Έσοδα από το κάστανο

Εναλλακτική πηγή εσόδων για τους παραγωγούς των ορεινών χωριών του Ν. Χανίων σε Ιναχώριο, Παλαιά Ρούματα, Σέμπρωνα και Πρασέ, μπορεί να αποτελέσει η παραγωγή καστάνων που για χρόνια πραγματοποιούνταν στις περιοχές αυτές, αλλά τελευταία είχε ατονήσει.
Πρόσφατα η συλλογική προσπάθεια της  “Aναπτυξιακής Εταιρεία Εννιά Χωριών Κισάμου” με τη κατασκευή συσκευαστηρίου και τον αγώνα για τη σύσταση δικτύου εμπορίας του καστάνου έχει δημιουργήσει σοβαρές ελπίδες για την πραγματική και προς όφελος του συνόλου αξιοποίηση του σημαντικού αυτού προϊόντος.
Αυτές τις ημέρες ολοκληρώνεται η συλλογή των καστάνων που οδηγούναι στο συσκευαστήριο  που εδώ και ένα μήνα λειτουργία η “Αναπτυξιακή” στο Ελος Ινναχωρίου. Το μέλος του Δ.Σ. αγρότης κ. Μιχάλης Κυριτσάκης, ένας ακούραστος εργάτης μας ξεναγεί στις εγκαταστάσεις.
ΣΤΟ ΣΥΣΚΕΥΑΣΤΗΡΙΟ
Τα κάστανα έρχονται από τους παραγωγούς στο συσκευαστήριο. Πρώτα μπαίνουν σε δεξαμενές με νερό για 48 ώρες προκειμένου ο καρπός να πάρει την αναγκαία υγρασία. Στη συνέχεια κατευθύνονται στο μηχανικό διαλογιστήριο όπου χωρίζονται τα κάστανα ανά μεγέθος, και ακολουθεί η απεντόμωση που με καθαρό νερό στη θερμοκρασία 35-40 βαθμών σκοτώνονται οι όποιοι μικροοργανισμοί υπάρχουν. Ακολουθεί το ξηραντήριο στο οποίο παραμένουν για 3 ώρες και μετά παιρνούν από τον πάγκο καθαρισμού από εργατουπαλληλικό προσωπικό το οποίο και καθαρίζει τα κάστανα που δεν είναι σε καλή κατάσταση. Στη συνέχεια τα κάστανα παραδίδονται στο κάθε παραγωγό ο οποίος τα συσκευάζει ή αποθηκεύονται στα ψυγεία. Μια “καλοκουρδισμένη μηχανή” που λειτουργεί με επιτυχία εδώ και ένα χρόνο περίπου.

