Γράφει ο
ΣΤΑΜΑΤΗΣ Απ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ,
δάσκαλος – λαογράφος
Αγαπητοί αναγνώστες,
Καλή Σαρακοστή με υγεία!
Διανύουμε και φτάνουμε προς το τέλος της Πρώτης Εβδομάδας των Νηστειών, με τη μεθαυριανή μεγάλη μέρα της Κυριακής της Ορθοδοξίας (13/3), οπότε η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης (ΟΑΚ) και βέβαια η Ιερά Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου, της οποίας είναι Ιδρυμα, έχουν κατά τα καθιερωμένα από χρόνων πολλών ´επίσημη εορτή, ευκαιρία προσευχής και πνευματικού προβληματισμού και διαπροσωπικής κοινωνίας´ τη μεγάλη αυτή εορτή. Μας καλούν δε να συμμετάσχουμε και να συμπροσευχηθούμε στην αρχιερατική Θεία Λειτουργία και λιτάνευση των ιερών εικόνων στην Ιερά Μονή Οδηγήτριας Γωνιάς, το πρωινό και στη συνέχεια στη μεγάλη αίθουσα της ΟΑΚ τα της ημέρας. Εφέτος, ομιλητής θα είναι ο πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης, καθηγητής βραβευμένος, επιστήμονας, οικολόγος και δόκιμος ποιητής και πεζογράφος, κ. Ιωάννης Φίλης, με το ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέμα: ´Παιδεία και Ανθρωπος´.
Ηδη από την Καθαρά Δευτέρα (7/3) ξεκινήσαμε, με τη χάρη του Θεού, το στάδιο των αρετών, την αγία και μεγάλη Τεσσαρακοστή, που θα μας φέρει στο λαμπροφόρο Πάσχα, μετά από εφτά εβδομάδες, στις 24/4.
Ενδιάμεσα αυτής της εβδομάδας εξάλλου, γιορτάσαμε: προχθες Τετάρτη (9/3) την ιερά μνήμη ´των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων των εν τη λίμνη της Σεβαστείας μαρτυρησάντων´ κατά το Εορτολόγιο της Εκκλησίας μας, ψιθυρίζοντας κι εμείς, το μεγαλυνάριο της εορτής των:
´- Το τετραδεκάριθμον και λαμπρόν, σύνταγμα του Λόγου, ευφημήσωμεν εν ωδαίς, κρύει και πυρί γάρ, στερρώς δοκιμασθέντες, εστέφθησαν αξίως, οι Τεσσαράκοντα!´, ενώ την εσπέρα της σήμερον (11/3) θα οδεύσωμε προς τους Ιερούς Ναούς των συνοικιών της πόλης μας καθώς και των χωριών μας, προκειμένου να παρακολουθήσωμε κατανυκτικά την Α? Στάση του Ακάθιστου Υμνου, των ´Χαιρετισμών της Παναγίας´, όπως λέει ο ευσεβής λαός μας και να φέρουμε στη μνήμη μας τη μεγάλη ώρα της ολονύχτιας και ακάθιστης ευχαριστήριας δοξολογίας για τη σωτηρία της Πόλης από τους Αβάρους (626 μ.Χ.), ενώ ο Ηράκλειος με τα στρατεύματα της Βασιλεύουσας, απουσίαζαν σε εκστρατεία κατά των Περσών, για να θυμηθούμε και δυό γραμμές από την Ιστορία μας!
Μετά απ? αυτές τις λίγες επετειακές αναφορές και την υπενθύμιση του εορτολογίου της εβδομάδας που διερχόμαστε, ερχόμαστε στα συνήθη περιεχόμενα της στήλης μας, αρχίζοντας, από:
– Τη μνημειώδη πρόσφατη έκδοση του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας: ´Η Μαντινάδα της Κρήτης´
Πρακτικά Συνεδρίων: Σητείας, 2006 και Βαρβάρων, 2009. Αρχάνες, 2010, σχ. 8ο, σ. 380.
Ο συντοπίτης μας Κώστας Μουτζούρης, ο σχολικός των φιλολόγων Λασιθίου σύμβουλος, ο ακάματος της προεδρίας του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας εργάτης, ο των φιλολόγων των Χανίων πρόεδρος, έφερε σε πέρας, με επιμέλειά του, τον ογκωδέστατο και ιδιαίτερα επιμελημένο παραπάνω τόμο.
