Γράφει ο ΣΤΑΜΑΤΗΣ Απ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ,
δάσκαλος – λαογράφος
Αγαπητοί αναγνώστες,
καλημέρα σας και καλό μήνα με υγεία!
Από την Τρίτη μπήκαμε στον τρίτο μήνα του 2011. Παλιότερα ήταν ο πρώτος μήνας του χρόνου, αφιερωμένος στον Θεό Μars, θεό του πολέμου, αλλά και της Ευετηρίας και της προαγωγής της βλάστησης (Γ. Μέγας: Ελληνικαί εορταί, σ. 129 κ.ε.). Θεωρείται και ως ο πρώτος καλοκαιρινός μήνας, αφού, αιώνες τώρα, λέμε πώς:
´Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνας!´.
Βέβαια, ο Μάρτης σ? όλη τη διάρκειά του είναι μήνας καιρικά ασταθής. Ο λαός μας το δικαιολογεί έτσι: Το ξέρουμε πως ο Μάρτης παντρεύτηκε δύο γυναίκες τη μια άσκημη και πλούσια πολύ και την άλλη πανέμορφη, μα πάμπτωχη. Οταν κάνει συντροφιά με την όμορφη, η φύση χαίρεται και λάμπει ο κόσμος. Σαν στραφεί, όμως, προς την άσκημη κι αυτό είναι αναγκαίο γιατί εκείνη τους τρέφει και τους τρεις, τότε κατσουφιάζει, απομαυρίζει και σκοτεινιάζει και τα ίδια γίνονται -τότε- και στη φύση. Γι? αυτό λοιπόν ο Μάρτης και βέβαια η Φύση ´μια κλαίει και μια γελά´.
– Προφύλαξη από τον καυτερό ήλιο του Μάρτη μας παρέχει, κατά τη λαϊκή πίστη, η γνωστή κλωστή, άσπρη, κόκκινη, χρυσή, στριμμένες, ´ο Μάρτης´ που λέμε, και που περιδένουμε στον καρπό του χεριού των παιδιών ή στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού τους. Αυτό το περιδέσιμο το κρατάμε ως την Ανάσταση -κατά που παράγγελναν οι γιαγιάδες μας- ενώ σ? άλλα μέρη το έχουν μέχρι να δουν χελιδόνι και αλλού, όπως στη Θήβα, στα Μέγαρα κ.λπ. το δένουν στο πόδι του πασχαλινού αρνιού, που θα σουβλίσουν.
Εθιμο της Πρωτομαρτιάς, διαδεδομένο μάλιστα σ? όλον τον ελλαδικό χώρο είναι ´το χελιδόνισμα´. Η χελιδόνα, ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού, περιφέρεται από τα παιδιά από σπίτι σε σπίτι με τραγούδι το πασίγνωστο: ´Ηρθες, ήρθες χελιδόνα…´, έθιμο πανάρχαιο (Αθήναιος Η? 60) σ? όλον τον ελληνισμό…
Αυτή η βδομάδα, τέλος, είναι η κυρίως αποκριάτικη, αφού μεθαύριο είναι η Κυριακή της Τυροφάγου και η επόμενη μέρα, η Καθαρά Δευτέρα. Αυτήν την Κυριακή, τη λέμε Μακαρωνού, γιατί ετοιμάζουμε και τρώμε μακαρόνια, κατημέρια (= είδος γλυκών καλιτσουνιών με πολλή μυζήθρα), γαλακτερά και γενικά ό,τι παράγεται από το γάλα.
Να σημειώσουμε, τέλος, πως αυτές τις μέρες, το παρακάνουμε στη διασκέδαση κι ο λαός μας το δέχεται, τόσον όμως ώστε να μη φτάσουμε ως το πολύ περίσσιο, γιατί τότε, χαλά το ίσιο (το επιτρεπτό!).
Ντυνόμαστε κουκούγεροι (= μασκαράδες), βάζουμε αστείες μουτσούνες (= μασκάρες) που ετοιμάζουμε από μέρες, κρεμνούμε λέρια και σκλαβέρια (= κουδούνια) στη μέση μας κι επισκεπτόμαστε χαρούμενοι και χορεύοντας, συγγενικά και φιλικά σπίτια, φροντίζοντας να μη μας ξεμουρώσουν (= να μη μας αποκαλύψουν) έστω και με τη συνδρομή της χουρχούδας (= του ραβδιού) που κρατάμε ´για καλό και για κακό´.
