Αθήνα
Μια πελώρια μαύρη τρύπα, με μάζα περίπου ένα εκατομμύριο φορές μεγαλύτερη από τον ήλιο μας, ανακάλυψαν οι αστρονόμοι στο κέντρο ενός σχετικά κοντινού γαλαξία – νάνου.
Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται μια τεράστια μαύρη τρύπα στο επίκεντρο ενός πολύ νέου σε ηλικία και μέγεθος γαλαξία, πράγμα που ενισχύει την άποψη ότι στο επιστημονικό ερώτημα ´οι μαύρες τρύπες ή οι γαλαξίες δημιουργήθηκαν πρώτα;´, η απάντηση μάλλον θα πρέπει να γέρνει υπέρ των μαύρων τρυπών καθώς, όπως φαίνεται, είναι δυνατό να υπάρξει μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα, χωρίς προηγουμένως να έχει υπάρξει ένας πολύ μεγάλος γαλαξίας.
Η ανακοίνωση, που προκάλεσε έκπληξη στους επιστήμονες, έγινε στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου της Αμερικανικής Αστρονομικής Ενωσης, ενώ παρουσιάστηκε και στο περιοδικό ´Nature´, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο και το Physics World. Η ανακάλυψη δείχνει ότι οι μαύρες τρύπες, από όπου δεν μπορεί να διαφύγει ούτε το φως λόγω της τρομακτικής βαρύτητάς τους, είναι τελικά δυνατό να δημιουργήθηκαν πριν τον σχηματισμό των μεγάλων γαλαξιών.
Ο γαλαξίας – νάνος Henize 2-10, σε απόσταση 30 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη και με ακτίνα μόλις το 3% του δικού μας γαλαξία, μελετάται εδώ και χρόνια και έχει αποδειχτεί ότι σχηματίζει νέα άστρα με πολύ ταχύ ρυθμό. Μοιάζει με μερικούς από τους πρώτους γαλαξίες, που οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι είχαν σχηματιστεί στο πρώιμο σύμπαν.
Η ανακάλυψη, υπό την Έιμι Ράινς του Τμήματος Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, έγινε με τη βοήθεια τόσο επίγειων ραδιο-τηλεσκοπίων όσο και του γνωστού διαστημικού τηλεσκοπίου ´Χαμπλ´ καθώς και του τηλεσκοπίου ακτίνων-Χ ´Τσάντρα´. Οι αστρονόμοι βρήκαν μια περιοχή κοντά στο κέντρο του γαλαξία – νάνου, η οποία εκπέμπει ισχυρά ραδιοκύματα, τα οποία έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με αυτά που προκύπτουν από τις εκπομπές υψηλής ταχύτητας ´πιδάκων´ ύλης, που εκτινάσσονται προς τα έξω από περιοχές κοντά σε μαύρες τρύπες.
Οι ερευνητές, στη συνέχεια, ανακάλυψαν ότι εκτός από ραδιοκύματα, η πηγή στον γαλαξία – νάνο εκπέμπει και ισχυρές ακτίνες-Χ. Ο συνδυασμός αυτός παραπέμπει στην ύπαρξη ενός ενεργού γαλακτικού πυρήνα, που τροφοδοτείται από μια τεράστια μαύρη τρύπα. Ουσιαστικά ποτέ δεν είχε ως τώρα βρεθεί γαλαξίας-νάνος με τόσο μεγάλη μαύρη τρύπα στον πυρήνα του. Συνήθως οι μαύρες τρύπες τέτοιου μεγέθους βρίσκονται σε μεγαλύτερους γαλαξίες, μεγαλύτερης ηλικίας, όπου τα νέα άστρα σχηματίζονται με πολύ βραδύτερο ρυθμό.
Αφιλόξενη? Γη
Ακόμα μία ενδιαφέρουσα ανακάλυψη πραγματοποιήθηκε προχθές από το τηλεσκόπιο Κέπλερ. Αμερικανοί επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι εντόπισαν τον πρώτο βραχώδη πλανήτη σε άλλο ηλιακό σύστημα.
Ο πλανήτης, που ονομάστηκε Kepler-10b, είναι 1,4 φορές μεγαλύτερος από τη Γη και η μάζα του είναι 4,6 φορές μεγαλύτερη από τη γήινη. Η πυκνότητα είναι 8,8 γραμμάρια ανά κυβικό εκατοστό, μεγαλύτερη αυτή του σιδήρου. Μόνο ένας βραχώδης πλανήτης θα είχε αυτά τα χαρακτηριστικά, τονίζουν οι αστρονόμοι.
Ωστόσο, περιφέρεται σε εξαιρετικά μικρή απόσταση από το άστρο του -μόλις 3 εκατομμύρια χιλιόμετρα- μία φορά κάθε 20 ώρες. Λόγω της μικρής απόστασης στην επιφάνειά του και συγκεκριμένα στην πλευρά που είναι μόνιμα στραμμένη στο άστρο, αναπτύσσονται τεράστιες θερμοκρασίες που φτάνουν τους 1.500 βαθμούς, δηλαδή πολύ κοντά στη θερμοκρασία που λειώνει ο σίδηρος. Αυτό τον καθιστά εντελώς αφιλόξενο για τη ζωή.