Το κύρος των κ. εισηγητών, η θεματολογία των συνεδρίων και η όλη οργάνωσή των, είναι άξια παντός επαίνου. Ως προς τα Πρακτικά, που κρατάμε στα χέρια μας, περιοριζόμαστε στην αναγραφή -και μόνο- των τίτλων των επιστημονικών ανακοινώσεων των συνέδρων, πιστεύοντας ότι: όλες οι εισηγήσεις συνιστούν χρήσιμο εργαλείο για τους πολυπληθείς μελετητές του σχετικού τομέα της λαϊκής μας ποίησης.
Από τα δύο, λοιπόν, παραπάνω συνέδρια, δημοσιεύονται στον τόμο των Πρακτικών, οι εξής ανακοινώσεις:
Φάνης Ι. Κακριδής, Παραλληλισμοί…
Οδυσσέας Τσαγκαράκης, Ποιητικές εικόνες του κάλλους στην παραδοσιακή μαντινάδα και στον Ομηρο…
Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος, Οι γνωμικές μαντινάδες της Κρήτης και η αυτοσυνειδησία της κουλτούρας…
Μιχάλης Χουρδάκης (Νίσπιτας), Ο παροιμιακός λόγος στην κρητική μαντινιάδα…
Οδυσσέας Τσαγκαράκης, διαχρονικά στοιχεία ποιητικής σύνθεσης στην κρητική μαντινάδα…
Μιλτιάδης Παπαδάκης, Βιτσέντζος Κορνάρος – μαντινιάδα – Κωστής Φραγκούλης (Ανταίος): τρεις αστείρευτες ανεβάλλουσες του λαϊκού μας πολιτισμού…
Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, Η γλώσσα του Κωστή Φραγκούλη…
Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης, Δερμιτζογιάννης: ένας αυθεντικός εκφραστής της Στειακής ψυχής…
Κώστας Δ. Μουτζούρης, Μαντινάδα και ρίμα: λαϊκοί ποιητικοί δρόμοι στην Κρήτη…
Κωστής Λαγουδιανάκης, Είντα να πρωτοπεί κιανείς πως είν? η μαντινάδα..;
Κωστής Λαγουδιανάκης, Με ξόμπλια τ? ανυφαντικού ρίμες και μαντινάδες…
Γιάννης Μαρκάκης, Η κρητική μαντινάδα και ρίμα ως συνοδός λόγος και υπομνηματισμός μουσειακών εκθεμάτων στο Μουσείο ´Λυχνοστάτης´…
Σταμάτης Απ. Αποστολάκης, Η αμαρτία στις παλαιές κρητικές μαντινάδες…
Ανδρέας Λενακάκης, Η προσφώνηση στην ερωτική μαντινάδα…
Μανώλης Γ. Ανδρουλιδάκης, Το στοιχείο της μεγέθυνσης στην κρητική μαντινάδα…
Δημοσθένης Καραγιάννης, Ο ύμνος των αισθήσεων στην κρητική μαντινάδα – ή, Με τα φτερά μιας μαντινάδας…
Γιώργης Μαρκάκης, Η δύναμη της μαντινάδας και η καταλυτική της επίδραση στη ζωή των Κρητών…
Αλέξης Πολίτης, Στρατής Μυριβήλης: «Πενηνταπέντε παπαρούνες», 1942. Από το προφορικό και αυθόρμητο δίστιχο, στο γραπτό και έντεχνο…
Αταλάντη Μιχελογιαννάκη – Καραβελάκη, Ανιχνεύοντας στοιχεία του κρητικού δίστιχου στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου…
Μαρίνος I. Ιδομενέως, Η κρητική μαντινάδα: καταγωγή, δομή και νοηματικό περιεχόμενο…
Βασίλης Γ. Χαρωνίτης, Η ανωγειανή μαντινάδα…
Γιώργης Λέκκας, Στιχουργικά φαινόμενα στην κρητική μαντινάδα…
Γιώργης Καράτζης, Μαντινάδα και δημοσιότητα…
Μιλτιάδης Παπαδάκης, Η σύγχρονη μαντινιάδα: ένα ακόμη μεταλλαγμένο προϊόν…
Κώστας Δ. Μουτζούρης, Μαντινάδα: ο ποιητικός λόγος των Κρητών. Από το χθες στο αύριο…
Η ποικιλία της θεματικής των ανακοινώσεων και το δεδομένο κύρος των κ. εισηγητών -πολλοί εκ των οποίων πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και ειδικοί των θεμάτων αυτών μελετητές- πιστοποιούν την αξία του τόμου, τον οποίο συνιστούμε ανενδοίαστα σε κάθε ενδιαφερόμενο και φιλαναγνώστη. Τέλος: στον επιμελητή της έκδοσης Κώστα Μουτζούρη υγεία και δύναμη να οργανώνει και να φέρνει σε πέρας, για έτη πολλά, ανάλογα συνέδρια και να συγκεντρώνει, ´επί τω αυτώ´, τέτοιου κύρους εισηγητές!
