´Είχα τη μεγάλη τύχη να είμαι φίλος του Ρίτσου. Και μπορεί κανείς να πει ότι αυτό σφράγισε και τη ζωή μου´. Με αυτά τα λόγια, εμφανώς συγκινημένος, ο αρχιτέκτονας -φωτογράφος, Κώστας Φινές, έκλεισε, προχθές το βράδυ, τον σύντομο χαιρετισμό του, κατά τη διάρκεια των εγκαινίων στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου (ΚΑΜ), της έκθεσης με φωτογραφίες – πορτρέτα του ποιητή Γιάννη Ρίτσου.
Ξετυλίγοντας το νήμα των 30 φωτογραφιών -αλλά και το χρονικό μιας αδελφικής φιλίας- ο κ. Φινές ταξίδεψε το κοινό στα χρόνια της πρώτης γνωριμίας του με τον μεγάλο Έλληνα ποιητή. Ήταν δύο χρόνια πριν από την πτώση της χούντας και ο Ρίτσος είχε μεταβεί από τη Σάμο, όπου βρισκόταν σε «περιορισμό», στην Αθήνα για εξετάσεις. Ο κ. Φινές θα έρθει σε επαφή με τον ποιητή μέσω κάποιων κοινών φίλων. «Ο Γιάννης Ρίτσος εκείνη την εποχή ήταν αυτό που ξέρουμε από τις φωτογραφίες της Μακρονήσου με το μουστακάκι και έμεινε σε εμένα η γοητεία αυτής της προσωπικότητας. Ξαφνικά, όμως, μετά από λίγο καιρό εμφανίζεται με το μούσι. Από την πρώτη στιγμή έμεινα άναυδος. Ήταν πανέμορφος και ήθελα να τον φωτογραφήσω», είπε ο κ. Φινές.
Η πρότασή του, όμως, για φωτογράφιση θα συναντήσει αρχικά την άρνηση του ποιητή. «Επανήλθα -τσιμπούρι κανονικό- σκεπτόμενος έναν ελιγμό. Του πρότεινα να γίνουν οι φωτογραφίες αλλά το φιλμ να εμφανιστεί από εμένα -δηλαδή να μην βγει έξω σε εργαστήριο- να τυπωθεί και αν θέλει να συνεχίσει τότε να λέει όχι», σημείωσε.
Έτσι έγιναν οι πρώτες φωτογραφίες στο γραφείο του Γιάννη Ρίτσου. Μη έχοντας καλό εξοπλισμό ο φωτογράφος σχολίασε ότι κάθε φωτογραφία ήταν σαν να παίζει κανείς «κορώνα – γράμματα». Το αποτέλεσμα, όμως, δικαίωσε την επιμονή του καθώς ο ποιητής βλέποντάς τις συναίνεσε να προχωρήσουν. «Υποσχέθηκα ότι δεν θα τον ενοχλώ, θα είμαι πολύ διακριτικός και θα παίρνω ό,τι μου κατέβει. Αυτό συνέβη και προχωρήσαμε. Τα δύο πρώτα χρόνια, επί δικτατορίας ακόμα, βλεπόμασταν πολύ συχνά στο σπίτι του, όπου συναντιόταν με πολλούς φίλους. Καθόταν πάντοτε σε μια γωνιά όπου σχεδίαζε και έγραφε κι εγώ είχα την άνεση, μέσα στη σιωπή των παρεβρισκομένων και έβγαζα μερικές φωτογραφίες», τόνισε ο κ. Φινές για την πρώτη σειρά πορτρέτων στο ΚΑΜ.
Μεταξύ αυτών και μια φωτογραφία – εξαίρεση. Εκείνη που δείχνει τον ποιητή στη Μονεμβασιά, όταν επισκέφθηκε τον τόπο καταγωγής του μετά από 20 χρόνια απουσίας. «Καταλαβαίνετε τη συγκίνησή του. Εγώ δεν ήθελα να τον ενοχλήσω. Είχε κλειστεί στον εαυτό του. Ξανοίχτηκε μόνο την επόμενη ημέρα και έσκασε χαμόγελο», παρατήρησε ο κ. Φινές, για να περάσει στη δεύτερη σειρά φωτογραφιών, οι οποίες τραβήχτηκαν στο σπίτι του γνωστού αρχιτέκτονα – διανοούμενου Αριστομένη Προβελέγγιου.
Μόλις είχε πεθάνει ο αδελφός του Αριστομένη, Κωσταντίνος Προβελέγγιος, ο οποίος υπήρξε συνεξόριστος με τον Γιάννη Ρίτσο. Το κλίμα ήταν ιδιαίτερα φορτισμένο: «Ήταν ένα συγκλονιστικό γεγονός για τον αδελφό του και για τον Γιάννη… Κινoύμουν πολύ διακριτικά. Δεν ήθελα να ταράξω την ατμόσφαιρα. Μίλησαν για τα πάντα, για την τέχνη, την πολιτική, το κόμμα», σημείωσε ο κ. Φινές.
