοι μας.
Τριάντα καταγεγραμμένα χειροποίητα γρανάζια, δέκα άξονες και απίστευτες για την εποχή καινοτομίες, όπως η διαφορική περιστροφική πλάκα, έδιναν με αξιοθαύμαστη ακρίβεια πληροφορίες για τις κινήσεις (συμπεριλαμβανομένων των εκλείψεων) του ήλιου, της σελήνης και πέντε πλανητών. Ολα αυτά χωρούσαν μέσα σ? ένα μεταλλικό και ξύλινο κουτί, με διαστάσεις γύρω στα 32Χ20Χ10 εκατοστά το οποίο συμπεριλάμβανε μέχρι και ´εγχειρίδιο χρήστη!´.
Πρόκειται για ένα σπάνιο εύρημα που δείχνει πως εάν η εξέλιξη της γνώσης, όπως αποτυπώνεται στον υπολογιστή των Aντικυθήρων, δεν είχε ανακοπεί, η Επιστήμη θα βρισκόταν σήμερα χίλια χρόνια μπροστά.
Ο Μηχανισμός ήταν ένα ιδιαίτερα προηγμένο φορητό αστρονομικό όργανο, ´ένα laptop της εποχής του´, όπως κάποιοι το χαρακτήρισαν και σήμερα συνεχίζει να πυροδοτεί το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας καθώς οι έρευνες συνεχίζονται.
´ΜΕΓΑΣ ΘΕΛΚΤΙΣΤΗΣ´ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
Ο κ. Μουσάς τόνισε ότι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων αποτελούσε εκείνη την εποχή το ´θαύμα της υψηλής Τεχνολογίας´, το οποίο σήμερα εξακολουθεί να είναι ένα ζωντανό αντικείμενο που χρησιμοποιείται, κυρίως, για εκπαιδευτικούς λόγους. ?Για να τραβήξουμε δηλαδή τα παιδιά στην Επιστήμη, τη Φιλοσοφία, τα Μαθηματικά, την Αστρονομία κ.ά. Ετσι αυτός ο ´μέγας θελκτιστής´ των παιδιών στην Επιστήμη, φιλοξενείται στο Ναυτικό Μουσείο Κρήτης και είναι διαθέσιμος για παιδιά κάθε ηλικίας´, ανέφερε και χαρακτήρισε το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης ´κόσμημα´ για την Κρήτη και την Ελλάδα καλώντας τους Χανιώτες να παρακολουθήσουν την έκθεση για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων.
´Αυτό το αρχαίο αντικείμενο, ο «παράξενος» μηχανισμός βρίσκεται σήμερα, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Είναι παράξενος γιατί έχει γρανάζια και περίεργο όνομα «Μηχανισμός των Αντικυθήρων» ή «Αστρολάβος των Αντικυθήρων», έτσι τον γνώρισα εγώ ως παιδί. Από τότε μπήκε στο μυαλό μου να κάνω μια μελέτη αυτού του Μηχανισμού και απορούσα πώς είναι δυνατόν ο ανθρώπινος νους να συλλάβει και να φτιάξει ένα τέτοιο αντικείμενο´, σημείωσε ο κ. Μουσάς.
Στη συνέχεια, ο μαθηματικός – κατασκευαστής Αρχαίων Οργάνων, κ. Διονύσης Κριάρης, αναφέρθηκε στη ´Μέτρηση ηλιακού έτους από Αρχαίους Ελληνες, τεχνίτες & όργανα´ και ο δρ. Μηχανικής Αεροναυπηγικής Αστροναυτικής Πανεπιστημίου Βερολίνου, κ. Νικόλαος Μπαλτέας, στην ´Ιστορία της Διαστημικής Τεχνολογίας´.
Ο πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου, κ. Μ. Πετράκης, επεσήμανε οτι ´ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι το αρχαιότερο πολύπλοκο επιστημονικό όργανο, ακριβές αντίγραφου του οποίου σε λειτουργία φιλοξενούμε στα Χανιά και από τη Δευτέρα (σήμερα) θα κοσμεί το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης. Ευελπιστούμε ότι το κοινό των Χανίων θα αγκαλιάσει την έκθεση για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Παράλληλα θα είναι μια καλή ευκαιρία να επισκεφθεί το Ναυτικό Μουσείο, να ξεναγηθεί σε αυτό και να δει από κοντά το έργο που επιτελούμε. Ευελπιστούμε ότι η εκδήλωση αυτή θα προσφέρει ένα λιθαράκι στις γνώσεις όλων μας για το τι είχαν πράξει οι πρόγονοί μας´.
ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΟΡΓΑΝΟ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Αστρονομίας Κρήτης, κ. Χρήστος Σωτηρόπουλος, ανέφερε ότι η σύγχρονη Οδύσσεια του πρώτου υπολογιστικού μηχανισμού ξεκινάει το 1900 όταν σφουγγαράδες τον ανέσυραν από τον βυθό της θάλασσας, σε Ρωμαϊκό ναυάγιο, το οποίο έφερε στο φως κρυμμένα μυστικά της αρχαίας Αστρονομίας και Τεχνολογίας.
´Αξίζει τον κόπο οι Χανιώτες να γνωρίσουν τον μηχανισμό από κοντά, να δουν τον τρόπο που λειτουργεί, να ενημερωθούν για την κατασκευή αλλά και για το αρχαίο πνεύμα που εξέπληξε τους πάντες όταν ανακαλύφθηκαν γρανάζια στο βάθος της θάλασσας. Μέχρι τότε ξέραμε ότι τα γρανάζια είναι ένα προϊόν της βιομηχανικής επανάστασης -το 1400 μ.Χ- και όχι το 150 π.Χ, που χρονολογούνται τα γρανάζια του Μηχανισμού. Είναι ένα μοναδικό στο είδος του αντικείμενο για το οποίο δουλεύει εδώ και χρόνια μια ολόκληρη ομάδα επιστημόνων, που συνεχώς ανακαλύπτει καινούρια πράγματα. Η τελευταία ανακάλυψη είναι η λειτουργία του Μηχανισμού ως σύγχρονο G.P.S, αφού οι αρχαίοι μπορούσαν να υπολογίσουν -βάζοντας τη θέση της σελήνης και του ήλιου- την ώρα που ξεκινούσε το καράβι από το λιμάνι για τον προορισμό του. Στη συνέχεια έβαζαν τις καινούριες θέσεις και με αυτόν τον τρόπο μπορούσαν να υπολογίσουν γεωγραφικό ύψος και πλάτος. Αρα ήξεραν ακριβώς τη γεωγραφική θέση και ο μηχανισμός δούλευε σαν ένας εξάντας. Ετσι θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων ως ένα σύγχρονο όργανο πλοήγησης´, υπογράμμισε ο κ. Σωτηρόπουλος.
´Το αντίγραφο του Μηχανισμού θα βρίσκεται για έναν μήνα στο Ναυτικό Μουσείο Κρήτης με την προοπτική να μείνει μέχρι τα Χριστούγεννα κι εφόσον υπάρχει ενδιαφέρον από τον κόσμο, αυτό μπορεί να γίνει εφικτό´, σημείωσε.
Η έκθεση για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων παρουσιάζεται από σήμερα στο Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, με ώρες λειτουργίας 9 το πρωί με 4 το απόγευμα.
