´Ξαπλώναμε τα παλληκάρια πάνω σε κουβέρτες μέσα στην εκκλησία. Ολοι βαριά τραυματισμένοι. Τους δέναμε τις πληγές με σεντόνια, τους απολυμαίναμε με τσικουδιά, τους δίναμε να πιουν λίγο γάλα´, θυμάται η 86χρονη Αγγελική Γερογιάννη από τον Γαλατά Χανίων.
Σε ηλικία μόλις 15 ετών μαζί με άλλες κοπέλες του χωριού έσωσαν δεκάδες τραυματισμένους Νεοζηλανδούς στρατιώτες, αιχμαλώτους των Ναζί, προσφέροντάς τους πρώτες βοήθειες.
´Γυναίκες όπως η Αγγελική Γερογιάννη έσωσαν πάρα πολλούς Νεοζηλανδούς στρατιώτες, ανάμεσα τους και εμένα. Τρεις φορές που ήλθα στον Γαλατά αναζήτησα χωρίς επιτυχία κάποιες από αυτές τις γυναίκες. Αυτή τη φορά τα κατάφερα´, αναφέρει ο υποστράτηγος ε.α. Σάντι Τόμας, που φέτος μετά από 70 χρόνια ξανασυνάντησε την κα Αγγελική, που είχε φροντίσει τα τραύματά του τον Μάιο του 1941. Για χρόνια οι Νεοζηλανδοί αναζητούσαν κάποια από τις 3 κοπέλες που με κίνδυνο της ζωής τους αγρυπνούσαν δίπλα τους μέσα στην εκκλησία του χωριού. Ομως η κα Γερογιάννη μετά τον πόλεμο έζησε στην Αθήνα και επέστρεψε μόλις πριν από 4 χρόνια στον Γαλατά.
´Για την νεοζηλανδική ιστορία αυτό που έγινε στον Γαλατά ήταν από τις πιο αιματοβαμμένες μάχες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι απώλειες ήταν τεράστιες. Εχω μιλήσει με πολλούς βετεράνους που έχουν βρεθεί εδώ και θυμούνται ότι τραυματισμένοι σε άθλια κατάσταση μέσα στα αίματα, χτυπημένοι από σφαίρες, βόμβες, σε άθλια κατάσταση βρήκαν τη φροντίδα και τη στήριξη τριών νέων κοριτσιών. Ευτυχώς, παρά του ότι πέρασαν τόσα χρόνια καταφέραμε και επανασυνδέσαμε τους εναπομείναντες εν ζωή βετεράνους με μια εξ αυτών που βρίσκεται στη ζωή, την κα Αγγελική´, σημειώνει ο κ. Μurray Hoare, σύνδεσμος των Νεοζηλανδών βετεράνων, που για χρόνια αναζητούσε στα Χανιά κάποιο από τα κορίτσια του Μαΐου του 1941 και εντόπισε την κα Αγγελική, χάρη στη βοήθεια του Γιώργου Μπικογιαννάκη.
´Αυτό που έκαναν τα νεαρά κορίτσια ήταν η πιο γενναία πράξη που ξέρω στη ζωή μου. Είμαι 92 ετών και ήμουν 44 χρόνια στρατιώτης. Ενας στρατιώτης αν το έκανε θα τον έλεγες γενναίο, ένα κορίτσι μόνο ηρωίδα θα μπορούσες να το πεις´, σημειώνει ο κ. Τόμας, που αναφέρει όλα τα γεγονότα σε βιβλίο του.
´ΤΟΥΣ ΞΕΠΛΕΝΑΜΕ ΜΕ ΤΣΙΚΟΥΔΙΑ´
´Οι Ναζί κατέλαβαν το χωριό μετά από 5 ημέρες σκληρών μαχών. Ακούσαμε πως στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου, στην πλατεία, είχαν συγκεντρωθεί πάρα πολύ τραυματισμένοι αιχμάλωτοι από τους Γερμανούς. Με δύο φίλες μου, τη Χρυσή και τη Βασιλική Μανουσέλη, λίγα χρόνια πιο μεγάλες από εμένα είπαμε να πάμε. Βλέποντας τα παλληκάρια Νεοζηλανδούς αλλά και Ελληνες πεταμένους, εγκαταλελειμμένους να ψυχομαχούν μέσα στα αίματα δεν αντέξαμε, αποφασίσαμε να βοηθήσουμε. Δέκα ημέρες καθήσαμε εκεί κάνοντας ό,τι μπορούσαμε´, θυμάται η κα Γερογιάννη. Τα κορίτσια με τις λιγοστές γνώσεις που είχαν έδεναν τα τραύματα με σεντόνια που τους έφερναν οι χωριανοί, έπλεναν τις πληγές τους με τσικουδιά αφού ´που να βρεις οινόπνευμα;´. Οσο για τους Γερμανούς ´ερχόταν ένας αξιωματικός -που πρέπει να ήταν γιατρός- τους έριχνε μια ματιά και έφευγε. Oμως, οι στρατιώτες τους που γύριζαν από τις μάχες αγριεμένοι και περνούσαν από την πλατεία και μας έβλεπαν να περιθάλπτουμε τους Νεοζηλανδούς γίνονταν έξω φρενών. Εμένα κάτω από την Αγία Τράπεζα με έκρυψε ένας Ελληνας τραυματίας φαντάρος για να μη με βρουν´.
Η κα Αγγελική περιέθαλψε πολλούς και έθαψε ακόμα δεκάδες τραυματίες, που δεν τα κατάφεραν στη μάχη με τη ζωή. Είδε και έζησε φρικτά πράγματα σε νεαρή ηλικία, αφού βοήθησε στο θάψιμο πολλών νεκρών της μάχης αρκετές ημέρες μετά, μέσα στον καύσωνα του καλοκαιριού και κάτω από δύσκολες συνθήκες. ´Βρίσκαμε στρατιώτες νεκρούς σε διάφορα σημεία σε χάλια κατάσταση μετά από 10 ημέρες. Τους θάβαμε όπως μπορούσαμε. Επεσε όμως πτωμαΐνη στο χωριό και ολονών μας τα σώματα ήταν γεμάτα σπυριά´, τονίζει.
´ΔΕΝ ΤΟ ΕΚΑΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΛΗΡΩΘΩ´
Οσο για τα κίνητρά της, νέα κοπέλα να μπλέξει στον ορυμαγδό της μάχης η κα Αγγελική είναι ξεκάθαρη: ´Εκανα ό,τι θα έκανε κάθε Κρητικοπούλα, τίποτα περισσότερο. Μου είπαν τώρα οι Νεοζηλανδοί ότι πρέπει να με ανταμείψουν. Τους ευχαριστώ πολύ, ευχαριστώ και τον στρατηγό αλλά τα έχω όλα, το σπίτι μου, τον αδελφό μου, την αδελφή μου, τους συγγενείς μου. Εξακόσια ευρώ σύνταξη παίρνω, αλλά είμαι υπερήφανη γιατί ό,τι έκανα, δεν το έκανα για να πληρωθώ. Και δεν θα δεχτώ ποτέ τίποτα. Δύο ξαδέλφια μου σκοτώθηκαν, το ένα ο Παντελής μέσα στον Γαλατά μετέχοντας στις μάχες ως ελεύθερος σκοπευτής, ο Μανώλης στο αλβανικό μέτωπο, είχαν σκοτώσει στη Θεσσαλονίκη δύο αδελφούς της μάνας μου, τον πατέρα μου επειδή ήταν δημοκρατικός τον σκότωσαν οι Μεταξικοί. Ε, τι άλλο έπρεπε να γίνει για να κάνω κι εγώ κάτι;´.
ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
Οσο για τη συνέχεια, η κα Γερογιάννη οργάνωσε μαζί με τις άλλες γυναίκες συσσίτιο για τα ορφανά παιδιά του χωριού, οι γονείς των οποίων είχαν σκοτωθεί στη μάχη αλλά και συμμετείχε ενεργά στην εθνική Αντίσταση βοηθώντας στην απόδραση στρατιωτών των συμμάχων στη Β. Αφρική. ´Τους ξυρίζαμε, τους δίναμε πολιτικά ρούχα από σπίτια που είχαν σκοτωθεί οι άντρες τους, ταυτότητες, τους ταΐζαμε γιατί ήταν πεινασμένοι κάνοντας έρανο στο χωριό μαζεύοντας ό,τι είχαμε. Τα ονόματά τους δεν κρατούσαμε, ούτε δίναμε τα δικά μας για λόγους ασφαλείας αν τους έπιαναν οι Γερμανοί´, λέει. Η ίδια συνελήφθη από τους Γερμανούς και κινδύνευσε να βρεθεί στη Γερμανία, αν δεν την έσωζε ένας Τσεχοσλοβάκος αξιωματικός του γερμανικού στρατού, που έμενε στο επιταγμένο σπίτι τους.
Ιστορική καταγραφή
Μαρτυρίες όπως αυτές της κας Γερογιάννη καταγράφονται ψηφιακά στο πλαίσιο της προσπάθειας που είχε ξεκινήσει από την τέως Νομαρχία Χανίων για τη συλλογή ιστορικού υλικού. Μια σημαντική προσπάθεια, η οποία στόχο έχει να μην χαθούν μνήμες δεκαετιών και η οποία αξίζει τον κόπο να στηριχθεί και από την Περιφέρεια και τους νέους Δήμους.