ΠΡΟΤΥΠΟ
“Η  κατάλληλη εποχή συγκομιδής  είναι από τις 20-25 Σεπτέμβρη μέχρι τα τέλη του Οκτώβρη. Συνολικά υπάρχουν πάνω από 10.000 καστανόδεντρα στην περιοχή μας” εξηγεί ο κ. Μανώλης Μπαντουράκης, παραγωγός. ” Μέχρι πρόσφατα οι καστανοπαραγωγοί ήταν υποχρεωμένοι να εργάζονται όπως παλιά με   σκληρή χειρωνακτική δουλειά προκειμένου να μπορέσουν να διαθέσουν το προϊόν τους. Το συσκευαστήριο τους δίνει τη δυνατότητα άμεσα και με όλες τις σύγχρονες μεθόδους  να κάνουν τη δουλειά τους και βέβαια    σε τιμές πολύ συμφέρουσες για τον παραγωγό” αναφέρει ο κ. Κυριτσάκης.
Η “Αναπτυξική Εννιά Χωριών” είναι εταιρεία “Λαικής Βάσης” που  ξεκίνησε το ΄85 με σκεπτικό να φτιάξει διάφορες βιώσιμες δράσεις για την περιοχή.  “Αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε μια μονάδα επεξεργασίας φρέσκου καστάνου. Ανάλογη δεν υπάρχει σε επίπεδο Κρήτης και μπορώ να πω και στην υπόλοιπη Ελλάδα τέτοιου μεγέθους.  Με τη βοήθεια του Δήμου Ινναχωρίου και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης  καταφέραμε να αποκτησουμε το συσκευαστήριο που είχε συνολικό προυπολογισμό κατασκευής τα 400.000 ευρώ.”
ΑΡΡΩΣΤΙΕΣ
Τα πράγματα θα πήγαιναν καλύτερα για τους παραγωγούς αν τα τελευταία χρόνια δεν προέκυπταν δύο πολύ σοβαρές αρρώστιες που έχουν αποδεκατήσει μεγάλο αριθμό καστανόδεντρων. Ειδικότερα οι αρρώστιες αυτές είναι οι:
– Μελάνωση που προσβάλοντας το δέντρο του προκαλεί τεράστια ζημιά και ειδικά τα νέα δέντρα που έχουν ανάγκη μεγαλύτερη υγρασία.
-Το έλκος της καστανιάς που  επίσης προκαλεί μεγάλη ζημιά και γίνεται προσπάθεια αντιμετώπισης τους από τον καθηγητή κ. Διαμαντή.
Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Παραγωγοί αλλά και όλοι όσοι έχουν δοκιμάσει το κάστανο της περιοχής έχουν να λένε για την νοστιμιά και την ιδιαίτερη γεύση του. “Είναι μικρότερο σε μέγεθος, βγαίνει όψιμα και είναι κιτρινόσαρκο στο ψήσιμο και πολύ γευστικό.  Είναι από τις καλύτερες ποιότητες του κόσμου” δηλώνει ο κ. Χ. Αννουσάκης, γεωπόνος της “Αναπτυξιακής”. Στόχος των ανθρώπων του συσκευαστηρίου είναι να καταφέρουν να βγουν στην αγορά, να μπουν σε super market, καθώς οι παλιοί καστανάδες είναι ελάχιστοι πλέον, και το προϊόν τους να πάρει τη θέση που του αξίζει. “Βρίσκεται σε εξέλιξη μια προσπάθεια προώθησης του προϊόντος χάρις και στις προσπάθειες του προέδρου της Αναπτυξιακής του κ. Απόστολου Κυριτσάκη. Ευελπιστούμε ότι φέτος θα βγούμε στην αγορά” τονίζει ο κ. Μ. Κυριτσάκης, ενώ ο κ. Αννουσάκης παρατηρεί πως η εμπορική επιτυχία του καστάνου της περιοχής θα δώσει κίνητρα στους παραγωγούς να συμμετέχουν ποιό ενεργά στην  προσπάθεια και παράλληλα θα δώσει αναπτυξιακά κίνητρα στην περιοχή.
Μέχρι στιγμής οι καστανοπαραγωγοί έβλεπαν το προϊόν τους να πέφτει αντικείμενο εκμετάλευσης από τους εμπόρους που το αγόραζαν φτηνά και το πουλούσαν ακριβά. Μέσω της Αναπτυξιακής υπάρχει η ελπίδα ότι αυτό θα αλλάξει και οι καστανοπαραγωγοί της περιοχής θα έχουν τα οφέλη που τους αναλογούν.

Το καστανοδάσος

Ενα από τα πανέμορφα καστανοδάση της περιοχής βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το Ελος.Η παρουσία στο συγκεκριμένο σημείο που εκτείνεται σε μεγάλη έκταση αποζημιώνει τον
επισκέπτη καθώς το φυσικό τοπίο είναι μοναδικό και η θέα εξαιρετική. Παράλληλα ο παλιός εγκαταλελειμένος οικισμός μέσα στο δάσος δημιουργεί ευκαιρίες για αγροτουριστική ανάπτυξη, αλλά και όλη η περιοχή για περιπάτους και επισκέψεις. Μια δυνατότητα που αξίζει να μελετηθεί και να αξιοποιηθεί από το νέο Δήμο Κισάμου.

