Η κρίση επηρεάζει σοβαρά την ψυχική υγεία καθώς, όπως υπογραμμίζουν ειδικοί, αυξάνονται καθημερινά οι άνθρωποι, που καταφεύγουν σε γιατρούς, για να αντιμετωπίσουν τη ζοφερή -όπως διαμορφώνεται- οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα.
Την ίδια στιγμή, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τους νέους, παρατηρείται έξαρση των εξαρτήσεων από νόμιμες και παράνομες ουσίες, με κύρια κοινωνική αιτία να αναδεικνύεται η ανεργία και η έλλειψη προοπτικών.
ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Μιλώντας στα «Χ.Ν.» ο ψυχίατρος, Γιώργος Κοκκινάκος, επεσήμανε ότι η οικονομική κρίση επηρεάζει τη συμπεριφορά, τον ψυχισμό αλλά και τον χαρακτήρα των ανθρώπων. «Αυτό το βλέπουμε στην καθημερινή κλινική πράξη. Εχουν αυξηθεί οι καταθλίψεις, βλέπουμε να αναπτύσσονται έντονα και πολλά καταθλιπτικά συμπτώματα. Και πώς να μην κάνει κατάθλιψη ένας άνεργος, όταν πάει στο σπίτι και τα παιδιά του τον κοιτάνε στα χέρια και δεν έχει τίποτα να τους δώσει…», σημειώνει υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι η ανεργία αποτελεί το βασικό κοινωνικό υπόβαθρο για την ανάπτυξη των ψυχικών διαταραχών που παρατηρούνται.
«Η ανεργία πέρα από τα οικονομικά αδιέξοδα υποσκάπτει το αίσθημα της προσωπικής ασφάλειας και αυταξίας. Ο άνεργος νιώθει άχρηστος, περιττός και αυτό δημιουργεί καινούργια αδιέξοδα στις σχέσεις του με τη σύντροφο, με τα παιδιά του κ.λπ. Ετσι μέσα σε αυτή τη γενικότερη καταιγίδα οι άνθρωποι καταφεύγουν πολύ εύκολα στους ειδικούς και ένα πρόβλημα εν πολλοίς κοινωνικό μετατρέπεται σε ιατρικό και αντιμετωπίζεται -βιολογικά- με φάρμακα», αναφέρει ο κ. Κοκκινάκος. Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνει ακόμα, ότι πολλοί άνθρωποι εκδηλώνουν αγχώδεις διαταραχές ή αναπτύσσουν βίαιες συμπεριφορές εντός και εκτός του οικογενειακού περιβάλλοντος.
«Το πρόβλημα αφορά περισσότερο τους ανθρώπους που είναι σε παραγωγικές ηλικίες, ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες εκδηλώνονται ανασφάλειες και φοβίες που έχουν να κάνουν με το ενδεχόμενο διακοπής της σύνταξης ή με τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής κ.λπ. Ειδικότερα, στους νέους εκδηλώνεται με μια απαισιοδοξία και μια έλλειψη στόχων. Ενα νέο παιδί το χειρότερο που μπορεί να του συμβεί είναι να μην έχει έναν στόχο. Αλλά τι στόχο να έχει τώρα όταν μένει άνεργος με τρία πτυχία;», υπογραμμίζει καταλήγοντας.
ΕΞΑΡΣΗ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ
Η έλλειψη προοπτικών για τους νέους, η οποία καθημερινά φαίνεται να κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος, δεν εκδηλώνεται, όμως, μόνο μέσω κάποιων ψυχικών διαταραχών αλλά σε αρκετές περιπτώσεις παίρνει τη μορφή κάποιας εξάρτησης από ναρκωτικές ουσίες, αλκοόλ ή ψυχοφάρμακα.
«Σε μια περίοδο κρίσης και ειδικά οικονομικής, το πρώτο πράγμα που βλέπουμε να αυξάνεται είναι η ανεργία», τονίζει ο κοινωνιολόγος και υπεύθυνος του Συμβουλευτικού Σταθμού του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) Χανίων, Γιώργος Γαβριλάκης και προσθέτει: «Αυτό σημαίνει ανασφάλεια, αβεβαιότητα, φόβο για το τι μας περιμένει. Η σχέση εξαρτήσεων και ανεργίας σε περιόδους κρίσης θα λέγαμε ότι παίρνει δύο μορφές: Η μία έχει να κάνει με τους νέους ανθρώπους, οι οποίοι, όταν δεν βλέπουν μια εργασιακή προοπτική, αισθάνονται μια μορφή αποσταθεροποίησης και οι ουσίες γίνονται ένα ´καταφύγιο´ που προσπαθεί κάποιος να ξεχάσει το τι του συμβαίνει. Ταυτόχρονα η ουσία λειτουργεί ως μια μορφή ´αυτοθεραπείας´ για το άγχος, τον φόβο και την αποδιοργάνωση που αισθάνονται. Στην άλλη περίπτωση, πολλοί νέοι άνθρωποι κάνουν τον φόβο που αισθάνονται θυμό και πάνε στη χρήση σαν μια μορφή κοινωνικής διαμαρτυρίας, δηλαδή σαν να λένε ότι ´αυτή η κοινωνία δεν μας αρέσει, θέλουμε να φτιάξουμε μια άλλη κοινωνία αλλά δεν μπορούμε´ και άρα το εύκολο καταφύγιο είναι οι ουσίες».