Τραγουδούμε κεφάτα, χορεύουμε συνέχεια και ´κλέβουμε -όπως λέμε- μια του Χάρου´, γιατί από αύριο Καθαρά Δευτέρα, αλλάζουμε ντεφτέρι, αφού:
´- Ο Κρέως εξεψύχησε κι ο Τύρος αποθαίνει
και ο καημένος ο Κουκάς, εις το τραπέζι μπαίνει!´
οπότε το στάδιο των αρετών, η περίοδος της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής ξεκινά.
Ευχές στους αναγνώστες μας για καλές Απόκριες και καλή Σαρακοστή, με υγεία!
***
Η στήλη μας στη συνέχειά της έχει να αναφερθεί σε πρόσφατες εκδόσεις, σε τρέχοντα πνευματικά και καλλιτεχνικά γεγονότα και στην καθόλου πνευματική ζωή και κίνηση του τόπου μας.
Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν τι απ? όλα θα προλάβουμε σήμερα:
– Σειρά έχει το πρόσφατα εκδοθέν έργο του πρωτοπρεσβύτερου, εφημέριου του Ιερού Καθεδρικού Ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου της πόλης μας, πατρός Στυλιανού Θεοδωρογλάκη ´ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ – ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ´.
Χανιά, 2011, σχ. 8ο, σελ. 192.
Φτωχά τα λίγα λόγια μας που ακολουθούν, για ένα τέτοιο έργο, πλουσιότατο σε θεολογικές και εκκλησιολογικές προσεγγίσεις και σοφές σκέψεις και ερμηνείες.
Ο πατέρας Στυλιανός Θεοδωρογλάκης, μια ζωή αφιερωμένος στο Θυσιαστήριο του Ναού, συνετός και αφοσιωμένος ολοκληρωτικά στο υψηλότατο λειτούργημα του ανθρώπου προς τον Δημιουργό του, μας γράφει στον πρόλογο του έργου του, ανάμεσα σ? άλλα και τα παρακάτω:
´- To βιβλίο αυτό μπορεί να διαβαστεί όπως γράφεται και είναι εμπειρία και βίωμα της λατρείας της Αγίας μας Εκκλησίας. Ως προετοιμασία της προσωπικής μας συμμετοχής στη σύναξη της λατρείας και της θείας ευχαριστίας.
Το βιβλίο, στο σύνολό του, αποτελεί μια προσπάθεια ανάλυσης και ερμηνείας της Θείας Λειτουργίας με όλες τις πιθανές και εφικτές λειτουργικές προεκτάσεις της.
Στόχος μας είναι να μπούμε εμείς οι ίδιοι και μαζί μας να βάλουμε τον αναγνώστη στην ευρύτερη περιοχή του μυστηρίου, εκεί που «ο Κύριος των κυριευόντων προσέρχεται σφαγιασθήναι και δοθήναι εις βρώσιν τοις πιστοίς».
Είναι προφανές ότι η κίνηση μέσα στην ευρύτητα και την απεραντοσύνη του μυστηριακού γίγνεσθαι της Θείας Λειτουργίας είναι δύσκολη έως αδύνατη, κυρίως για εμάς που ζούμε βουτηγμένοι ως τον λαιμό στην αμαρτία και το κακό. Πολύ περισσότερο δύσκολη είναι η διείσδυσή μας στα ενδότερα του καταπετάσματος, τη μυστηριακή προσέγγιση του θαυμαστού και θαυματουργού χαρακτήρα της ίδιας της Θείας Λειτουργίας.
Μόνον οι Αγιοι, που έχουν βρει την πηγή της ζωής, μπορούν να κάνουν αυτήν την κίνηση και να επιτύχουν αυτήν τη μυστηριακή διεισδυτικότητα και με τα φτερά της αγιότητάς των να πετάξουν ως τα ύψη των ουρανών και να προσεγγίσουν τα κράσπεδα του Θεϊκού θρόνου. Εκείνοι μπορούν να συνδράμουν τη δική μας λειτουργική προσέγγιση και να μας συμπαρασύρουν στα άδυτα του λειτουργικού κάλλους, στον αγιασμό του μόνου αγιάζοντος Χριστού.