Μέχρι σήμερα οι περισσότεροι από 500 πλανήτες που έχουν ανακαλυφτεί είναι πλανήτες – γίγαντες με σύσταση από αέρια, όπως έχουν ο Δίας και ο Κρόνος, οι μεγάλοι πλανήτες του δικού μας ηλιακού συστήματος. Ο Kepler-10b είναι ο μικρότερος εξωπλανήτης που έχει βρεθεί. Η ύπαρξη πλανητών με στέρεο έδαφος δεν αποκλείεται μεν θεωρητικά αλλά ως τώρα δεν είχε εντοπιστεί κανένας εκτός από μία περίπτωση που εντόπισε το ευρωπαϊκό διαστημικό παρατηρητήριο Corot, η οποία είναι δύσκολο να επαληθευτεί.
ΣΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ? ΘΕΟΥ
Το Cern κερδίζει την κούρσα
Αθήνα
Ο αμερικανικός επιταχυντής σωματιδίων Tevatron δεν πρόκειται να επεκτείνει τη λειτουργία του μέχρι το 2014, πράγμα που αφήνει μόνο του τον ευρωπαϊκό επιταχυντή του CERN στην ´κούρσα´ εύρεσης του μποζονίου του Χιγκς, του λεγόμενου και ´σωματιδίου του Θεού´, κάτι που μπορεί να συμβεί ακόμη κι εντός του 2011.
Πολλοί Αμερικανοί φυσικοί επεδίωκαν μια χρονική παράταση με την ελπίδα να προλάβουν πρώτοι να βρουν το σωματίδιο, πριν τους ευρωπαίους συναδέλφους τους, όμως λόγω έλλειψης των αναγκαίων κονδυλίων στον κρατικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ (χρειάζονταν άλλα 35 εκατ. δολάρια ετησίως έως το 2014), το Εργαστήριο Fermilab, όπου ανήκει ο Tevatron και το οποίο, με τη σειρά του, ελέγχεται από το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, αποφάσισε ότι τελικά δεν θα δοθεί η αιτούμενη παράταση, σύμφωνα με το BBC και το New Scientist.
Έτσι, όπως είχε εξ αρχής προγραμματιστεί ο ´γερασμένος´ αμερικανικός επιταχυντής, που βρίσκεται κοντά στο Σικάγο και έχει ηλικία 27 ετών, θα σταματήσει τη λειτουργία του το 2011, μάλλον τον Σεπτέμβριο, αφήνοντας έκτοτε ανοιχτό το πεδίο στον επιταχυντή του CERΝ, που βρίσκεται κάτω από τα γαλλο-ελβετικά σύνορα.
Οι αισιόδοξοι Αμερικανοί σωματιδιακοί φυσικοί πάντως ελπίζουν ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο, οπότε το μηχάνημά τους θα συλλέγει συνεχώς νέα στοιχεία από τις συγκρούσεις σωματιδίων, θα καταφέρουν να βρουν επιτέλους το σωματίδιο – φάντασμα του Χιγκς, το οποίο θεωρείται, σύμφωνα με την καθιερωμένη θεωρία της Φυσικής, ότι δίνει μάζα στα υπόλοιπα σωματίδια. Παρά τις προσπάθειες δεκαετιών, το σωματίδιο δεν έχει ακόμα εντοπιστεί, αν και οι επιστήμονες έχουν σιγά – σιγά περιορίσει το πεδίο που θα έπρεπε να ψάξουν και έτσι έχουν κάνει πιο πιθανή την ανακάλυψή του με το πέρασμα του χρόνου.
Το 2010, οι ερευνητές του Tevatron ανακοίνωσαν ότι πλησιάζουν τον στόχο τους, γι? αυτό άλλωστε ζήτησαν τη χρονική παράταση λειτουργίας του επιταχυντή. Από την άλλη, το CERN αρχικά σχεδίαζε να σταματήσει για συντήρηση τη λειτουργία του ευρωπαϊκού επιταχυντή στο τέλος του τέλος του 2011 και επί ένα έτος. Όμως, πιο πρόσφατα, αξιωματούχοι του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών δήλωσαν ότι ίσως η φάση συντήρησης μπορεί να περιμένει για ένα ακόμη χρόνο, πράγμα που σημαίνει ότι ο επιταχυντής δεν θα κλείσει πριν το τέλος του 2012. Αυτό θα δώσει αρκετό χρονικό περιθώριο στους φυσικούς του CERN -´ανενόχλητοι´ πλέον από τον ανταγωνισμό του Tevatron- να βρουν το μποζόνιο του Χιγκς ή, πιθανώς, να αποκλείσουν οριστικά την ύπαρξή του, κάτι που επίσης θα φέρει τα πάνω – κάτω στη σύγχρονη φυσική, ανατρέποντας καθιερωμένες θεωρίες.
Το μηχάνημα του CERN μπορεί να πραγματοποιήσει συγκρούσεις σωματιδίων με πολύ μεγαλύτερη ενέργεια σε σχέση με το μηχάνημα του Fermilab, πράγμα που του δίνει συγκριτικό πλεονέκτημα.