Καταλήγοντας αναφέρθηκε στην τελευταία σειρά φωτογραφιών, οι οποίες τραβήχτηκαν μια «μουντή» Κυριακή στη Φρεατίδα στη διάρκεια μιας βόλτας του ποιητή με την οικογένεια του φωτογράφου: «Από τη μεριά μου αυτά έχω να πω. Είχα τη μεγάλη τύχη να είμαι φίλος του Ρίτσου και μπορεί κανείς να πει ότι αυτό σφράγισε και τη ζωή μου», είπε κλείνοντας ο κ. Φινές.
ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΑΜ, κ. Δημήτρης Αντωνακάκης, στον σύντομο χαιρετισμό του μίλησε για τη σχέση Ποίησης και Αρχιτεκτονικής. Όπως σχολίασε, μεταξύ άλλων, «ο ποιητής μας θυμίζει ότι το σπίτι, οι τοίχοι, τα παράθυρα, οι πόρτες, τα έπιπλα δεν είναι απλά μοναδικές και ανεπανάληπτες παρουσίες μιας εποχής που πέρασε αλλά είναι οι γέφυρες που μας δένουν με ένα παρελθόν γεμάτο μνήμες που περνά ανοίγοντας ένα παράθυρο στο μέλλον». Και συνέχισε λέγοντας: «Είναι μια θαυμάσια σύμπτωση ότι σήμερα εδώ σε αυτό το κτήριο μιας αναντίρρητης αρχιτεκτονικής αξίας, ανάμεσα σε αυτούς τους τοίχους που έχουν απορροφήσει αιώνων μνήμες, φωνές και εικόνες, στεγάζονται ταυτόχρονα η Αρχιτεκτονική και η Ποίηση, με έργα ανθρώπων που στάθηκαν και στέκονται σταθερά πιστεύοντας σε αυτήν την ακατάλυτη σχέση. Η σωστή Αρχιτεκτονική δεν θα πάψει ποτέ να προσφέρεται ως ένα από τα τελευταία οχυρά απ? όπου ο άνθρωπος θα μπορεί να υπερασπιστεί τη σχέση του με τη ζωή στο σύνολό της. Αυτά μας λέει ακόμα και σήμερα, 20 χρόνια μετά, ο Ρίτσος. Ας τον ακούσουμε, βλέποντας σιωπηλά αυτή την έκθεση που μας προσφέρει με γενναιοδωρία απίστευτη, για τις μέρες που ζούμε, ο φίλος και θαυμάσιος αρχιτέκτονας, Κώστας Φινές, τον οποίο θερμά ευχαριστώ από τη μεριά όλων μας».
Το ´αύριο´ του ΚΑΜ
Αναφορά στο παρελθόν αλλά και το μέλλον του ΚΑΜ, μετά τις αλλαγές που επέφερε ο «Καλλικράτης», έκανε ο απερχόμενος πρόεδρος του Δ.Σ., κ. Άρης Παπαδογιάννης. Ο κ. Παπαδογιάννης, αφού αναφέρθηκε στην πορεία που έχει διαγράψει το Κέντρο, κερδίζοντας την εκτίμηση πολιτιστικών και εκπαιδευτικών φορέων, εντός και εκτός συνόρων της Ελλάδας, τόνισε ότι σύμφωνα με τα νέα δεδομένα όλες οι Δημοτικές Επιχειρήσεις -μεταξύ αυτών και το ΚΑΜ- πρόκειται να συγχωνευθούν σε μια. «Θα πρέπει, λοιπόν, για το ΚΑΜ να βρεθεί μια λύση και να ακολουθήσει μια πορεία αυτόνομη… Δεν μπορεί να συγκριθεί με τις άλλες Δημοτικές Επιχειρήσεις και σε αυτό θα πρέπει να συμπαρασταθούμε όλοι (Σύλλογοι Αρχιτεκτόνων, ΤΕΕ, Αρχιτεκτονικές Σχολές)», είπε, μεταξύ άλλων, ο κ. Παπαδογιάννης, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη να συνεχίσει να προσφέρει στο Κέντρο ο καλλιτεχνικός διευθυντής του κ. Αντωνακάκης. «Θεωρώ απαραίτητη προϋπόθεση τη συμπόρευση του ΚΑΜ με τον καλλιτεχνικό του διευθυντή κ. Δημήτρη Αντωνακάκη. Έχω πει και θα το τονίσω για άλλη μια φορά ότι ο Δημήτρης είναι η ψυχή του ΚΑΜ. Ο Αντωνακάκης ήταν και είναι η προσωπικότητα, η οποία μέσα από τις προτάσεις και το έργο του, τις ιδέες του και αν θέλετε -για να το πούμε απλά- τις γνωριμίες του έχει βοηθήσει τα μέγιστα, ώστε το ΚΑΜ να βρίσκεται σ? αυτή τη θέση που βρίσκεται», σημείωσε ο κ. Παπαδογιάννης υποσχόμενος, παράλληλα, ότι ο ίδιος θα εξακολουθήσει με όποιον τρόπο μπορεί να υποστηρίζει το έργο του ΚΑΜ.
