Επικοινωνία σημαίνει υγιείς σχέσεις

Η ουσιαστική επικοινωνία αποτελεί τον θεμέλιο λίθο για την ανάπτυξη υγιών σχέσεων μεταξύ των μελών μιας οικογένειας και βασικές αρχές της είναι, μεταξύ άλλων, η ενθάρρυνση της αυτοέκφρασης, η αποδοχή της κριτικής καθώς και η αμοιβαία έκφραση εκτίμησης και σεβασμού.
Τα παραπάνω επεσήμανε, μεταξύ άλλων, η υποψήφια διδάκτωρ Ψυχολογίας και κλινική ψυχολόγος (Msc) κα Ευαγγελία Κατέρη στο πλαίσιο ομιλίας με θέμα «Βελτίωση της επικοινωνίας στις συζυγικές σχέσεις», που διοργάνωσαν         -πριν από λίγες ημέρες- η Διεύθυνση και ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του 7ου Δημοτικού Σχολείου Χανίων.  
Η κα Κατέρη αναφερόμενη αρχικά στην έννοια της επικοινωνίας σημείωσε σχετικά ότι «επικοινωνία ονομάζεται η αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα άτομα με σκοπό την αμοιβαία κατανόηση» και πρόσθεσε ότι «πρόκειται για μια αρκετά σύνθετη διαδικασία που επηρεάζεται ιδιαίτερα από την προσωπικότητα των ατόμων που έρχονται σε επαφή αλλά και από τις ανάγκες, τα κίνητρα των συγκεκριμένων ατόμων και τα συναισθήματα του κάθε ατόμου χωριστά».
Συνεχίζοντας η κα Κατέρη προχώρησε σε μια σημαντική διευκρίνιση: «Είθισται όταν αναφερόμαστε στην επικοινωνία να εννοούμε κυρίως το λεκτικό περιεχόμενο, παραβλέποντας το γεγονός ότι το λεκτικό περιεχόμενο της επικοινωνίας συνοδεύεται πάντα και από τη σωματική έκφραση, όπως χειρονομίες, τόνος φωνής και έκφραση προσώπου. Ωστόσο και τα δύο ´κανάλια´ επικοινωνίας και το λεκτικό και το μη λεκτικό, είναι εξίσου σημαντικά σε μια σχέση και καθορίζουν την ποιότητά της. Για αυτό και είναι απαραίτητο να λαμβάνονται σοβαρά υπόψιν όταν επιδιώκουμε την όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη μεταφορά ενός μηνύματος».
Η κα Κατέρη υπογράμμισε ακόμα ότι η δραματική αύξηση των διαζυγίων την τελευταία δεκαετία αποδίδεται, τις περισσότερες φορές, και από τους ίδιους τους συζύγους, αλλά και από τους ειδικούς ψυχικής υγείας, στη διατάραξη της συζυγικής επικοινωνίας. «Σύμφωνα με τη συστημική προσέγγιση, ο γάμος είναι ένα σύστημα σχέσεων με επαναλαμβανόμενα σχήματα τόσο ατομικής συμπεριφοράς όσο και αλληλεπίδρασης. Οι σύζυγοι που νιώθουν ικανοποίηση από τον γάμο τους είναι αυτοί που δηλώνουν ότι έχουν αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ τους. Εκτός από το κριτήριο της σωστής εκφοράς και κατανόησης του μηνύματος, η αποτελεσματική επικοινωνία διέπεται από κάποιες αρχές, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα και ως ´τεχνικές´ βελτίωσης της επικοινωνίας σε μια σχέση».
ΒΕΛΤΙΩΝΟΝΤΑΣ
ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Ειδικότερα για το πως μπορεί να βελτιωθεί η επικοινωνία ανάμεσα στο ζευγάρι αλλά και ευρύτερα μεταξύ των μελών μιας οικογένειας η κα Κατέρη αναφέρθηκε στην ομιλία της σε ορισμένες βασικές αρχές.  
– Η διάθεση για αυτοέκφραση
«Η διάθεση για αυτοέκφραση είναι η διάθεση να εκφράζει ελεύθερα ο κάθε σύζυγος – σύντροφος σκέψεις και συναισθήματα σχετικά με τον εαυτό του. Η εξωτερίκευση των συναισθημάτων και των σκέψεων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την προσωπικότητα του ατόμου (εξωστρέφεια – εσωστρέφεια), την αυτοεκτίμησή του αλλά και την αποδοχή που αισθάνεται από το άλλο μέλος της σχέσης», είπε σχετικά η ομιλήτρια.