Κάστανο: Τροφή πλούσια και εύγεστη

Σε περιήγηση σας στα ορεινά του νομού μας σίγουρα θα μαγευτείτε  από τις μεγαλοπρεπείς καστανιές που δημιουργούν μια αίσθηση παραμυθιού. Ειδικά την εποχή του φθινωπόρου που στολίζονται από τους καρπούς τους που οι περισσότεροι ανυπομονούν να γευτούν.     
Οι εντυπωσιακές αυτές αιωνόβιες κυρίες, είναι ιθαγενής των εύκρατων περιοχών του βορείου ημισφαιρίου. Τους αρέσουν με μεγάλα υψόμετρα γι´ααυτό τις συναντάμε μόνο σε υψόμετρο πάνω απο 250 μέτρα. Λέγεται ότι έχουν πάρει το όνομα τους από την αρχαία πόλη Καστάνη της Θεσσαλίας, ενώ άλλοι πιστεύουν ό,τι καρπός του έρωτα του Δία και μιας νύμφης. Στην καστανιά έχει αποδοθεί άλλη μία ονομασία που είναι το ´´αρτόδεντρο´´ και προκύπτει από την θρεπτική αξία του καρπού της. Θα μπορούσε όμως να χαρακτηριστεί και ´´ φυσικό φαρμακείο´´ καθώς τα φύλλα, οι καρποί και ο φλοιός της μπορούν να χρησιμοποιηθύν για να θεραπεύσουν ή να ανακουφίσουν ασθένειες όπως οι αιμορροϊδες, η διάρροια, η ανορεξία, η δυσπεψία, ασθένειες των βρόγχων και ο κοκίτης, οι ρευματισμοί και ο πυρετός.      
Ο καρπός της, τα κάστανα ανήκουν στους ξηρούς καρπούς. Συντροφεύουν συχνά στις κρύες νύχτες του φθινωπόρου και του χειμώνα σε συνδυασμό με την νέα σοδεία τσικουδιάς. Επίσης συναντιέται συχνά σε παραδοσιακά πιάτα αντικαθιστώντας το άμυλο ή τα λαχανικά. Συνήθως καταναλώνονται βραστά ή ψημένα ενώ γίνονται υπέροχο γλυκό του κουταλιού. Στους ανατολικούς πολιτισμούς καταναλώνεται με την μορφή αλευριού και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη.     
Τα κάστανα, όπως όλοι οι ξηροί καρποί έχουν πολλές θερμίδες, αλλά σε σύγκριση με τους υπόλοιπους είναι από τους πιο χαμηλοθερμιδικούς γιατί  έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά. Μάλιστα τα κύρια λιπαρά οξέα του είναι το λινελαϊκό και το λινολενικό οξύ, δηλαδή τα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα, που αποδεδειγμένα έχουν  προστατευτική δράση στο καρδιαγγειακό. Τα 100 γραμμάρια αποδίδουν 370 θερμίδες και αποτελούν καλή πηγή απαραίτητων αμινοξέων και υδατανθράκων ειδικά με την μορφή του άμυλου, τέλος έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη. Έχουν χαμηλό προς μέτριο γλυκαιμικό δείκτη (ΓΔ= 57) και χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο ενώ αποτελεί καλή πηγή καλίου, που είναι απαραίτητο για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, της καρδιακής συστολής και της υδατικής ισορροπίας του οργανισμού. Αποτελούν πολύ καλή πηγή μαγνησίου (αντικαταθλιπτικές ιδιότητες), φωσφόρου (υγεία οστών και όρασης), ασβεστίου ( για τη μεταβίβαση των νευρικών ερεθισμάτων και την ενίσχυση των οστών και των δοντιών), σιδήρου. Επίσης αποτελεί καλή πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β. Συγκεκριμένα, περιέχει θειαμίνη, που είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος, ριβοφλαβίνη και βιταμίνη Β6, που βοηθούν στο μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών, και φολικό οξύ.
Τα παραπάνω το καθιστούν μία άριστη τροφή για όλες τις ηλικίες αλλά πρέπει να καταναλώνονται με σύνεση και μέτρο λόγω του θερμιδικού τους φορτίου και της στυπτικής τους δράσης.

Γεωργία Σπ. Πετράκη
Διαιτοόγος ? Διατροφολόγος

Ιδανικά για
την Κρητική κουζίνα !