«Αγιοι μάρτυρες, οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες, πρεσβεύσατε προς Κύριον ελεηθήναι τας ψυχάς ημών».
Η δική μας προσπάθεια δείχνει ακριβώς αυτό που μπορούμε, να βρισκόμαστε μέσα στην Εκκλησία είτε ως λειτουργοί είτε ως λειτουργούμενοι και σε κάθε περίπτωση ως συμπράττοντες του Χριστού και των Αγίων.
Με το βιβλίο αυτό, επιθυμούμε να προσφέρουμε σε όσους το λαχταρούν, όσο μπορούμε πιο έντονα και πιο δυναμικά, το θαυμαστό και θαυματουργό, το λυτρωτικό και σωτήριο της Θείας Λειτουργίας…´.
Ενώ στην Εισαγωγή του ίδιου έργου, εξομολογούμενος στους αναγνώστες του, καταθέτει ό,τι:
« – Με τη συμπλήρωση πενήντα ετών ιερατικής μου διακονίας, κάνω αυτό το δώρο, όχι στον εαυτό μου αλλά στους ανθρώπους που διακόνησα όλο αυτό το διάστημα και θα διακονήσω, όσο ακόμα χρόνο θέλει ο Θεός, ´καθόσον ψαλώ τω Θεώ μου έως υπάρχω´.
Ολοι αυτοί οι άνθρωποι με ανέχτηκαν, με αναγνώρισαν, με τίμησαν και εξακολουθούν να με τιμούν με πολλούς και ποικίλους τρόπους.
Ευγνωμόνως στρέφομαι προς όλους και εύχομαι εγκαρδίως για όλους πάσαν από Θεού ευλογίαν στο πρόσωπο και τη ζωή τους γενικότερα.
Θα ήθελα, όμως, στη συνέχεια, με επίγνωση και ευθύνη, να διατυπώσω επιγραμματικά και εισαγωγικά τη λειτουργική μου εμπειρία και να καταστήσω κοινωνούς αυτής της λειτουργικής μου χαράς τους αναγνώστες των περί λειτουργίας κεφαλαίων τούτου του πονήματος.
Αυτό ως χαροποιό αντίδωρο της αγάπης σας στο ταπεινό πρόσωπό μου. Πρόκειται για τον θησαυρό της ζωής και της σωτηρίας που έχουμε όλοι μας στη διάθεσή μας, για να ζήσουμε πράγματι την ομορφιά της δημιουργίας, την πληρότητα της ζωής, την ίδια τη χαρά του Θεού…».
Ακολουθούν τα ογδόντα πέντε (85) σύντομα και σωστά δομημένα κεφάλαια του έργου, τα οποία μας εισαγάγουν στο μέγα της Θείας Λειτουργίας της Ορθοδοξίας μας μυστήριο, μας ανοίγουν ορίζοντες για τους δρόμους της ορθόδοξης Παράδοσής μας και μας βοηθούν για υψηλά πετάγματα κατάκτησής της καθώς και της Θεοδώρητης Θείας Λειτουργίας της πίστης μας!
Κοντολογίς ένα έργο οδηγός στη ζωή μας. Με την ευκαιρία μάλιστα του σταδίου της Μεγάλης Σαρακοστής που από την Καθαρά Δευτέρα αρχίζει, το έργο του πατρός Στυλιανού Θεοδωρογλάκη ´Ορθόδοξη Παράδοση – Θεία λειτουργία´, γίνεται ο πολύτιμος σύντροφός μας, ύστερ? από τους Εσπερινούς των εκκλησιών μας, στα σπίτια μας και το βιβλίο μελέτης και θωράκισής μας. Βιβλίο, που όλοι, είναι ανάγκη να μελετήσουμε!…
Εδώ, όμως, βλέπουμε πως πρέπει να σταματήσουμε για σήμερα. Τα ξαναλέμε -συν Θεώ- την άλλη Παρασκευή. Ως τότε γεια σας και καλές Απόκριες με υγεία.
