Γράφει ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΒΑΣΙΛΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ
www.polygnosi.gr
Κάθε σοβαρή προσπάθεια για αλλαγή στην Εκπαίδευση απαιτεί: να είμαστε ενήμεροι… για τα προφίλ και τις δεξιότητες των μαθητών μας, για τις δυνατότητες της νέας τεχνολογίας και για την αποτελεσματικότητα της γνωστικής εκπαίδευσης.
Η επιτυχία κάθε εκπαιδευτικής διαδικασίας συναρτάται και από τα ιδιαίτερα μαθησιακά χαρακτηριστικά των μαθητών και την επιτυχή ενσωμάτωσή τους στη διδακτική προσέγγιση που χρησιμοποιούμε. Το μαθησιακό προφίλ είναι η ομαδοποίηση αυτών των χαρακτηριστικών ανάλογα με τη θεωρία που χρησιμοποιούμε. Σημειώνω ότι οι παράμετροι που συνθέτουν το μαθησιακό προφίλ ενός μαθητή είναι πολλοί, μεταβλητοί και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.
Τα οφέλη
Σήμερα, η διάχυση της μαθητοκεντρικής προσέγγισης αναδεικνύει τα οφέλη της αναγνώρισης των μαθησιακών προφίλ και δεξιοτήτων:
• Κερδίζουν οι μαθητές αφού επιλέγουν ορθότερα την καριέρα που θα ακολουθήσουν.
• Ωφελούνται οι ενήμεροι εκπαιδευτικοί, αφού προσαρμόζουν την προσέγγιση τους για να αποφύγουν γνωστικές συγκρούσεις.
• Κερδισμένοι είναι οι συμμαθητές που δεν απομονώνουν κανένα κι έτσι προάγεται η συνοχή της ομάδας.
• Ωφελημένοι είναι οι γονείς που δεν αγχώνονται άσκοπα, αφού γνωρίζουν τα ταλέντα του παιδιού τους.
Οι χαρακτηρισμοί
Πριν το 1960 είχαμε το διαχωρισμό σε άτομα με Προσωπικότητα Α, που είναι οι εργασιομανείς κι οι πολυάσχολοι και σε άτομα με Προσωπικότητα Β, που είναι οι υπομονετικοί, οι χαλαροί και χωρίς αίσθηση της βιασύνης. Σήμερα, αυτοί οι χαρακτηρισμοί είναι ξεπερασμένοι.
Μέχρι το 1970 είχαμε τους ευρύς χαρακτηρισμούς Οπτικός, Ακουστικός, Κιναισθητικός, Απτικός τύπος. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας με την ανακάλυψη της δυαδικότητας του εγκέφαλου διαδόθηκαν οι χαρακτηρισμοί Αριστερόστροφος, Δεξιόστροφος ή Ολιστικός. Οι δεξιόστροφοι υπερτερούν στη δημιουργικότητα, στη χωρική αντίληψη, τη φαντασία και στις Καλές Τέχνες, ενώ οι αριστερόστροφοι στη λογική, την κάθετη σκέψη και τη σειριακή αντίληψη.
Αρχές της δεκαετίας 1980 ο καθ. Eysenk προτείνει ένα μοντέλο με 2 άξονες. Ο 1ος άξονας είναι Εξωστρεφής – Εσωστρεφής. Ο εξωστρεφής περιγράφεται σαν ένα κοινωνικό ομιλητικό άτομο που έχει ανάγκη από συνεχή διέγερση κι αποδίδει τα μέγιστα όταν βρίσκεται σε ένα μέσο επίπεδο απασχόλησης. Αν δεν του παρέχουμε αυτά τα ερεθίσματα βαριέται και το δείχνει. Αντίθετα, ο εσωστρεφής είναι μόνιμα σε υπερ-διέγερση έτσι έχει ανάγκη από ηρεμία κι ησυχία για να αποδώσει τα μέγιστα. Ο 2ος άξονας είναι ο Νευρωτικός – Ηρεμος. Ο νευρωτικός χαρακτηρίζεται από κατάθλιψη κι άγχος, είναι ευέξαπτος, εκρήγνυται και αναστατώνεται. Στο άλλο άκρο ο ήρεμος, είναι φλεγματικός, ελέγχει αισθήματα και παρορμήσεις, είναι ενεργητικός κι έχει μεγάλη ψυχική αντοχή.
Στα τέλη της δεκαετίας 1980 διαμορφώνονται οι όροι:
Ανεξάρτητος από το Πεδίο, περιγράφει άτομο που προσλαμβάνει πληροφορίες ολιστικά, μαθαίνει μέσα σε μια ομάδα, βλέπει σχέσεις και συσχετισμούς, χρειάζεται στοχοθεσία κι οργάνωση και προτιμά την μαθητοκεντρική προσέγγιση.
Εξαρτώμενος από το Πεδίο, περιγράφει ένα αναλυτικό άτομο που βάζει τους δικούς του όρους στη μάθηση, προσωπικούς στόχους και προσανατολισμούς, δεν επηρεάζεται από κριτική και προτιμά τη δασκαλοκεντρική προσέγγιση.
Το μοντέλο του καθ. Gardner με τις Πολλαπλές ευφυΐες (1993) με τις 8 διαφορετικές δεξιότητες άργησε να γίνει γνωστό στην Ελλάδα και δεν γνωρίζω να το εφαρμόζουμε σε πλήρη ανάπτυξη. Σήμερα ο καθηγητής διαπιστώνει ότι καλός εργαζόμενος είναι αυτός που διαθέτει ευφυΐα στη δια βίου μάθηση, αφοσιώνεται στην εργασία του, ενώ παράλληλα τηρεί τους κανόνες ηθικής του επαγγέλματος του. Κανόνες ηθικής που μου θύμισαν την παραγγελιά μιας Κρητικιάς μάνας ‘Γιε μου στο διάβα της ζωής για ξένο πόνο μη γελάς, φίλο να μη προδώσεις, ιδρώτα ξένο να πιεις’.
Τέλος, έχουμε τους χαρακτηρισμούς Ιθαγενείς της Τεχνολογίας – ενήμεροι χρήστες της και στους Μετανάστες της Τεχνολογίας (2000) – περιστασιακοί ή μη χρήστες.
Μέρος της 1ης εισήγησής μου στο Συνέδριο Νοτιοανατολικής Ευρώπης για την Πολυγλωσσία και τη Διά Βίου Μάθηση, που έγινε στις Σέρρες στις 28 – 30 Απριλίου 2011.