– Η αποδοχή της κριτικής εκ μέρους του άλλου
«Η αποδοχή της κριτικής εκ μέρους του άλλου, με την προϋπόθεση βέβαια αυτή η κριτική να γίνεται με τρόπο που δεν ακυρώνει τον άλλον ως προσωπικότητα. Αρνητική και επιζήμια χαρακτηρίζεται η κριτική όταν περιλαμβάνει γενικεύσεις (π.χ. ´ποτέ δεν ενδιαφέρθηκες για μένα´) αλλά και αποδίδει στον άλλον εσωτερικά και αμετάβλητα χαρακτηριστικά προσωπικότητας (π.χ. ´είσαι αναίσθητος´). Αντιθέτως, είναι καλό να ασκούμε κριτική, μιλώντας για τα προσωπικά μας συναισθήματα και βεβαιώνοντας τον άλλον ότι πρόκειται για την προσωπική μας άποψη και ότι μας δυσαρεστεί ένα μόνο μέρος της συμπεριφοράς του (π.χ. ´όταν δεν μου τηλεφωνείς αισθάνομαι ότι δεν ενδιαφέρεσαι για μένα´)».
– Η έκφραση σεβασμού και εκτίμησης στο πρόσωπο του άλλου
«Ο σεβασμός στο πρόσωπο του άλλου -τόνισε η κα Κατέρη- είναι σημαντικό να εκφράζεται ακόμη και όταν μεταξύ των δύο συντρόφων υπάρχει μια διαφωνία ή μια σύγκρουση. Είναι δυνατόν κάποιος να εκφράσει τον θυμό του, χωρίς να ακυρώνει ολόκληρη την προσωπικότητα του άλλου. Αν είμαστε πολύ θυμωμένοι, είναι καλό να κάνουμε τη συζήτηση λίγο αργότερα που θα έχουμε επανακτήσει τον αυτοέλεγχό μας. Μάλιστα, όταν θέλουμε να συζητήσουμε με τον άλλον κάτι που μας ενοχλεί, βοηθάει ιδιαίτερα να ξεκινήσουμε τη συζήτηση εκφράζοντας τα θετικά μας συναισθήματα για το άλλο άτομο και στη συνέχεια να αναφερθούμε σε ό,τι μας ενοχλεί (π.χ. ´Σ? αγαπώ πολύ και περνάω πολύ όμορφα μαζί σου αλλά αισθάνομαι ότι αδιαφορείς για μένα όταν δεν μου τηλεφωνείς´). Μ? αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε να λάβει ο άλλος αμυντική στάση και η όποια διαφωνία να εξελιχθεί σε μια μη εποικοδομητική σύγκρουση».
– Η επικέντρωση στο παρόν
Η κα Κατέρη υπογράμμισε ακόμα τη σημασία που έχει να επικεντρώνονται οι συζητήσεις του ζευγαριού στο παρόν. «Όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα μεταξύ δύο συντρόφων, είναι απαραίτητο κατά τη διάρκεια της συζήτησης να γίνεται αναφορά μόνο στο παρόν πρόβλημα και όχι σε άλλα γεγονότα του παρελθόντος. Αν και οι συμπεριφορές τείνουν να επαναλαμβάνονται χρονικά και είναι πιθανό κάτι που μας ενοχλεί τώρα να μας έχει ενοχλήσει και στο παρελθόν, ωστόσο, αν μέσα σε μία συζήτηση πηγαίνουμε από το ένα θέμα στο άλλο, τότε είναι αδύνατο να επιλύσουμε οτιδήποτε», είπε σχετικά.
Καταλήγοντας η κα Κατέρη σημείωσε ότι οι παραπάνω αρχές της επικοινωνίας μπορούν να μαθευτούν σχετικά εύκολα, αν το κάθε άτομο επιδείξει υπομονή και εξασκηθεί σ? αυτές. «Είναι σημαντικό, ωστόσο, να τονίσουμε ότι η ικανοποίηση σε μια σχέση δεν καθορίζεται μόνο από την ποιότητα της επικοινωνίας. Η ικανοποίηση που αντλεί το κάθε άτομο χωριστά από τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά και από τη ζωή του γενικότερα παρεμβαίνουν καθοριστικά στην ίδια τη σχέση. Ένας σύντροφος με χρόνια κατάθλιψη ή με ισχυρές τάσεις εξάρτησης και προσκόλλησης είναι δύσκολο να δημιουργήσει αλλά και να διατηρήσει μια υγιή σχέση. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να φροντίζουμε τον εαυτό μας και να αντιμετωπίζουμε τυχόν προβλήματα όταν αυτά ανακύπτουν».
Να αναφέρουμε, τέλος, ότι η ομιλία που πραγματοποιήθηκε στο 7ο Δημοτικό Σχολείο Χανίων εγκαινίασε μια σειρά σεμιναρίων Ψυχολογίας για γονείς, με γενικό θέμα «Τεχνικές Βελτίωσης και Επικοινωνίας στις Ενδοοικογενειακές Σχέσεις», που προγραμματίζουν να διοργανώσουν η Διεύθυνση και ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου.    
Στο πλαίσιο αυτό -όπως ανέφερε σχετικά ο διευθυντής του σχολείου κ. Νίκος Αγριμάκης- πρόκειται να ακολουθήσουν κι άλλες ομιλίες με θέματα που ενδιαφέρουν γονείς και εκπαιδευτικούς, σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης αλλά και ενημέρωσης όσων εμπλέκονται στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών.
Δημ. Μαρ.