Δύο μάρτυρες του κυπριακού αγώνα

4 ΜΑΪΟΥ 2011
52 χρόνια πριν η ανεξαρτησία της Κύπρου ήρθε ως αποτέλεσμα ενός σκληρού και ανένδοτου αγώνα του κυπριακού ελληνισμού, που ξεκίνησε με μεγάλες ελπίδες την 1η Απριλίου του 1955. Στην πορεία αυτή αναδείχθηκαν ηγέτες, ήρωες και μάρτυρες. Ξεχωριστή θέση στο Πάνθεο των ηρώων κατέλαβαν ο Μιχαήλ Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου, οι πρώτοι που εκτελέστηκαν στη Λευκωσία. Η θυσία τους ταυτίστηκε με το δίκαιο αίτημα ενός λαού.
Ήταν δύο νέοι άνθρωποι, στρατευμένοι στη μάχη της απελευθέρωσης, που βρέθηκαν κοντά σε πραγματικά δύσκολες στιγμές και τα ονόματά τους συνδέθηκαν μια για πάντα. Βρέθηκαν στη φυλακή κατηγορούμενοι για διαφορετικές υποθέσεις, καταδικάστηκαν και οι δύο σε θάνατο και η μοίρα τους τούς έφερε να μαρτυρήσουν την ίδια μέρα. Το πρωί της 10ης Μαΐου πρώτος απαγχονίστηκε ο Καραολής και λίγο αργότερα ο Δημητρίου. Η αγχόνη είχε στηθεί μέσα στο προαύλιο της φυλακής, ενώ μετά την εκτέλεση οι πολιτισμένοι Βρετανοί, δεν απέδωσαν τα σώματα των νεκρών παλικαριών στις οικογένειες τους, ώστε να ταφούν σωστά. Τους έθαψαν μέσα στη φυλακή σε έναν ειδικό χώρο, όπου μετέπειτα έθαψαν και άλλους και σήμερα είναι ο τόπος του προσκυνήματος, τα λεγόμενα Φυλακισμένα Μνήματα.
Η απόφαση για την εκτέλεσής τους έκανε τον γύρο του κόσμου, ξεσηκώνοντας την κατακραυγή της παγκόσμιας κοινής γνώμης ενάντια στη βρετανική αυτοκρατορία. Ακόμα περισσότερο στην Ελλάδα. Πτυσσόμενα τραπεζάκια από λαμαρίνα και ξύλινες ψαθωτές καρέκλες, κατέκλυσαν τους δρόμους. Τα ανοιχτά τετράδια καλούσαν τους περαστικούς να υπογράψουν: Δώστε τους χάρη. Τα πεζοδρόμια γέμιζαν από ουρές κι ο κόσμος είχε την ελπίδα ότι οι Εγγλέζοι θα λυπηθούν τα νιάτα τους.
Την Κυριακή 6 Μαΐου 1956 ο ελληνισμός γιόρτασε την Ανάσταση με την ελπίδα της ματαίωσης της εκτέλεσης. Το πρωί της Πέμπτης 10 Μαΐου, ο χρόνος γύρισε  μια βδομάδα πίσω. Ήταν η Μεγάλη Πέμπτη για την Κύπρο…
Το ξημέρωμα της 10ης Μαΐου 1956, στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας οι κρατούμενοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ δεν κοιμούνται. Υπάρχει αναταραχή εξαιτίας της επικείμενης εκτέλεσης. Μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα είχε διαδοθεί το μήνυμα από θάλαμο σε θάλαμο. Οι Άγγλοι στρατιώτες άνοιξαν το κελί του μελλοθανάτου και τον μεταφέρουν στην αγχόνη. Είναι ο Μιχαλάκης Καραολής. Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Εμένα δεν πρέπει να με λυπάστε, αφού εγώ δεν βρίσκω λόγο για να με κλαίω ούτε οι συγγενείς μου πρέπει να με κλαίνε».Την ώρα που άνοιξε η πόρτα και βγήκε για την εκτέλεση, όλο το κτήριο σείστηκε από τα συνθήματα και τον εθνικό ύμνο. Λίγο αργότερα η διαδικασία επαναλαμβάνεται. Αυτή την φορά οδηγείται στην αγχόνη ο Ανδρέας Δημητρίου.
Από τότε οι δυό τους παραμένουν αχώριστο δίδυμο στην ιστορική μνήμη και στην καρδιά των νεοελλήνων και μαζι με τους υπόλοιπους 7 εκτελεσθέντες αποτελούν σημείο αναφοράς στη νεοελληνική συνείδηση, αφού με το αίμα τους άνοιξαν τον δρόμο για την ελευθερία της Κύπρου.
Οι υπόλοιποι ήρωες είναι:
Ανδρέας Ζάκος: Απαγχονίστηκε στις 9 Αυγούστου 1956, σε ηλικία 24 ετών.
Ιάκωβος Πατάτσος: Απαγχονίστηκε στις 9 Αυγούστου 1956, σε ηλικία 22 ετών.
Χαρίλαος Μιχαήλ: Απαγχονίστηκε στις 9 Αυγούστου 1956, σε ηλικία 23 ετών.
Μιχαήλ Κουτσόφτας:  Απαγχονίστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1956 σε ηλικία 20 ετών·
Στέλιος Μαυρομμάτης: Απαγχονίστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1956, σε ηλικία 23 ετών.
Ανδρέας Παναγίδης: Απαγχονίστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1956, σε ηλικία 20 ετών.
Ευαγόρας Παλληκαρίδης: Απαγχονίστηκε τα μεσάνυχτα μεταξύ 13 και 14 Μαρτίου 1957, σε ηλικία μόλις 18 ετών.
Οι 9 νέοι έδωσαν τη ζωή τους για την απελευθέρωση της Κύπρου. Πολλες οδοί και πλατείες, σε μικρές και μεγάλες πόλεις της Ελλάδας μετονομάστηκαν σε Καραολή και Δημητρίου. Και τα Χανιά τίμησαν τους δύο ήρωες με αντίστοιχη οδό. Εκει πραγματοποιείται σήμερα στις 6.30  μνημόσυνο που οργανώνουν ο Σύλλογος Κυπρίων Χανίων και η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Φ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ 
ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΛΛΟΓΟ ΚΥΠΡΙΩΝ ΧΑΝΙΩΝ