Ο κ. Γαβριλάκης τόνισε ακόμα ότι σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά του Πανεπιστημίου Αθηνών, ήδη από το 2009 παρατηρείται μια αύξηση σε ό,τι αφορά τη χρήση ουσιών από νέους ανθρώπους, η οποία εκτιμάται ότι θα εκτιναχθεί ακόμα περισσότερο, ενώ αναφερόμενος σε περιπτώσεις χωρών που έχουν βιώσει ανάλογες κρίσεις σημείωσε ότι «το πρόβλημα σε τέτοιες περιόδους γίνεται ακόμα εντονότερο».
´Σημασία έχει να αγωνίζεσαι´
«Ολη αυτή η κατάσταση που υπάρχει δημιουργεί ανασφάλεια. Οι συνέπειες της κρίσης είναι άμεσες και έχουν να κάνουν με βασικά πράγματα, όπως το τι θα φας, που θα κοιμηθείς κ.λπ. Με το να έχεις να καλύψεις αυτές τις βασικές ανάγκες περιορίζονται και οι προοπτικές σου». Ο 25χρονος Γιώργος, έχοντας ολοκληρώσει τη φάση της απεξάρτησης στο ΚΕΘΕΑ στο Ηράκλειο, βρίσκεται στο στάδιο της κοινωνικής επανένταξης και μιλάει στα «Χ.Ν.» για το πως βιώνει ως νέος άνθρωπος τις σημερινές συνθήκες. Ως ένας νέος άνθρωπος, που νιώθει, ίσως, ακόμα πιο έντονα το φάσμα της ανεργίας και της έλλειψης προοπτικών που έφερε μαζί της αυτή η κρίση.
«Ειδικά ένας άνθρωπος που προσπαθεί να φύγει από εξαρτητικές καταστάσεις έχει ακόμα περισσότερο ανάγκη τις προοπτικές, διότι αναζητά πράγματα που θα του δώσουν αυτοεκτίμηση και αυτοσεβασμό. Εκεί είναι το πιο δύσκολο κομμάτι».
Το δικαίωμα στην εργασία και τη μόρφωση, τα οποία πλήττονται λόγω της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας είναι αυτά που εξασφαλίζουν -όπως τονίζει- τα θετικά συναισθήματα που έχει ανάγκη να βιώνει κάθε νέος άνθρωπος. «Στην προσπάθεια να αφήσεις πίσω ένα πρόβλημα περιλαμβάνεται η εργασία και η επανένταξη. Οταν, λοιπόν, στη δουλειά και τη μόρφωση συναντάς εμπόδια, συναντάς εμπόδια και στο να αφήσεις πίσω τις εξαρτήσεις», σημειώνει, ενώ στην παρατήρησή μας ότι πολλοί νέοι στρέφονται σε περιόδους κοινωνικής παρακμής στη χρήση ουσιών σχολιάζει: «Οι εξαρτήσεις δεν είναι λύση. Το μόνο που μπορούν να φέρουν είναι αδιέξοδο και απογοήτευση και να παγιδευτεί κάποιος σε έναν φαύλο κύκλο. Η άποψή μου είναι ότι στο μόνο που μπορεί να βασιστεί κανείς είναι η ικανοποίηση που νιώθει όταν αγωνίζεται. Μόνο αυτό σου δίνει ικανοποίηση κι αυτή η ικανοποίηση σου δίνει αξιοπρέπεια και πράγματα που σε κάνουν να αισθάνεσαι άνθρωπος. Κι αυτό δεν διαφέρει ανάμεσα σε έναν άνθρωπο που παλεύει με την εξάρτηση και σε κάποιον άλλο που δεν έχει συμπεριφορές που να του έχουν δημιουργήσει πρόβλημα. Όλοι οφείλουν να αγωνίζονται ίσως απλά για ανθρώπους σαν εμένα χρειάζεται πολύ περισσότερο».
Ρωτήσαμε τον Γιώργο για την οργή που αισθάνονται πολλοί νέοι άνθρωποι, οι οποίοι νιώθουν ότι σιγά – σιγά η κοινωνία τους βάζει στο περιθώριο γκρεμίζοντας τα όνειρά τους: «Θυμός και οργή υπάρχουν διότι στερείται ένας νέος άνθρωπος το μέλλον του. Για κανέναν δεν είναι ωραίο να βρίσκει πόρτες κλειστές», τονίζει και καταλήγει λέγοντας: «Ωστόσο, υπάρχει κάτι πολύ σημαντικό. Με τον θυμό δύο πράγματα μπορείς να κάνεις ή να καταστρέψεις τον εαυτό σου, όπως συμβαίνει συχνά ή να τον κάνεις κίνητρο δημιουργίας».