Με τα κάστανα μπορούμε να φτιάξουμε πάρα πολλά εδέσματα γλυκά και αλμυρά και με το αλεύρι  από κάστανα να παρασκευάσουμε ψωμί  ,επίσης είναι ιδανικός μεζές στα ρακοκαζανα αυτή την εποχή και αργότερα στο τζάκι με καλή παρέα και λίγο κρασάκι . Για να αποφλοιώσουμε τα κάστανα, αφού τα πλύνουμ  τα  χαράζουμε με ένα μαχαίρι στην επιφάνεια ,βάζουμε σε ένα τσικαλι νερό να βράση  και ρίχνουμε τα κάστανα ,τα βράζουμε 4-5 ΄ και  τα καθαρίζουμε .

Κάστανα στιφάδο με κίτρινη κολοκύθα

Υλικά για 4 μερίδες :
Κάστανα αποφλοιωμένα   400γρ., κρεμμύδια για στιφάδο 250γρ.,κολοκύθα κίτρινη 250 γρ.,ελαιόλαδο 3κ.σ.,κρεμμύδι ξερό 1τεμ ,σκόρδο 1 σκελίδα ,ντομάτες ώριμες 3-4 τεμ. ,ντοματοπολτό 1κ.σ ,κρασί 1 ποτηρακι
σεντρολίβανο φρέσκο 1κλαδακι ,αλάτι ,δάφνη 1φυλλο .φρεσκοτριμενο πιπέρι .
Τρόπος παρασκευής :  
Τσιγαρίζουμε ελαφριά το ψιλοκομμένο κρεμμύδι με το σκόρδο, το σβήνουμε με το κρασί ,προσθέτουμε τη ντομάτα που έχουμε περάσει από το τρίφτη το ντοματοπολτό τη δάφνη ,και λίγο νερό ,το αφήνουμε να βράση για 10΄  περίπου. Προσθέτουμε τα κρεμμυδάκια , τα  κάστανα, και τη κολοκύθα που έχουμε κόψη σε χονδρά  καρέ, το δενδρολίβανο το αλάτι ,μειώνουμε τη ένταση της εστίας στο μισό και ψήναμε για αλλά 15-20 ΄ δοκιμάζουμε και προσθέτουμε το φρέσκο τριμμένο πιπέρι .  

Σοκολατακια με κάστανο

Υλικά  :
Κάστανα αποφλοιωμένα 500γρ.,  το χυμό και το ξύσμα από 1 πορτοκάλι ,ζάχαρη όσο ο χυμός από το πορτοκάλι  ,κουβερτούρα 200γρ., ανθό του αλατιού 2-3 κόκκους  , ελαιόλαδο 2κ.σ
Τρόπος παρασκευής  
Βράζουμε τα κάστανα ,τα περνάμε από το μύλο των λαχανικών και τα κάνουμε πουρε.Φτιαχνουμε το σιρόπι με το χυμό από το πορτοκάλι και τη ζάχαρη  και το προσθέτουμε στο μείγμα μαζί με ξύσμα από το πορτοκάλι ,αναμειγνύουμε καλά και τα  πλάθουμε συμφώνα με το επιθυμητό μέγεθος και σχήμα . και τα βάζουμε στο ψυγείο  Λειώνουμε τη κουβερτούρα σε χαμηλή φωτιά με τη μέθοδο του bain marie (δηλαδή σε μια κατσαρόλα με νερό που βράζει τοποθετούμε το δοχείο με τη κουβερτούρα για να λιώσει )προσθέτουμε το ελαιόλαδο, τον ανθό του αλατιού .Με μια οδοντογλυφίδα  καρφώνουμε τα κάστανα και τα βουτάμε στη ζεστή σοκολάτα  

Εκτέλεση συνταγών: Γιάννης Αποστολάκης
Chef Μ.Α.Ι.Χ
Μέλος του Δ.Σ  Δικτύου Κρητικής Γαστρονομίας
Yiaapostolakis @yahoo.gr
Cretagastronomy.maich.gr

Διατροφική Ανάλυση: Γεωργία Σπ. Πετράκη
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος