´Αν και η Περιφέρεια θα υποστεί τις συνέπειες περικοπής των πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το ποιος θα εκλεγεί έχει καθοριστική σημασία για το αν θα επιλεγεί μια στρατηγική εντός του νεοφιλελεύθερου παραδείγματος ή θα αναζητηθεί μια στρατηγική διαφορετικού τύπου´.
Αυτό επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ο υποψήφιος περιφερειάρχης Γιώργος Σταθάκης τονίζοντας ότι η «Ριζοσπαστική Συνεργασία Κρήτης» θέτει σε πρώτη προτεραιότητα την οικονομική ανάπτυξη μέσα από την κοινωνική οικονομία, την προστασία του περιβάλλοντος και τη δημιουργία μιας κρητικής εταιρείας δημοσίου συμφέροντος για τις ΑΠΕ.
Σε ό,τι αφορά τα σημαντικά έργα υποδομής τάσσεται κατά τον «fast track», γιατί εγκυμονούν «τεράστια περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα», αλλά και της μεθόδου παραχώρησης που είναι ζημιογόνα -όπως υποστηρίζει- για την τσέπη των πολιτών. Επίσης, υπογραμμίζει ότι οι 33 οικότοποι της Κρήτης θα πρέπει να θωρακιστούν με ΣΧΟΟΑΠ και να παραδοθούν ως έχουν στις επόμενες γενιές.
– Είστε κατά του μνημονίου αλλά πολλοί αναρωτιούνται αν υπάρχουν περιθώρια για την επόμενη Περιφερειακή Αρχή να αντιδράσει αποτελεσματικά σε μια τόσο βασική κυβερνητική πολιτική επιλογή…
Το μνημόνιο είναι προφανώς θέμα της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Το διακύβευμα απέναντι στο μνημόνιο είναι αν θα συνεχιστεί αυτή η πολιτική ή αν θα σταματήσει και θα γίνει προσπάθεια να αναζητηθεί ένας άλλος δρόμος για την έξοδο από την κρίση. Οι περιφερειακές εκλογές όμως ακριβώς επειδή είναι οι πρώτες που γίνονται μετά από την επιβολή του μνημονίου -που στερείται δημοκρατικής νομιμοποίησης γιατί είχαν προηγηθεί εκλογές με άλλο πρόγραμμα από τη σημερινή κυβέρνηση- εκ των πραγμάτων έχουν ένα χαρακτήρα επικύρωσης ή απόρριψης του μνημονίου. Η Περιφέρεια από μόνη της δεν μπορεί να αλλάξει τα πράγματα. Ωστόσο, η πολιτική του μνημονίου προηγήθηκε κατά πολύ του ίδιου μνημονίου δεδομένου ότι παρόμοιες πολιτικές σε έργα υποδομής και άλλους τομείς της οικονομίας προηγήθηκαν και άρχισαν από τα τέλη της ?90. Συνεπώς, αν και η Περιφέρεια θα υποστεί τις συνέπειες περικοπής των πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το ποιος θα εκλεγεί στην Περιφέρεια έχει καθοριστική σημασία αναφορικά με το αν θα επιλεγεί μια στρατηγική εντός του νεοφιλελεύθερου παραδείγματος -όπως εφαρμόζεται από το ´98 μέχρι σήμερα- ή θα αναζητηθεί μια στρατηγική η οποία να είναι διαφορετικού τύπου.
– Πολλοί υποστηρίζουν ότι η ψήφος σε έναν συνδυασμό που στηρίζεται από τα μικρότερα κόμματα έχει χαρακτήρα ψήφου διαμαρτυρίας. Εσείς τι λέτε;
Εμείς λέμε ότι υπάρχει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό το οποίο για πρώτη φορά είναι ή αναποφάσιστο ή καχύποπτο ή έχει μια χαλαρή σχέση με την παράδοση των ψηφοφόρων που είχαν ισχυρές κομματικές ταυτότητες. Στη σημερινή συγκυρία οι ισχυρές κομματικές ταυτότητες αδυνατίζουν. Συνεπώς, το εκλογικό αποτέλεσμα είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί επειδή ακριβώς δεν πατάει στα ιστορικά δεδομένα των προηγούμενων εκλογών. Η δική μας εκλογική στρατηγική, το ψηφοδέλτιο το δικό μας, επιχειρεί να δώσει διέξοδο και να συναντηθεί με ανθρώπους από τον ευρύτερο σοσιαλιστικό χώρο. Οι ιδέες και οι αξίες που κουβαλάμε θέλουμε να γίνουν πεδίο συνάντησης με ένα ευρύτερο φάσμα δυνάμεων και να αποτελέσουν διέξοδο για τους ανθρώπους που αισθάνονται ότι δεν μπορούν να ψηφίσουν με τον τρόπο που παραδοσιακά έκαναν μέχρι τώρα.
– Ένα κομμάτι της αριστεράς παρομοιάζει τον «Καλλικράτη» σαν «το μακρύ χέρι του κράτους». Τελικά αυτό ο περίφημος νόμος λύνει ή δημιουργεί προβλήματα;
Η ιδέα ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα γίνει απλά το μακρύ χέρι του κράτους εμάς δεν μας βρίσκει σύμφωνους. Η αριστερά θεωρούσε και πρέπει να θεωρεί την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως αυτόνομο πεδίο στο οποίο υπάρχει κρατική επιρροή και προσπάθεια κρατικής αρωγής, αλλά δεν είναι προέκταση του κράτους. Υπενθυμίζω ότι γι´ αυτή την αριστερά υπάρχει μια λαμπρή ιστορία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Είναι η αριστερά που στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου κατέβαζε τον Κιτσίκη δήμαρχο της Αθήνας, είναι η ΕΔΑ η οποία έχει γράψει λαμπρές σελίδες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση σε Δήμους ιστορικά σύμβολα και σε πολύ άγριες εποχές για τη χώρα. Συνεπώς, το ότι ζούμε σε μια εποχή όπου όλα είναι προέκταση του κράτους και η Τοπική Αυτοδιοίκηση νομίζω ότι ακυρώνει μια παράδοση που ταυτίζει τον ευρύτερο προοδευτικό χώρο με την Τοπική Αυτοδιοίκηση εδώ και δεκαετίες. Εμείς ανήκουμε σε αυτή την παράδοση και αυτή θέλουμε να υπηρετήσουμε.
– Για το θέμα του Εφετείου έχει δημιουργηθεί μια «κόντρα» ανάμεσα στα Χανιά και το Ηράκλειο. Ποια είναι η θέση σας;
Στο συγκεκριμένο θέμα εμείς λέμε ότι είμαστε ανοιχτοί στην ιδέα να ιδρυθεί μεταβατική έδρα στο Ηράκλειο υπό την προϋπόθεση ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος των Υπηρεσιών οι οποίες έχουν συγκεντρωθεί στο Ηράκλειο και οι οποίες αδικούν αναγκαστικά έναν δεύτερο πόλο -που εκ των πραγμάτων υπάρχει- πρέπει να μεταφερθούν στα Χανιά. Αυτό ισχύει από τα πολύ προφανή, όπως ο ΕΟΤ και οι άδειες γύρω από τον Τουρισμό, μέχρι δεκάδες άλλες Υπηρεσίες που πρέπει να αναδιοργανωθούν στο πλαίσιο της Περιφέρειας. Άρα λέμε «ναι» υπό την προϋπόθεση ότι όλο αυτό θα γίνει με έναν ανασχεδιασμό των Υπηρεσιών ώστε να εξυπηρετούν όλους τους πολίτες ισότιμα.
– Έχετε εκφράσει την αντίθεσή σας με το μοντέλο της παραχώρησης και των ΣΔΙΤ υποστηρίζοντας ότι σε σημαντικά έργα υποδομής, όπως ο ΒΟΑΚ και οι βιολογικοί, πρέπει οι επενδύσεις να είναι δημόσιες. Όταν δεν υπάρχουν τα χρήματα πώς μπορεί να γίνει αυτό;
Σε αυτούς που λένε ότι δεν υπάρχουν τα χρήματα η απάντησή μας είναι διπλή. Για πόσο διάστημα η Ελλάδα θα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που θα έχει 0% πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων τη στιγμή που ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 5,2% ως ποσοστό του ΑΕΠ; Και οι άλλες χώρες έχουν οικονομικά προβλήματα και η Ισπανία και η Πορτογαλία και η Ιταλία, αλλά είναι αδιανόητο να λέμε ότι θα συνεχίσουμε να υπάρχουν ως οικονομία με 0 πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Ακολουθείστε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και φτιάξτε ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων το οποίο θα διευκολύνει την ανάπτυξη και δεν θα δημιουργεί αυτό τον ασφυκτικό κλοιό. Η δεύτερη απάντηση είναι ότι πρέπει να αποφανθούμε αν η εμπειρία μας από τα έργα που έχουν γίνει στην Ελλάδα, όπως το «Ελ. Βενιζέλος» και πολλοί από τους δρόμους που έχουν κατασκευαστεί με παραχώρηση, είναι αρνητική ή θετική. Τα έργα έγιναν γρήγορα και αποτελεσματικά, αλλά από την άλλη οι υπηρεσίες τους είναι ακριβές. Το «Ελ. Βενιζέλος» είναι ένα από τα πιο ακριβά αεροδρόμια στην Ευρώπη, οι τιμές είναι απαγορευτικές για πλατιά κοινωνικά στρώματα. Επίσης, τα διόδια έχουν ήδη δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις περισσότερες των περιπτώσεων και πολλοί αμφιβάλλουν γι´ αυτό το μοντέλο. Αντίθετα, το μοντέλο της Εγνατίας Οδού, που φτιάχθηκε από μια δημόσια επιχείρηση χωρίς διόδια ή με περιορισμένα διόδια συμπληρωματικά με το πρόγραμμα των Δημοσίων επενδύσεων και έναν αξιοζήλευτο δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων είναι ένα έργο που είναι φιλικό προς τη δική μας αντίληψη. Άρα λέμε «ναι» σε μοντέλα συμβατά με αυτό της Εγνατίας Οδού και «όχι» σε έργα σαν την Αττική Οδό.
– Έχει γίνει μεγάλη κουβέντα για το ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου Ιναχωρίου το οποίο δεν έχει εγκριθεί ακόμα από την Περιφέρεια. Ποια είναι η άποψή σας για το συγκεκριμένο θέμα;
Εμείς λέμε ότι αν η βασική αιτία που δεν εγκρίνεται αυτό το ΣΧΟΟΑΠ είναι το περίφημο ορυχείο γύψου αυτό είναι απαράδεκτο. Για το ΣΧΟΟΑΠ αυτό, όπως και τα άλλα 32 ΣΧΟΟΑΠ που θα έπρεπε να είχαν σχεδιαστεί και ψηφιστεί για τους οικότοπους της Κρήτης, δεν υπάρχει κανένα άλλοθι για τις διορισμένες περιφέρειες που δεν τα προχώρησαν. Είναι μια στρατηγική επιλογή για το νησί οι τόποι αυτοί να παραδοθούν στις επόμενες γενιές και να παραμείνουν ως έχουν χωρίς καμία εμπορική χρήση, συνεχίζοντας παράλληλα να αποτελούν πόλο έλξης. Εν πάση περιπτώσει αυτό αποτελεί πρώτη προτεραιότητα την επόμενη ημέρα των εκλογών για εμάς.
– Μιλάτε συχνά για τις δυνατότητες που δίνει η «κοινωνική οικονομία» προκειμένου να ξεπεραστεί το οικονομικό αδιέξοδο. Ωστόσο, η εμπειρία από τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς είναι αρνητική. Πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι δεν θα επαναληφθούν τα ίδια λάθη;
Οι Συνεταιρισμοί δούλεψαν για 60 χρόνια με πολύ θετικό τρόπο και άρχισαν ουσιαστικά να διαλύονται ή να μετασχηματίζονται σε αυτό που είναι τώρα όταν ενεπλάκησαν σε ένα περίπλοκο σύστημα υψηλών επιδοτήσεων και στην προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν οι επιδοτήσεις όχι ως μηχανισμός ανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας, αλλά ως εισοδηματικές εισρροές που θα τις διαχειρίζεται ένα διεφθαρμένο κομματικό σύστημα. Αυτή είναι η αιτία κατάρρευσης των Συνεταιρισμών και όχι ο θεσμός ο ίδιος. Αυτοί οι Συνεταιρισμοί σήμερα δεν μπορούν να μεταμορφωθούν εύκολα ή αυτόματα σε θεσμούς ανάπτυξης. Αντίθετα έχουμε πολύ πετυχημένα μοντέλα ομάδων παραγωγών -και υπάρχουν αρκετά στην Κρήτη- νέων Συνεταιρισμών με λιγότερα μέλη καθώς και μεμονωμένων ομάδων που εμπλέκονται στη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων και οι οποίοι δείχνουν αυτή τη δυναμική της ποιοτικής στροφής στη γεωργία. Αυτές τις δυνάμεις θέλουμε να υποστηρίξουμε και -στο βαθμό που υπάρχουν περιθώρια- αν οι παλιοί Συνεταιρισμοί να αλλάξουν πορεία είναι καλοδεχούμενοι αλλιώς θα προχωρήσουμε με τους νέους θεσμούς.
– Μιλάτε για στροφή σε εναλλακτικές μορφές Τουρισμού αλλά αναρωτιέμαι πώς μπορεί να γίνει αυτό σε περιοχές που έχουν ταυτιστεί με τον μαζικό Τουρισμό, όπως είναι ο Πλατανιάς, τα Μάλια, η Χερσόνησος. Πιστεύετε ότι η κατάσταση εκεί είναι αναστρέψιμη;
Για να είμαι ειλικρινής όχι. Όλοι ξέρουμε ότι στον μαζικό Τουρισμό υπάρχει ένα μοντέλο ανάπτυξης, κορεσμού και πτώσης του τουριστικού προορισμού. Αυτό έχει μελετηθεί ειδικά στην Ισπανία. Σε αυτά τα μέρη είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει παρέμβαση αυτή τη στιγμή πριν φτάσουν στο στάδιο της πτώσης του μοντέλου. Όταν φτάσουν σε αυτό το στάδιο υπάρχουν πολλά εργαλεία με τα οποία γίνεται μια προσπάθεια αναβάθμισης. Τα εργαλεία αυτά περιλαμβάνουν την απόσυρση ξενοδοχείων, δηλαδή το γκρέμισμά τους -στην Ισπανία έχουν γκρεμίσει το 25% σε τόπους προορισμού- τη μετατροπή μικρών και μεσαίων οικογενειακών μονάδων με πολλές κλίνες σε μονάδες με λίγες κλίνες και καλύτερη ποιότητα προσφερόμενων υπηρεσιών, ενώ ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια να αναβαθμιστούν συμπληρωματικές υπηρεσίες οι οποίες σε αυτές τις περιοχές είναι άθλιες. Η ιδέα λοιπόν γύρω από αυτές τις περιοχές είναι ότι όταν φτάσουν στο σημείο του απόλυτου κορεσμού και της πτώσης, εμείς πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ενεργοποιήσουμε αυτά τα εργαλεία προκειμένου να διασωθούν αυτές οι περιοχές. Για τις άλλες περιοχές, προκειμένου να μην φτάσουν εκεί, πρέπει να εφαρμόσουμε ενεργητικά μέτρα υποστήριξης ορισμένων κατηγοριών τουρισμού και αποδυνάμωσης ορισμένων άλλων. Εμείς λέμε «όχι» στα γήπεδα γκολφ στην Κρήτη, λέμε ότι δεν μπορούμε να δίνουμε δημόσιους πόρους στα ξενοδοχεία που χρησιμοποιούν την πρακτική των all inclusive και να δεσμεύσουμε τους δημόσιους πόρους για πράσινα ξενοδοχεία και για ξενοδοχεία που χρησιμοποιούν τοπικά προϊόντα και αυτό μπορεί να το εγγυηθεί η Περιφέρεια μέσα από τη Διεύθυνση Τουρισμού. Λέμε ότι πρέπει να δεσμεύσουμε τους δημόσιους πόρους για εναλλακτικές μορφές Τουρισμού στην ενδοχώρα και για να αναβαθμίσουμε οικογενειακές μονάδες που δοκιμάζονται ήδη από τώρα σε πολλές περιοχές της Κρήτης.
– Δίνετε μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και μιλάτε για τη δημιουργία μιας Κρητικής Εταιρείας Ενέργειας δημόσιου συμφέροντος. Έχουν καταγραφεί πετυχημένες προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση;
Καθώς περνάμε στις ΑΠΕ αποδυναμώνεται η ιδέα των 1-2 εταιρειών που παράγουν το ρεύμα στην εθνική επικράτεια. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο για λόγους εισαγωγής της έννοιας του ανταγωνισμού που κάνει το νεοφιλελεύθερο παράδειγμα. Εμείς ζητάμε κάτι άλλο. Οι ΑΠΕ στηρίζονται πρωτίστως στην ατομική παραγωγή, το φωτοβολταϊκό στη στέγη. Κατά δεύτερο λόγο, έχουμε πάρα πολλά δεδομένα πλέον από την Ιταλία και άλλες περιοχές όπου μικρές κοινότητες μπορούν να παράγουν το ρεύμα τους. Συνεπώς, διαλύεται η μεγάλη και μοναδική επιχείρηση που παράγει και διαχειρίζεται το ρεύμα στην εθνική επικράτεια και αντικαθίσταται από μικρές και μεσαίες μονάδες οι οποίες παράγουν ρεύμα για μικρές κοινότητες, πόλεις κ.λπ. Η ιδέα της Κρητικής Εταιρείας Ενέργειας έρχεται καλύψει αυτό το κενό. Χρειαζόμαστε στο νησί μια εταιρεία η οποία θα διαχειριστεί τη μετάβαση στις ΑΠΕ με σχεδιασμένο τρόπο, συντονισμένο και συμβατό με τις πραγματικότητες της περιοχής. Με αυτό τον τρόπο θέλουμε παράλληλα να δηλώσουμε την αντίθεσή μας στη μετατροπή της Κρήτης σε ενεργειακό «Ελ Ντοράντο» το οποίο επιχειρείται από τις μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις που ακούγονται κάθε 2-3 μήνες ότι δηλαδή μια εταιρεία έκανε αίτηση για 1000 kw, μια άλλη για να φτιάξει 500 σταθμούς αιολικών πάρκων κ.λπ. Εμείς θεωρούμε ότι πρέπει να υπάρξει μια Κρητική Εταιρεία Ενέργειας ή ένα δίκτυο μικρών δημοτικών επιχειρήσεων που θα μπορέσει να κάνει αυτό το πράγμα.
– Τα περιβαλλοντικά θέματα είναι ψηλά στην ατζέντα σας αλλά πολλοί περιμένουν από τους υποψήφιους περιφερειάρχες να δώσουν προτεραιότητα στην οικονομία έναντι όλων των άλλων θεμάτων;
Οι πολίτες έχουν απόλυτο δίκιο που δίνουν πρωταρχικό ρόλο στην οικονομική κατάσταση καθώς η οικονομία της Κρήτης έχει βυθιστεί πολύ περισσότερο από ότι αναμένονταν στην ύφεση και έχει ένα πρωτοφανές ρεκόρ ανεργίας της τάξης του 11%, μηδενικές δημόσιες επενδύσεις και αποεπένδυση στον ιδιωτικό τομέα. Σίγουρα πρέπει να βρεθούν τρόποι που να επικεντρώνονται στην οικονομική ανάπτυξη και όχι μια περιβαλλοντική ατζέντα και μόνο. Εμείς λέμε ας προχωρήσουμε πιο γρήγορα τη μετάβαση σε ΑΠΕ, ας προχωρήσουμε πιο γρήγορα τις επενδύσεις μας σε βασικές υποδομές όπως είναι οι βιολογικοί καθαρισμοί και η δημιουργία 10-12 μονάδων διαχείρισης των απορριμμάτων σε όλη την Κρήτη περίπου όπως αυτήν των Χανίων. Ας προχωρήσουμε πιο γρήγορα στην ανάκαμψη και τη στήριξη της υπαίθρου, όλων αυτών των νέων καλλιεργητών, μονάδων και Συνεταιρισμών που κάνουν μια μεγάλη στροφή προς την ποιοτική γεωργία. Ας προχωρήσουμε πιο γρήγορα τις αλλαγές στον Τουρισμό. Όλο αυτό το φάσμα δημιουργεί γρηγορότερα επενδύσεις μικρής και μεσαίας κλίμακας, πολλαπλάσιες θέσεις απασχόλησης και δίνει μια διέξοδο για την οικονομία. Ας μην εξαρτήσουμε την ανάκαμψη της κρητικής οικονομίας από τα «fast track» και την ιδέα των γρήγορων έργων που θα προκαλέσουν τεράστια περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα στο νησί.