***
Κωστής Φραγκούλης (1905 – 2005)
Την Κυριακή 13/2 στην Αγ. Τριάδα, στη Λάστρο της Σητείας τελέστηκε μνημόσυνο (συναπάντημα), με τη συμπλήρωση έξι (6) χρόνων από το φευγιό του Κωστή Φραγκούλη, δηλ. χωρίς τον ´Ανταίο´ της, η Κρήτη!
Εστω και με καθυστέρηση, οφείλουμε να μνησθούμε του ονόματος γκαρδιακού φίλου, που έχουμε στερηθεί, από τις αρχές του Φλεβάρη του 2005 κι εμείς και η Κρήτη μας ολάκερη!
…Πέρασαν κιόλας σαράντα χρόνοι από τότε που είχαμε γνωριστεί στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Λάστρο, όπου μιλήσαμε σε μια εκδήλωση του Δήμου Σητείας, αφιερωμένη στον Κωστή Φραγκούλη και με παρουσιάσεις σύγχρονων μαντιναδολόγων. Είχεν έρθει στη Σητεία κι ο αείμν. Γιώργης Ψυχουντάκης, από την Αση Γωνιά, με πρότασή μου, γιατί θα αναφερόμουν και στην προσφορά του ως λαϊκού ποιητή. Απήγγειλε μάλιστα τη ρίμα του: ´Γερακάρι´.
Ο αξέχαστος Κωστής Φραγκούλης είχε μιλήσει ´για την ουσία και το περιεχόμενο της Μαντινιάδας´. Εχω το κείμενο της ομιλίας του εκείνης αυτόγραφο, χαρισμένο από τον ίδιο, με έμμετρη αφιέρωσή του.
Εκτοτε επικοινωνούσαμε τηλ-κα και με γράμματα. Μου ?στελνε εόρτιες ευχές πάντα έμμετρα. Λάβαινα τα βιβλία του, τα μελετούσα προσεκτικά και έγραφα σ? αυτήν εδώ τη στήλη τις σκέψεις μου γι? αυτά, στέλνοντάς του πάντα το σχετικό φύλλο της εφημερίδας.
Ετσι βρίσκονται στα χέρια μου, τα ανεκτίμητα: ´Δίφορα´, βιβλίο Πρώτο, (1961) και τα ´Δίφορα´, βιβλίο Δεύτερο (1984), ´Η Ρούσικη καμπάνα´ (1981) κι ακόμη: ´Στον κύκλο του μαχαιριού´ (1971), ´Η κατσιφάρα´ (1974), ´Οργισμένα στάχυα´ (1978), ´Το προξενιό του Πολύδωρου´ (2000).
– Δεν μπορέσαμε να αποκτήσουμε τα τεύχη του περιοδικού: ´Κρητικά Γράμματα´, που εξέδωσε το 1946, την ποιητική του συλλογή: ´Μ? ανοιχτά φτερά´ (1933) και βέβαια μια μεταθανάτια έκδοση με συλλογή μαντινάδων του με τον τίτλο: ´Τα Κρητικάνθεμα´, που είναι ασφαλώς πρόσφατη έκδοση.
– Το προχθεσινό εξαστές μνημόσυνό του, η αφορμή για το σημείωμά μας αυτό και η θερμή ευχή μας, να τον αναπαύει ο Κύριος στην Απάνω Λάστρο της καρδιάς του, σε τόπο ´χλοερό και ηλιόλουστο´, παρέα με τον συντοπίτη του, τον Κορνάρο!
Εδώ, όμως, φτάσαμε και σήμερα στο τέλος. Τα ξαναλέμε, συν Θεώ, την άλλη Παρασκευή, ως τότε γεια σας!
